Tuff, stosunkowo miękka, porowata skała, która jest zwykle tworzona przez zagęszczanie i cementację popiołu wulkanicznego lub pyłu. (Włoski termin tufa jest czasami ograniczony do miękkiej, porowatej skały osadowej powstałej w wyniku chemicznego osadzania się kalcytu lub węglanu wapnia, lub krzemionki z wody jako spiek). Tufy mogą być pogrupowane jako szkliste, krystaliczne lub litowe, gdy składają się głównie ze szkła, odłamków kryształów lub gruzu wcześniej istniejących skał, odpowiednio. Niektóre z największych na świecie złóż tufu szklistego powstają w wyniku erupcji przez dużą liczbę wąskich szczelin, a nie ze stożków wulkanicznych.
W rozległych złożach, tuf może się znacznie różnić nie tylko teksturą, ale także składem chemicznym i mineralogicznym. Prawdopodobnie nie było okresu geologicznego całkowicie wolnego od erupcji wulkanicznych; dlatego wiek tufów waha się od prekambru do ostatnich lat. Większość starszych z nich utraciła wszystkie pierwotne tekstury i jest dokładnie zrekrystalizowana; wiele starych tufów bazaltowych jest reprezentowanych przez zielone łupki chlorytowe i hornblendowe, a wiele tufów ryolitowych przez łupki serycytowe.
W niektórych erupcjach spieniona magma wypływa na powierzchnię jako emulsja gorących gazów i żarzących się cząstek; rozdrobniony materiał pumeksowy rozprzestrzenia się szybko, nawet na łagodnych zboczach, jako świecąca lawina (nuée ardente), która może przemieścić się na wiele kilometrów z prędkością większą niż 160 km (100 mil) na godzinę. Po ustabilizowaniu się, ejekcja (wyemitowana materia) może być mocno zagęszczona przez przyleganie gorących odłamków szkła, tworząc smugowate, spawane tufy (ignimbryty), takie jak te pokrywające rozległe obszary Nowej Zelandii, Gwatemali, Peru i Parku Narodowego Yellowstone w Stanach Zjednoczonych. Gdy eksplozje występują pod ziemią, odłamki mogą być gwałtownie wtłaczane w otaczające skały, tworząc tufy intruzywne (peperity).