US Pharm. 2008;33(4):12-15.
Wysypki są wszechobecne w populacji amerykańskiej, stanowiąc jedną z częstszych przyczyn wizyt w aptece i u lekarza. Wynika to z faktu, że wysypki mogą być spowodowane wieloma problemami niealergicznymi, ale także ekspozycją na tysiące substancji chemicznych i innych, jak również dziesiątkami innych rozpoznań. Zapalenie skóry powoduje ponad siedem milionów wizyt u lekarzy rocznie i ponad 430 000 szpitalnych wizyt ambulatoryjnych.1 Pacjenci, którzy decydują się na samoleczenie nie są uwzględnieni w tych liczbach, ale bez wątpienia obejmują miliony więcej.
Główne kategorie zapalenia skóry
Kilka etiologii jest odpowiedzialnych za większość przypadków zapalenia skóry. Farmaceuci muszą dokładnie zrozumieć każdą z nich.
Kontakt alergiczny: Wymaga uczulenia, a zapalenie skóry pojawia się przy ponownej ekspozycji. Dlatego osoby nieuczulone nie będą reagować na potencjalny alergen, podczas gdy osoby wcześniej uczulone mogą reagować gwałtownie. Pacjenci mogą reagować na substancje chemiczne, z których wykonane są buty lub okulary, kosmetyki, substancje zapachowe, środki czyszczące, tanią biżuterię, odzież, rośliny, opatrunki na rany, tabakę i praktycznie tysiące innych substancji.2-10 Zmiany są zwykle pęcherzykowate, z intensywnym świądem. Pacjenci bardziej podatni na ten problem to ci, którzy często mają kontakt z obcymi substancjami, np. fryzjerzy.11,12 Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry może być leczone samodzielnie przy użyciu produktów dostępnych bez recepty, chyba że pacjent wymaga skierowania z powodu powikłań (patrz Wytyczne leczenia zapalenia skóry).
Kontakt z substancjami drażniącymi: Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (ICD) występuje, gdy skóra jest poddawana mechanicznemu lub chemicznemu podrażnieniu, które bezpośrednio uszkadza tkanki i jest odpowiedzialne za około 80% przypadków kontaktowego zapalenia skóry.13 ICD można odróżnić od alergicznego kontaktowego zapalenia skóry pod kilkoma względami: 1) objawy często pojawiają się w ciągu kilku minut do kilku godzin od kontaktu; 2) ból, pieczenie, kłucie i dyskomfort są często bardziej dokuczliwe niż świąd; 3) czerwone plamki, hiperkeratoza i pęknięcia występują częściej niż pęcherzyki; 4) naskórek wygląda na zeszklony lub oparzony.13 Ponieważ ICD nie ma charakteru alergicznego, wszystkie osoby, które uległy podobnemu urazowi, mogą cierpieć z powodu powstałego zapalenia skóry.13 ICD może wystąpić w wyniku zbyt częstego mycia rąk, ponieważ detergenty naruszają naturalną barierę lipidową skóry. ICD występuje również często u pacjentów w każdym wieku, którzy wielokrotnie oblizują wargi. Farmaceuta może odkryć, że pacjent wykonywał niebezpieczne czynności, które narażały skórę na kontakt z drażniącymi substancjami chemicznymi, takimi jak kwasy i zasady (np. czyszczenie akumulatorów samochodowych, stosowanie silnych środków czyszczących). Farmaceuta powinien doradzić tym pacjentom, aby w miarę możliwości unikali dalszego narażenia na działanie substancji drażniącej. Jeśli skóra jest poważnie uszkodzona, zalecane jest skierowanie do lekarza. W przypadku niewielkich podrażnień środki ochronne, takie jak petrolatum, mogą pomóc w przywróceniu skóry do normalnego stanu.
Temat: Jest to przewlekły stan zapalny, który rozwija się z powodu wady genetycznej, ale zaostrza się w wyniku narażenia na środowiskowe czynniki drażniące lub alergeny.14,15 Często współistnieje z astmą i alergicznym nieżytem nosa.15 Częstość występowania tego schorzenia gwałtownie wzrasta. W ciągu ostatnich 30 lat stała się dwa do trzech razy częstsza.16 Występuje u 15% do 20% małych dzieci, co sprawia, że jest bardzo prawdopodobne, że farmaceuta zostanie zapytany o leczenie.14 Zmiany mają postać czerwonych blaszek z surowiczą wydzieliną, często wykazujących wtórne zakażone wykwity w wyniku powtarzającego się drapania.17 Częstą lokalizacją są policzki, pośladki i okolice zgięciowe, takie jak kolana i łokcie.18 Choroba ustępuje samoistnie u około 40% dzieci przed osiągnięciem wieku młodzieńczego.15 Utrzymuje się jednak u 1% do 3% dorosłych.16 W leczeniu stosuje się miejscowe immunomodulatory, miejscowe steroidy i inne leczenie ogólnoustrojowe.15 Z tego powodu farmaceuta powinien kierować pacjentów do dermatologa.
Szczególne przyczyny zapalenia skóry
Istnieją pewne specyficzne przyczyny zapalenia skóry, które farmaceuta może być w stanie rozpoznać. Niektóre z nich są typowe dla alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, podczas gdy inne mają etiologię drażniącą.
Postpiercing: Pacjenci mogą zgłaszać zapalenie skóry po kolczykowaniu. W takich przypadkach przyczyną może być alergiczne kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez nikiel, złoto lub kobalt zawarte w biżuterii wprowadzonej do sztucznego otworu ciała.19 Pacjentowi należy zalecić wizytę u lekarza w celu zbadania sztucznie wytworzonej rany (ran) oraz zdejmowanie biżuterii do czasu rozwiązania problemu.
Posttattoo: Farmaceuta środowiskowy zapytany o zapalenie skóry powinien zapytać, czy jest to obszar, który można obejrzeć. Jeśli tak, farmaceuta powinien zbadać to miejsce pod kątem obecności tatuażu. U pacjentów może wystąpić alergiczne kontaktowe zapalenie skóry na wstrzykiwane barwniki stosowane w tatuażach trwałych.20 Pacjentów tych należy skierować na kontrolę lekarską w celu ustalenia, czy nie występują również inne problemy (np. zakażenie, immunologiczne odrzucenie tatuażu). Pacjenci często są również uczuleni na tymczasowe tatuaże z henny, które zwykle wymagają miejscowego stosowania takich dodatkowych substancji chemicznych, jak olejki eteryczne, kawa, herbata, indygo lub inne alergeny.21 Ten rodzaj miejscowej reakcji na miejscowo stosowane substancje chemiczne może stopniowo ustępować i może być korzystny przy krótkotrwałym stosowaniu produktów dostępnych bez recepty.
Incontinence: Niektórzy pacjenci są inkontynentni lub opiekują się inkontynentnym małżonkiem/rodzicem. Mogą oni zapytać farmaceutę o zapalenie skóry występujące w miejscach, które mają kontakt z moczem i kałem.22 Etiologia jest praktycznie identyczna jak w przypadku pieluszkowego zapalenia skóry, ponieważ jest to kontaktowa postać zapalenia skóry o podłożu podrażnieniowym. Zmiany w pH skóry pod okluzyjną odzieżą dla dorosłych nietrzymających moczu pozwalają enzymom kałowym zawartym w kale uszkadzać skórę. Jeśli skóra jest uszkodzona, należy skonsultować się z lekarzem w celu oceny możliwego zakażenia bakteryjnego/grzybiczego. Zapobieganie polega na jak najszybszym usunięciu moczu i kału ze skóry oraz zastosowaniu maści barierowych o właściwościach ochronnych (np. petrolatum).
Zakażenie wywołane przez owady: Farmaceuta powinien zapytać pacjenta z wysypką o niedawną aktywność na świeżym powietrzu i ewentualną ekspozycję na kleszcze, wskazującą na potencjalną boreliozę lub gorączkę plamistą Gór Skalistych. Wysypka może być typowym rumieniem wędrującym choroby z Lyme spowodowanym ukąszeniem kleszcza; ta zmiana może być jednolicie czerwona lub może mieć wygląd „byczego oka”, z jednym lub kilkoma pierścieniami wokół centralnego punktu, o średnicy około 4 cali.23 Gorączka plamista Gór Skalistych zwykle zaczyna się dwa do 14 dni po ukąszeniu kleszcza, z gorączką powyżej 102F, po czym po trzech do pięciu dniach pojawia się wysypka. Wysypka składa się z różowych/czerwonych plamek zaczynających się na nadgarstkach i kostkach, przechodzących na dłonie i podeszwy, a w końcu obejmujących bliższe części rąk, nóg i tułowia.24 Pogarszająca się wysypka ze świądem, pokrzywką, grudkami, pęcherzykami i łuszczącymi się plamami może wskazywać na świerzb.25 Te trzy wysypki spowodowane przez owady nie są kontaktowym zapaleniem skóry i muszą być natychmiast skierowane do lekarza.
Wywołane przez leki: Pacjenci powinni być zapytani, czy stosowali ostatnio jakieś leki miejscowe na tym obszarze. Neomycyna jest głównym sprawcą, głównie ze względu na fakt, że pacjenci często wybierają „potrójne antybiotyki” (np. Neosporin) zamiast mniej uczulających maści z bacytracyną/polimyksyną (np. Polysporin).13 Jednakże pacjenci mogą być uczuleni na wiele innych leków stosowanych miejscowo. Jeśli lek jest wydawany na receptę, należy poradzić pacjentowi, aby skonsultował się z lekarzem prowadzącym w celu uzyskania porady dotyczącej najlepszego sposobu postępowania. Jeśli możliwą przyczyną jest produkt dostępny bez recepty (np. określony filtr przeciwsłoneczny), farmaceuta może zaproponować alternatywny produkt zawierający inne składniki.
Wskazówki dotyczące leczenia zapalenia skóry
Gdy zapalenie skóry można leczyć samodzielnie, farmaceuta może kierować się w zaleceniach dotyczących samoopieki kilkoma ogólnymi zasadami. Pacjenci powinni zostać skierowani do lekarza, jeżeli zapalenie skóry utrzymuje się dłużej niż siedem dni, wydaje się ustępować, a następnie pogarsza się, obejmuje dużą część ciała, powoduje silny świąd lub występuje w miejscach trudnych do pielęgnacji (np. okolice oczu, spojówki, nozdrza wewnętrzne, przewód słuchowy, pochwa). Nie należy zalecać stosowania produktów dostępnych bez recepty, jeśli pacjent jest w wieku poniżej 2 lat. Pacjenci z pokrzywką powinni zostać skierowani do lekarza, jeśli pokrzywka ma nietypowy kolor, jest posiniaczona, ma pęcherze lub nie swędzi.
Zewnętrzne leki przeciwbólowe
Jest to zróżnicowana grupa produktów o różnym stopniu bezpieczeństwa i skuteczności. Większość z nich jest przeznaczona do uśmierzania bólu i/lub swędzenia spowodowanych drobnymi podrażnieniami skóry lub wysypkami, takimi jak te spowodowane ukąszeniami owadów lub trującym bluszczem, dębem i sumakiem.26
Środki znieczulające miejscowo: Znieczulają one receptory bólu/uczucia, aby złagodzić dyskomfort związany z wysypką. Znajdują się one w takich produktach jak Itch-X Gel (alkohol benzylowy, pramoksyna), Americaine Aerosol (benzokaina) i Dermoplast Hospital Strength Spray (benzokaina, mentol).26
Środki przeciw podrażnieniom: Kamfora, mentol i salicylan metylu również łagodzą ból i swędzenie wysypki. Znajdują się one w Band-Aid Anti-Itch Gel (kamfora), Gold Bond Medicated Anti-Itch Cream (mentol, pramoksyna) i Sting-Kill Applicator (benzokaina, mentol).26
Leki przeciwhistaminowe: Miejscowe leki przeciwhistaminowe również w pewnym stopniu znieczulają miejscowo, ale difenhydramina (np. Benadryl Cream, Gel, Spray) stała się przedmiotem zainteresowania FDA ze względu na ryzyko psychozy toksycznej w przypadku stosowania jej na ospę wietrzną, trujący bluszcz i oparzenia słoneczne, zwłaszcza u pacjentów pediatrycznych. Z tego powodu etykiety ostrzegają przed stosowaniem na ospę wietrzną, odrę, pęcherze lub rozległe obszary skóry bez porady lekarza. Etykiety ostrzegają również przed jednoczesnym stosowaniem z innymi formami difenhydraminy, nawet doustnymi.26
Hydrokortyzon: Miejscowe kremy lub maści z 1% hydrokortyzonu łagodzą świąd i stan zapalny wysypki. Produkty obejmują Cortaid, Cortizone, Lanacort i Aveeno Anti-Itch Cream.26
Środki ochronne: Środki chroniące skórę łagodzą niewielkie podrażnienia i swędzenie poprzez zapewnienie mechanicznej bariery przed szkodliwymi lub drażniącymi bodźcami. Należą do nich petrolatum (np. wazelina) i koloidalne płatki owsiane (np. Aveeno Skin Relief Bath Treatment). Zewnętrzne środki przeciwbólowe i miejscowo znieczulające są często sprzedawane w postaci maści z nośnikiem petrolatum, co zapewnia dodatkowe korzyści ochronne.26
1. Gladman AC. Toxicodendron dermatitis: poison ivy, oak, and sumac. Wilderness Environ Med. 2006;17:120-128.
2. Oztas P, Polat M, Cinar L, et al. Shoe dermatitis from para-tertiary butylphenol formaldehyde. Contact Dermatitis. 2007;56:294-295.
3. Pereira TM, Flour M, Goossens A. Allergic contact dermatitis from modified colophonium in wound dressings. Contact Dermatitis. 2007;56:5-9.
4. Kockentiet B, Adams BB. Contact dermatitis in athletes. J Am Acad Dermatol. 2007;56:1048-1055.
5. Seehusen DA, Earwood JS. Itchy rash near the pvel. J Fam Pract. 2007;56:123-125.
6. Militello G, Jacob SE, Crawford GH. Allergic contact dermatitis in children. Curr Opin Pediatr. 2006;18:385-390.
7. Quartier S, Garmyn M, Becart S, et al. Allergic contact dermatitis to copolymers in cosmetics. Contact Dermatitis. 2006;55:257-267.
8. Walsh G, Wilkinson SM. Materials and allergens within spectacle frames: a review. Contact Dermatitis. 2006;55:130-139.
9. Corea NV, Basketter DA, Clapp C, et al. Fragrance allergy: assessing the risk from washed fabrics. Contact Dermatitis. 2006;55:48-53.
10. Rios Scherrer MA, Brand,,o M. Contact dermatitis to tabff. Contact Dermatitis. 2006;55:368-369.
11. Worth A, Arshad S. Sheikh A. Occupational dermatitis in a hairdresser. BMJ. 2007;335:399.
12. White IR. Contact allergy to hair dyes is a well-recognized problem. Clin Exp Dermatol. 2006;31:724-726.
13. Scalf LA, Shenefelt PD. Contact dermatitis: diagnosing and treating skin conditions in the elderly. Geriatrics. 2007;62:14-19.
14. Buys LM. Treatment options for atopic dermatitis. Am Fam Physician. 2007;75:523-538.
15. Tofte S. Atopowe zapalenie skóry. Nurs Clin North Am. 2007;42:407-419.
16. Leung AK, Hon KL, Robson WL. Atopic dermatitis. Adv Pediatr. 2007;54:241-273.
17. Kiken D, Silverberg N. Atopowe zapalenie skóry u dzieci, część 1: epidemiologia, cechy kliniczne i powikłania. Cutis. 2006;78:241-247.
18. Krol A, Krafchik B. Diagnostyka różnicowa atopowego zapalenia skóry u dzieci. Derm Ther. 2006;19:73-82.
19. Abramovits W, Stevenson LC. Hand eczema in a 22-year-old woman with piercings. Proc (Bayl Univ Med Cent) . 2004;17:211-213.
20. Sweeney SM. Tattoos: a review of tattoo practices and potential treatment options for removal. Curr Opin Pediatr. 2006;18:391-395.
21. Stante M, Giorgini S, Lotti T. Allergic contact dermatitis from henna temporary tattoo. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2006;20:484-486.
22. Nazarko L. Managing a common dermatological problem: incontinence dermatitis. Br J Community Nurs. 2007;12:358-363.
23. Hoppa E, Bachur R. Lyme disease update. Curr Opin Pediatr. 2007;19:275-280.
24. Lacz NL, Schwartz RA, Kapila R. Rocky Mountain spotted fever. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2006;20:411-417.
25. Fox GN, Usatine RP. Itching and rash in a boy and his grandmother. J Fam Pract. 2006;55:679-684.
26. Pray WS. Nonprescription Product Therapeutics. 2nd ed. Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; 2005.
27. Friedman T, Shalom A, Westreich M. Self-inflicted garlic burns. Int J Dermatol. 2006;45:1161-1163.
28. Parish RA, McIntire S, Heimbach DM. Garlic burns: a naturopathic remedy gone awry. Pediatr Emerg Care. 1987;3:258-260.