Aby zapoznać się z ogólną dyskusją na temat zdolności umysłowej, zobacz Intelligence
Mental capacity in law is a term used to describe a person’s ability to be able to make decisions for themselves and to be able to understand what those decisions will mean for them.
Czasami osoby chore, takie jak osoby z chorobami, które wpływają na ich pamięć (choroba Alzheimera lub demencja), osoby z trudnościami w nauce lub mające problemy ze zdrowiem psychicznym, mogą znaleźć się w sytuacji, w której ich zdolność do podejmowania decyzji za siebie jest kwestionowana. Może to być spowodowane tym, że nie rozumieją, że to, co robią, nie jest dla nich dobre; nie zdają sobie sprawy, że może to spowodować chorobę lub wpędzić ich w kłopoty.
Osoby mogą również nie mieć zdolności do podejmowania decyzji, jeśli nie są w stanie komunikować się w żaden sposób; na przykład, jeśli są w śpiączce lub jeśli mają poważne uszkodzenie mózgu. W tym przypadku może być konieczne, aby ktoś inny, taki jak adwokat lub sędzia, podejmował decyzje za nich poprzez wydanie nakazu sądowego.
W niektórych krajach, takich jak Wielka Brytania, istnieją prawa, które mówią osobom pracującym z ludźmi, których zdolność do podejmowania decyzji może być wątpliwa, co muszą zrobić i jak zdecydować, czy ktoś jest zdolny do podejmowania własnych decyzji. W Wielkiej Brytanii prawo to nosi nazwę Mental Capacity Act (2005). Wymienia ona 5 zasad, które muszą być stosowane jako przewodnik; w uproszczeniu są one następujące:
- Musisz założyć, że osoba ma zdolność, chyba że można udowodnić, że jest inaczej.
- Gdy tylko możesz, pomóż osobie w podejmowaniu jej własnych decyzji.
- To, że dana osoba podejmuje złe decyzje, nie oznacza, że nie może ich podejmować.
- Jeśli musisz podjąć decyzję za kogoś, kto nie ma zdolności do podejmowania decyzji, musi to być to, co jest dla niej najlepsze.
- Jakiekolwiek leczenie lub opieka nad kimś, kto nie ma zdolności do podejmowania decyzji, nie powinna odbierać mu jego praw i wolności bardziej niż jest to konieczne.
To prawo pozwala również ludziom, którzy mają zdolność do podejmowania decyzji, wybrać kogoś innego do podejmowania decyzji za nich, w przypadku, gdy nie mogą tego zrobić sami.
Przy założeniu, że osoba nie jest w stanie podejmować decyzji za siebie, co się wtedy dzieje? W Wielkiej Brytanii (i wielu innych krajach) istnieją ramy prawne, aby upewnić się, że nikt nie wykorzysta takiej osoby. Często składają się one z lekarza lub psychiatry zajmującego się daną osobą, adwokata reprezentującego tę osobę oraz adwokata reprezentującego „interes publiczny” (państwo). Posiedzenia odbywają się w ustalonych terminach, np. raz na trzy miesiące. Celem jest upewnienie się, że podejmowane decyzje są zgodne z interesem danej osoby.
.