Wzgórze Palatyńskie, włoskie Monte Palatino, czteroboczny płaskowyż wznoszący się 131 stóp (40 metrów) na południe od Forum w Rzymie i 168 stóp (51 metrów) nad poziomem morza. Ma obwód 5,700 stóp (1,740 metrów). Miasto Rzym zostało założone na Palatynie, gdzie odkrycia archeologiczne sięgają od prehistorycznych pozostałości po ruiny pałaców cesarskich.
© Bojan Pavlukovic/.com
Palatyn jest skomplikowany topograficznie i atrakcyjny krajobrazowo, pomimo ogólnej surowości, którą łagodzi artystycznie ukształtowana roślinność. Poziom za poziomem wielopiętrowych budynków został zbudowany na poprzednich miejscach i strukturach. Według starożytnej rzymskiej legendy, założyciele Rzymu, Romulus i Remus, bliźniacy Marsa, zostali porzuceni jako niemowlęta w wylewającej rzece Tyber i zostali złożeni przez cofające się wody u stóp Palatynu. Legenda głosi, że zostali wychowani przez wilczycę, której jaskinia (Lupercal) znajdowała się na zboczach Palatynu, oraz że wychowywał ich pasterz, który trzymał swoje stada na zboczach Palatynu, centrum, z którego i wokół którego wyrósł Rzym. Choć jaskinia była długo uważana za zaginioną, w 2007 r. zespół archeologów zidentyfikował sklepione sanktuarium – zakopane 52 stopy (16 metrów) wewnątrz wzgórza Palatynu – uważane za starożytne miejsce, które Rzymianie czcili jako Lupercal.
Palatyn składał się pierwotnie z trzech szczytów: Germalus na północy; Velia, rodzaj przesmyku, który łączył Palatyn z sąsiednim wzgórzem Esquiline; oraz Palatium na południu. Palatium było najwyższym ze szczytów i później dało swoją nazwę całemu wzgórzu.
W czasach starożytnej republiki na Palatynie wybudowano wiele świątyń i domów czołowych obywateli, a w czasach Imperium Rzymskiego stał się on arystokratyczną dzielnicą miasta. Cesarz August urodził się i założył tam swoją cesarską rezydencję; Domicjan kazał architektowi Rabiriuszowi znacznie przekształcić topografię miasta.
Wraz z upadkiem cesarstwa, architektura na Palatynie również popadła w ruinę. W średniowieczu przekształcono go w twierdzę, ale później został opuszczony. Włoski renesans przyniósł ponowny wzrost wartości ziemi, a szlachetne rzymskie rodziny ponownie zbudowały tam swoje domy.