Phoenix wordt in de Slavische folklore gewoon de vuurvogel genoemd en wordt gezien als een majestueuze vlammende vogel die gloeit in een heldere rood-oranje kleur. De legende zegt dat zijn veren niet blijven gloeien als men ze weghaalt, zodat slechts één veer een grote kamer kan verlichten als hij niet bedekt is.
In latere middeleeuwse iconografie wordt de gebruikelijke vorm van de Vuurvogel voorgesteld als een kleine vurige pauw, die trots een rode kuif op zijn hoofd draagt en “vurige oog” staartveren.
Vogel van mythen en legenden
De legendarische vogel “Feniks” is bekend in vele culturen en volkeren in onze wereld, die naar het schijnt de tijd deelden waarin zij leefden. In de meeste verhalen en culturen werd deze vogel altijd beschreven als een rode vogel met een gouden verenkleed, en de letterlijke vertaling van het woord Phoenix zou “paars” zijn. Volgens oude verhalen en legenden eet deze mythische vogel geen levende wezens, maar zou zij in het aangezicht alleen dauw drinken. Phoenix is een boodschapper van de goden en als zodanig werd hij de getuige van de verdrijving van Adam en Eva uit de Hof van verboden vruchten. Maar de vuurvogel heeft oudere wortels dan het christendom, in zijn oorspronkelijke vorm was hij verbonden met de cultus van de zon en de opwekking van nieuw leven, gewoonlijk liet hij zich zien tijdens de zomerzonnewende. In de oudheid herrees de vogel altijd uit de as en herrees zichzelf als een nieuwe uitbarsting van leven (net als de lente), maar Phoenix was altijd zelfbewust en kon de nadering van zijn dood voeden. Daarom weefde Phoenix elk jaar een nest van hout en hars voor de winter, dit nest zou in de zomer of lente onder de hete zon opflakkeren en de vogel met zijn vlammen weer tot leven wekken.
Hoe de Slaven de Vuurvogel in hun tong noemen:
- Russisch: Жар-пти́ца, Zhar-ptitsa;
- Oekraïens: Жар-пти́ця, Zhar-ptica;
- Servisch: Жар-птица of Žar-ptica;
- Kroatisch: Žar ptica;
- Bulgaars: Жар-птица, Zhar-ptitsa;
- Macedonisch: Жар-птица, Žar-ptica;
- Pools: Żar-ptak;
- Tsjechisch: Pták Ohnivák;
- Slowaaks: Vták Ohnivák;
- Sloveens: Rajska/zlata-ptica
De Geheime Leer zegt dat de aard van deze vogel het leven op aarde symboliseert, toen de wereld afwisselend door een vuurvloed werd vernietigd en dan weer herleefde. In zekere zin is het een symbool van de menselijke ziel, die de aarde verlaat en weer terugkeert met dood en geboorte cyclus. In de oudheid is de Phoenix een symbool van goddelijke en koninklijke macht.
Phoenix in de Oosterse cultuur
In de oude Oosterse (met name Chiniese) mythologie is Phoenix een van de vier heilige dieren. Dit rode schepsel symboliseerde voor de oude Chinezen hun heilige tekens van ying-yang en de zon als de schoonheid van onze wereld. De verschijning van dit symbolische schepsel wordt in verband gebracht met stabiliteit, vrede, rijkdom, voorspoed en algemeen welzijn. Japanners bijvoorbeeld associeerden het met loyaliteit, rechtvaardigheid en het begin van de zon en we weten allemaal dat de zon een van de belangrijkste symbolen voor Japan is. Er waren veel volkslegenden op het platteland die zeiden: “Als een zwangere vrouw in haar slaap van een vogel droomt, betekent dat dat haar kind gezond zal zijn en een grote toekomst tegemoet gaat”.
Als je een talisman van Phoenix zou hebben, zou dat je kracht geven in moeilijke situaties waarin het leek alsof niets je kon helpen (volgens het volksgeloof natuurlijk). In het algemeen leert deze vogel een mens om als overwinnaar uit alle moeilijkheden in zijn leven tevoorschijn te komen, wanneer je naar beneden wordt geduwd om op te staan en te winnen!
De legende van onsterfelijkheid
Bij de Joden en hun Kabbala was Phoenix het enige schepsel dat niet van de verboden vrucht in de Hof van Eden had geproefd. In de ogen van God heeft hij Phoenix gezien als een trouwe metgezel en hem beloond met onsterfelijkheid. Het was echter geen gewone onsterfelijkheid, maar een waarbij hij door een pijnlijke dood zou moeten gaan om weer herboren te worden. Dit is ook een veelvoorkomend symbool in het christendom met de heer Jezus Christus die zou herrijzen na foltering door de bevolking van Rome. Simpel gezegd was het een dood-leven cyclus die op zijn beurt het eeuwige leven zou scheppen.
Slavische sprookjes en mythologie
Als zo’n prachtig schepsel dat ontzag en bewondering oproept in de meeste culturen, is het geen wonder dat ook de Slaven hem hoog aanprezen. De Vuurvogel is een van de hoofdfiguren geworden in Slavische sprookjes en zelfs nationale mythen, vooral in Rusland.
Hij produceerde prachtige veren uit zijn staart en als zodanig was het een hoofdgebed dat velen wilden vangen als een symbool van iemands wens om zijn verlangens te vervullen. Het is verbonden met Phoenix omdat de Slavische Vuurvogel zijn leven beëindigde in de herfst, en in de lente weer tot leven kwam om de mensen gelukkig te maken met zijn zang en schoonheid. Maar de Slaven stelden zich Vuurvogel niet voor als een vlammende pauw maar in feite als een valk, omdat in de meeste Slavische landen de valk het symbool en de belichaming is van mannelijkheid, kracht, dapperheid en moed. In veel Slavische landen wordt de valk gezien als een nationale beschermer, een strijder van gerechtigheid vanuit de lucht en als zodanig een vuurvogel.