Ik ben een man van constant verdriet,
Ik heb mijn hele dag problemen gezien
Ik neem afscheid van het oude Kentucky,
De plaats waar ik ben geboren en getogen-O’ Brother Where Art Thou
“Wees sterk, zegt mijn hart; Ik ben een soldaat;Ik heb ergere dingen gezien dan dit.”– Homerus, De Odyssee
In dit stuk wil ik de overeenkomsten en verschillen bespreken tussen de Coens’ O’ Brother, Where Art Thou en Homerus’ De Odyssee. “Zing voor mij o Muze . . . “, de regel aan het begin van de film, is de eerste regel van de Odyssee en op de aftiteling staat dat de film is aangepast aan Homerus’ De Odyssee. Maar hoe nauw sluit het verhaal van de film aan bij het verhaal van de Griekse dichter? En als je je afvraagt waar de titel van de film van de Coen Brothers vandaan komt, de titel van de film is gerelateerd aan de Preston Sturges film “Sullivan’s Travels,” uitgebracht in 1941 en niet aan de Odyssee. Voordat ik in de overeenkomsten van de twee teksten duik, denk ik dat het het beste is om een samenvatting te geven van het verhaal van de Odyssee:
Ten eerste, De Odyssee is in feite een vervolg; op Homerus’ Ilias (ja, en ik weet dat vervolgen niet zo goed zijn als het originele stuk tekst, maar in dit geval, is dit een voorbeeld van het vervolg dat beter is dan het origineel). Het gedicht gaat voornamelijk over de Griekse held Odysseus (bekend als Odysseus in de Romeinse mythen), koning van Ithaca, en zijn reis naar huis na de val van Troje. Het kost Odysseus tien jaar om Ithaca te bereiken na de tien jaar durende Trojaanse oorlog. Tijdens zijn afwezigheid wordt aangenomen dat Odysseus is gestorven, en zijn vrouw Penelope en zoon Telemachus moeten zien af te rekenen met een groep onhandelbare vrijers, die op haar hand uit zijn. Op zijn thuisreis komt Odysseus mooie sirenen tegen die zijn bemanning de dood in lokken, een cycloop die hem wil doden en een lotusplant die bij vertering geheugenverlies veroorzaakt.
Nu ontdekte ik bij onderzoek een overvloed aan verwijzingen naar De Odyssee in heel O’ Brother Where Art Thou, en dat was een aangename verrassing. Dit besef maakte mijn werk er echter niet gemakkelijker op! Het waren er in feite meer dan ik me in eerste instantie realiseerde, en helaas kan ik ze niet allemaal in detail opnoemen, anders zou dit een erg lang artikel worden! In plaats daarvan wil ik me concentreren op de belangrijkste plotpunten in de film en die vergelijken met het gedicht; zodat we de overeenkomsten tussen de teksten kunnen analyseren.
Op de eerste plaats wil ik het hoofdpersonage van zowel O’ Brother Where Art Thou als de Odyssee bespreken. De film van de Coens volgt het personage van Ulysses Everett McGill (George Clooney), die terugkeert naar huis na ontsnapt te zijn uit een opsluiting in Mississippi tijdens de Grote Depressie. Hij is geketend aan twee andere gevangenen, de trage Delmar (Tim Blake Neslon) en de opvliegende Pete (John Turturro), zodat de drie samen moeten ontsnappen.
Zoals eerder vermeld heette de Romein Odysseus, en het personage van Odysseus heeft dezelfde persoonlijkheid en kenmerken als Clooney’s personage in O’ Brother Where Art Thou. Beide mannen zijn sluw, gevat, snel pratend en roekeloos in hun besluitvorming, maar ze zijn loyaal aan hun metgezellen en het zijn sympathieke schurken, ook al brengt hun egoïstische behoefte aan aandacht anderen soms in gevaar. Het duidelijkste verschil tussen de twee versies van het verhaal is misschien wel het feit dat Odysseus een beroemde koning en strijder is, terwijl Everett alias Odysseus een veroordeelde oplichter is die uit de gevangenis is ontsnapt. Odysseus is vaak openhartig over zijn identiteit en doel, tenzij hij absoluut moet liegen, terwijl Everett de neiging heeft op de tegenovergestelde manier te werk te gaan. Gewoonlijk liegt hij, tenzij het absoluut noodzakelijk is om de waarheid te vertellen. Beide personages zijn arrogant en egocentrisch, maar Odysseus gaat ervan uit dat zijn status als koning en soldaat hem dit recht geeft, terwijl Everett gewoon een hoge status aanneemt, zonder enige reden of rechtvaardiging. De trots van beide personages komt tot uiting in de presentatie van hun kieskeurige aard. Het is ook vermeldenswaard dat de naam, Odysseus’ “problemen” betekent in het Grieks, verwijzend naar het lastig vallen en het krijgen van problemen – zoals vaak het geval is in zijn omzwervingen problemen bij naam, problemen van nature!
Een goed voorbeeld van hoe vergelijkbaar deze twee helden zijn, is te zien in de volgende scènes. In de Odyssee vraagt Odysseus dat zijn mannen hem aan de mast van het schip vastbinden zodat hij het lied van de sirene kan horen, ondanks het feit dat hij weet dat het lied van de sirene zo krachtig is dat het mensen gek kan maken, dit is gewoon omdat onze held de enige man in leven wil zijn die kan opscheppen dat hij het lied van de sirene heeft gehoord en erin is geslaagd de ontmoeting te overleven. In O’ Brother Where Art Thou is het Everett die de drie sirene-achtige vrouwen aanspreekt die kleren wassen bij de rivier, hij spreekt namens de groep en accepteert hun alcohol. Het gezang van de vrouwen leidt de mannen af en zorgt ervoor dat ze hun “zoektocht” tijdelijk staken en bij het water zijn, ze worden in wezen naar een metaforisch waterig graf gelokt. Hoewel de personages in de film van de Coen’s een beter lot hebben dan de mannen van Odysseus, en gelukkig uit hun hypnose ontwaken om snel hun reis te vervolgen.
Een aantal minder belangrijke en ondersteunende personages die in de hele film voorkomen, lijken op de personages die in de Odyssee voorkomen. Homerus (de blinde dichter zelf) maakt zijn “opwachting” als de blinde radioman die het liedje van de Soggy Bottom Boys, “Man of Constant Sorrow”, opneemt. Een ander te noemen personage is George “Baby Face” Nelson, die gezien kan worden als een interpretatie van Hermes, de Griekse God van de dieven. Baby Face Nelson was een beroemde bankovervaller uit de depressietijd, een dief dus. Misschien wel een van de meest herkenbare personages uit het gedicht en de meest memorabele in de film is de Cycloop, die wordt vertegenwoordigd door het personage van Big Dan Teague (John Goodman), die net als de Cycloop één oog heeft. In het gedicht worden Odysseus en zijn mannen gevangen genomen door de cycloop, die hen wil opeten. De held ontsnapt door de cycloop te verblinden, wat hetzelfde lot is dat Big Dan overkomt, en door zich te vermommen als schapen. Ulysses, Pete en Delmar verkleden zich uiteindelijk als leden van de KKK om aan Big Dan te ontsnappen. Gelukkig slaagt onze vrolijke heldengroep erin aan de kwade klauwen van de Klan te ontsnappen en hun reis voort te zetten.
Zowel de Odyssee als O’Brother eindigen op een vergelijkbare manier. In het hele gedicht wordt Odysseus gedreven door de noodzaak om thuis te komen nadat hij ontdekt heeft dat zijn vrouw gedwongen wordt om te hertrouwen. Een groep van 100 potentiële huwelijkskandidaten is bij Odysseus thuis aangekomen en weigert te vertrekken totdat Penelope een echtgenoot heeft uitgekozen. In het geval van O’Brother is het personage van Vernon T. Waldrip (Ray McKinnon) Penny (Holly Hunter) het hof aan het maken terwijl Everett weg is geweest. Om de confrontatie met zijn vrouw aan te gaan, verkleedt Everett zich als zwerver, wat hetzelfde is als in Odyssey. In de film beginnen de mannen met “Man of Constant Sorrow”, wat Penny’s aandacht trekt en ze kijkt toe hoe het hele publiek opstaat en juicht, en hen herkent als de ongrijpbare Soggy Bottom Boys.
In de Odyssee besluit onze held de uitdaging aan te gaan die Penelope heeft uitgezet voor de vrijers om haar hand te winnen: de man die de boog kan spannen en door een dozijn bijlhoofden kan schieten zou winnen. Odysseus neemt zelf aan de wedstrijd deel: hij alleen is sterk genoeg om de boog te spannen en door de dozijnen bijlen te schieten, waardoor hij de winnaar is. Het verschil tussen de teksten is de hoeveelheid geweld, in het gedicht slacht Odysseus de vrijers af, maar O’Brother laat niet zien dat Ever Vernon afslacht, wat waarschijnlijk maar goed is ook, want de toon van de film zou door deze daad ernstig worden aangetast. Zowel het gedicht als de film eindigen gelukkig, met de familie-eenheid die opnieuw verbonden is, en de hoofdhelden hebben zich als individu ontwikkeld, en zijn uiteindelijk een betere man geworden.
Wat O’Brother zo goed maakt, is het feit dat de Coen’s inspiratie putten uit de Odyssee, maar er hun eigen draai aan geven, en iets creëren dat uniek is, maar toch trouw blijft aan de oorspronkelijke tekst. Het is een geweldige film die hopelijk het gedicht promoot waarop hij losjes gebaseerd is, en het naar een nieuwe generatie brengt. De waardering van de Coen’s voor de Griekse mythen en de films/verhalen die daarvoor zijn gekomen is wat hen onderscheidt van andere filmmakers, en dat is waarom ik van ze hou! Zo, ik heb het einde van mijn essay bereikt, dus ik zal eindigen met een van mijn favoriete citaten uit de Odyseey “Er is een tijd voor veel woorden, en er is ook een tijd voor slaap.”
