Voor de meeste mensen die een nieuwe taal willen leren, is het uiteindelijke doel een bijna moedertaal vloeiend te spreken. Het sleutelwoord in die zin is ‘bijna’.
Hoewel we ons veel moeite getroosten om de grammatica en de woordenschat te bestuderen, is er een klein maar belangrijk aspect van elke taal dat voor volwassenen moeilijk te bevatten is: de fonetiek. De ‘kunst’ om inheemse klanken te imiteren is in feite het moeilijkste deel van het leren van een taal. Daarom moet u, als u een taal leert, serieus oefenen met het spreken ervan.
Als u momenteel een nieuwe taal leert en moeite hebt om de grammatica te begrijpen of voor de zware taak staat om een enorme woordenschat uit het hoofd te leren, vindt u dit misschien absurd. Maar het is een feit dat er fysieke beperkingen zijn die het moeilijk of zelfs onmogelijk maken om een perfecte buitenlandse uitspraak te bereiken.
Laten we eens duiken in waarom mensen accenten hebben en hoe u uw eigen buitenlandse accent kunt verbeteren.
De ongrijpbaarheid van buitenlandse accenten
Waarom hebben mensen accenten? Het antwoord ligt natuurlijk in de verscheidenheid van klanken in verschillende talen. Iedereen die ooit heeft geprobeerd een taal te spreken die sterk verschilt van zijn moedertaal, weet hoe moeilijk dit is.
Elke taal bestaat uit kleine klankelementen (fonemen genoemd) die, wanneer ze aan elkaar worden geregen, de unieke uitspraak van elk woord vormen. Voorbeelden van taalspecifieke klanken die voor anderstaligen moeilijk te dupliceren zijn, zijn de ’th’ in het Engels (een fricatieve tandklank), de nasale ‘un’ in het Frans en de Duitse Umlaute ‘ä, ö, ü’.
Waarom is het zo moeilijk om deze klanken te imiteren?
De verklaring ligt in onze hersenen en de structurele en ontwikkelingsveranderingen ervan naarmate we ouder worden. Heeft u ooit gehoord van die “vensters van super leren” of de “kritieke periode” die kinderen in staat stellen te leren met een snelheid en gemak waar volwassenen alleen maar van kunnen dromen?
Er wordt vaak gezegd dat het belangrijk is talen jong te leren en er is in feite een fysiologische reden om dat te doen. Na de geboorte hebben zuigelingen universele mogelijkheden om talen te leren. In tegenstelling tot volwassenen kunnen zij elk foneem in elke taal waarnemen en hebben zij dus het vermogen om elke taal volledig te beheersen – als zij er maar aan worden blootgesteld. Hoewel kinderen geenszins worden geboren met het vermogen om alle talen te spreken, worden zij wel geboren met het vermogen om ze te leren. Tijdens bepaalde ontwikkelingsfasen zijn deze vermogens zelfs groter dan op enig ander moment in het leven.
Dit gebeurt in de hersenen tijdens “super leervensters van mogelijkheden”: Onder impuls van regulerende genen (die doen wat hun naam zegt) neemt de activiteit van neurotransmitters die het leerproces ondersteunen (zoals dopamine en glutamaat) met wel 225% toe. Tijdens deze fasen van verhoogde neurale activiteit leren kinderen niet alleen sneller, maar zorgen bepaalde neurologische processen er ook voor dat zij deze informatie op lange termijn zullen vasthouden. Deze “windows of opportunity” zijn de enige momenten in het leven van een mens dat hij ooit een echte meester in een taal zal worden.
Om een persoon in staat te stellen bepaalde klanken uit te spreken, is het noodzakelijk dat hij er vóór een bepaalde leeftijd aan wordt blootgesteld; daarna verliest hij niet alleen het vermogen om deze klanken uit te spreken, maar ook om ze te horen.
Dit kan als volgt worden verklaard: in de (superlerende) hersenen van een kind zijn grote delen van de neurale capaciteit gewijd aan de verwerving van taal. Later in het leven worden de meeste van deze neuronen omgeleid, slechts een klein percentage blijft over en vestigt zich in specifieke gebieden van de hersenen (taalvaardigheden worden gelokaliseerd in de linker hersenhelft, het proces wordt lateralisatie genoemd).
Als we later in ons leven proberen de klanken te leren die bij een andere taal horen zonder als kind de juiste stimuli te hebben ontvangen, kan het zijn dat we het onmogelijk vinden: de verantwoordelijke netwerken (of neurale verbindingen) zijn nooit volledig ontwikkeld, of neuronen die ooit aan taalverwerving waren gewijd, zijn opnieuw bedraad voor een ander gebruik.
Kun je alleen vloeiend zijn als je als kind een taal leert?
Betekent dit dan dat onze pogingen om als volwassene vloeiend en (bijna) moedertaalsprekend te worden, in feite zinloos zijn? Dit is althans wat het fysieke proces dat een rol speelt bij het leren van talen lijkt te suggereren – tenminste als het gaat om de uitspraak.
Het is nog steeds noodzakelijk te onderzoeken waarom sommige volwassen leerlingen veel vaardiger worden in hun uitspraak van vreemde talen dan anderen. Er zijn natuurlijk beroemde voorbeelden zoals Arnold Schwarzenegger die, ondanks het feit dat zij in een ander land wonen en jarenlang in de moedertaal (hun tweede taal) converseren, er nooit in slagen het zware accent van hun moedertaal te overwinnen. Anderen nemen vlot de karakteristieke trekken van een tweede (of derde) taal over als ze enige tijd doorbrengen onder moedertaalsprekers.
De neurologische basis is voor iedereen dezelfde: Elke taal die na de puberteit wordt verworven, zal zijn synaptische verbindingen moeten opbouwen in het netwerk dat is opgezet om de moedertaal/talen als kind vast te houden. Het patroon dat we in die context beheersen, beïnvloedt dus ons niveau van gesproken beheersing voor talen die we later in ons leven leren. Daarentegen verschilt ons spraakkanaal – de fysiologische basis voor de productie van spraakklanken – qua vorm en grootte (van mond, keel, tong, tanden, enz.) bij iedereen. Een accent kan dus louter een product zijn van een verschil in fysieke productie.
Het is echter ook mogelijk dat genetica of vroege levenservaringen (b.v. blootstelling aan een vreemde taal) een rol spelen in hoe goed we de uitspraak beheersen. Ten slotte is er, zoals altijd, de motivatie. Voor wie zijn zinnen erop zet en een geconcentreerde inspanning levert, kunnen volwassenen een taal nog sneller leren dan kinderen en met bijna een authentiek klinkend accent in een vreemde taal.
Vraagt u zich af hoe? Hier zijn verschillende tips om uw uitspraak in een andere taal te oefenen. Schaduwen is een bijzonder nuttige techniek om meer als een moedertaalspreker te klinken. En als u een doel nodig hebt om naartoe te werken: de eerste keer dat een moedertaalspreker u vertelt dat hij nooit had gedacht dat u geen moedertaalspreker was, is het grootste compliment.
Hoe leert u een vreemde taal
Het leren van een nieuwe taal is zeker geen gemakkelijke opgave. In dit artikel hebben we het gehad over fonetiek en uitspraak, maar er zijn zo veel andere factoren bij het leren van een taal: luisteren, lezen, spreken, enzovoort. Het is geen wonder dat veel mensen niet weten waar ze moeten beginnen als ze besluiten om buiten de middelbare school een taal te leren.
Brainscape staat achter u. We hebben een complete toolkit ontwikkeld voor het zelfstandig leren van een vreemde taal, met tips voor de beste hulpmiddelen en websites, hoe u snel vocabulaire leert en hoe u de vervelende taak van het begrijpen van grammatica het beste kunt aanpakken.
Bekijk vandaag nog onze taalleergids, en veel succes op uw leerreis!