Co to jest zmniejszona rezerwa jajnikowa?
Zmniejszona rezerwa jajnikowa (DOR) jest stanem, w którym jajnik traci swój normalny potencjał rozrodczy, upośledzając płodność. Stan ten może być skutkiem choroby lub urazu, ale najczęściej występuje jako rezultat normalnego starzenia się. DOR występuje u 10-30% pacjentek zgłaszających się do lekarzy z niepłodnością; stanowi wyzwanie w leczeniu.
Co powoduje DOR?
W miarę jak kobiety się starzeją, ich naturalny potencjał płodności zaczyna się zmniejszać. Zjawisko to jest powszechne i może być zauważone już w wieku 30 lat, stając się bardziej wyraźne w ciągu następnej dekady. Zazwyczaj niewiele kobiet zachowuje normalną płodność do połowy lat 40-tych. Ponieważ rozród wspomagany nie odwraca zmian w jajach odpowiedzialnych za ten spadek płodności, wskaźniki powodzenia u pacjentek poddanych IVF są podobne do normalnego spadku naturalnej płodności obserwowanego w całej populacji. Choroba lub nieprawidłowości genetyczne mogą przyspieszyć ten spadek.
Jeden procent populacji doświadcza niewydolności jajników (menopauzy) wcześniej niż w wieku 40 lat. Stan ten określa się mianem przedwczesnej niewydolności jajników lub przedwczesnej menopauzy. U pacjentek z DOR należy wykonać badanie krwi w kierunku zespołu Fragile X, dziedzicznego schorzenia prowadzącego do przedwczesnej niewydolności jajników, które jest również odpowiedzialne za najczęstszą przyczynę dziedzicznej niepełnosprawności intelektualnej i autyzmu.
Jakie są objawy DOR?
Niestety, większość kobiet nie wykazuje żadnych oznak ani objawów DOR. W miarę postępu choroby, kobiety mogą zauważyć skrócenie rytmu miesiączkowania (np. 28-dniowe cykle skrócone do 24 dni). Gdy zbliża się menopauza, kobiety mogą zauważyć oznaki niskiego poziomu estrogenów, takie jak uderzenia gorąca, kłopoty ze snem, brak miesiączki i suchość pochwy.
Jak rozpoznaje się DOR?
Istnieją różne sposoby oceny rezerwy czynnościowej jajnika, w tym badania krwi uzyskane w drugim lub trzecim dniu cyklu miesiączkowego w celu pomiaru hormonów FSH i estradiolu. Stężenia FSH powyżej poziomu 12 mIU/mL uważane są za łagodnie podwyższone. Poziomy powyżej 15 mIU/mL są uważane za nienormalne na tyle, aby anulować próby wspomaganego rozrodu, ponieważ pacjentki w tym zakresie nie będą w stanie zadowalająco zareagować na leki zwiększające płodność. Wahania w normalnej podstawowej ekspresji tych dwóch hormonów wskazują na zmniejszającą się rezerwę jajnikową.
AMH (hormon antymullerowski) jest kolejnym badaniem krwi, które dobrze koreluje z potencjałem płodności. Hormon ten generalnie odzwierciedla liczbę jajeczek w organizmie. Jest on szczególnie przydatny w połączeniu z badaniem krwi FSH/estradiolu oraz ultrasonograficzną przezpochwową oceną liczby widocznych pęcherzyków antralnych.
Jak leczy się DOR?
Obecnie nie istnieją żadne metody leczenia, które mogłyby spowolnić lub zapobiec starzeniu się jajników. Po zidentyfikowaniu DOR, zabiegi mają na celu przyspieszenie czasu do poczęcia lub kriokonserwację (zamrożenie) jajeczek lub embrionów dla przyszłego użytku pacjentki. U pacjentek z DOR, u których przeprowadza się zapłodnienie in vitro, zazwyczaj stosuje się wyższe dawki leków stymulujących pracę jajników, co ma na celu zmaksymalizowanie liczby zebranych komórek jajowych. Jednakże, gdy jajnik nie odpowiada na stymulację, lub gdy później zawodzi endokrynologicznie, zaleca się użycie jajeczek dawczyni, aby przywrócić kobiecie potencjał reprodukcyjny. Dzięki wykorzystaniu jajeczek pobranych od młodych kobiet, które zazwyczaj są w wieku 20 lat, kobiety z DOR mogą począć i z powodzeniem urodzić dziecko, nawet długo po menopauzie.
Prognoza dla kobiet z DOR jest niepewna po postawieniu diagnozy. Nawet w najwcześniejszych stadiach DOR zmniejsza powodzenie ciąży i przyczynia się do wzrostu liczby poronień. Im starsza pacjentka, tym bardziej pogarsza się jej obraz kliniczny.
.