Túpac Amaru II. Domena publiczna.
236 lat temu w maju ubiegłego roku José Gabriel Condorcanqui – znany jako Túpac Amaru -, jego żona, dowódca Micaela Bastidas, Bartolina Sisa i inni bohaterowie zostali zaciekle zamordowani przez „cywilizowanych” Hiszpanów, żądnych utrzymania amerykańskich kolonii pod panowaniem Korony Hiszpańskiej, by rabować ich bogactwa.
Walka Túpaca Amaru i dzielnych kobiet Tupamarista była kontynentalną walką polityczną, która wstrząsnęła strukturami kolonializmu w Ameryce. Opowiadał się za radykalną zmianą struktur ekonomicznych, społecznych i politycznych, dążył do wyzwolenia spod hiszpańskiego jarzma i oddał życie za swoje ideały.
Walka Túpaca Amaru i dzielnych kobiet Tupamarista była kontynentalną walką polityczną, która wstrząsnęła strukturami kolonializmu w Ameryce.
Jego ofiara pomogła zmienić ramy kolonialnej dominacji i w końcu niepodległości Ameryki Łacińskiej. Ale nie tylko to: jego idee żyją nadal z coraz większą żywotnością.
Túpac Amaru był poprzednikiem niepodległości Ameryki Łacińskiej: 30 lat po jego powstaniu wybuchła rewolucja amerykańska. Rewolucja amerykańska nadeszła w 1774 roku, rewolucja francuska w 1789 roku. Pomiędzy nimi oficjalna lub katolicko-nacjonalistyczna historiografia nie znajduje absolutnie nic do powiedzenia aż do wojen w 1810 i 1824 roku. Niemniej jednak, Boleslao Lewin, Rodolfo Kusch, José Carlos Mariátegui, Alcira Argumedo, Felipe Pigna i Enrique Dussel zaproponowali inne spojrzenie na rzeczywisty wymiar rebelii Túpaca Amaru.
Túpac Amaru revisited
Tzw. pierwsza niepodległość Ameryki miała miejsce od listopada 1779 do maja 1780 roku. Początkowe 7 miesięcy wyzwolenia zostało później przedłużone do 1784 roku przez rdzennych przywódców Peru, Górnego Peru, Boliwii i północnej Argentyny, gdzie społeczna treść rebelii została przyjęta z entuzjazmem przez różne społeczności.
Túpac Amaru był poprzednikiem niepodległości Ameryki Łacińskiej: 30 lat po jego powstaniu wybuchła rewolucja amerykańska.
Na tym właśnie polegał społeczny, libertariański program zaproponowany przez Túpaca Amaru:
1.Zniesienie niewolnictwa
3.Uwolnienie niewolników, ludności tubylczej i metysów od pracy w pocie czoła, obowiązkowej służby publicznej i obowiązków pana.
4.Zwrot wszystkich ziem przodków ich prawowitym właścicielom.
5.Redystrybucja dóbr i własności wśród najbiedniejszych.
6.Restytucja władzy kobiet i szacunek dla kobiet.
7.Integracja wszystkich regionów w celu wyzwolenia od najeźdźców.
8.Wolność i niepodległość ludów Ameryki w celu utworzenia narodu indiańsko-mestizo-kreolskiego na zasadzie uznania i harmonii.
Projekt polityczny Túpaca Amaru, z całkowitym nieposłuszeństwem w jego rdzeniu, był integralny, jednostkowy i inkluzywny i spotkał się z pozytywną reakcją w wielu sektorach. Jego kluczową propozycją było stworzenie narodu indiańsko-mestizo-kreolskiego, w którym wszyscy moglibyśmy żyć i dzielić się w harmonii, w przeciwieństwie do narodu hiszpańsko-mestizo-kreolskiego-brytyjskiego, osadzonego w europejskiej formie i opartego na trwałej eksterminacji tubylczych ludów.
Projekt polityczny Túpaca Amaru, z całkowitym nieposłuszeństwem w jego rdzeniu, był integralny, jednostkowy i inkluzywny i spotkał się z pozytywną reakcją w wielu sektorach.
Następujący tekst jest jedną z publicznych proklamacji Túpac Amaru, który w kółko żądał wolności i niepodległości dla ludów Abya Yala – czyli Ameryki:
„Ja, Don José I z łaski Boga, Inca, Król Peru, Santa Fe (Bogoty), Quito, Chile, Buenos Aires i kontynentów Mórz Południowych, Książę Superlatyw, Pan Cezarów i Amazonek z panowaniem nad wielkim Paititi, Komisarz dystrybutor boskiego miłosierdzia itd. W zakresie, w jakim było to wielokrotnie uzgadniane na posiedzeniach mojej Rady, niektórych tajnych, niektórych publicznych, Królowie Kastylii uzurpowali sobie moją koronę i władzę nad moim ludem przez prawie trzy wieki, i obciążali wasali nieznośnymi podatkami, daninami, cłami, alkábalami, zakazami, kadastrami, diezmos, quintos, włóczniami, wicekrólami, rozprawami sądowymi, burmistrzami i innymi ministrami, wszyscy jednakowo w tyranii, wyprzedawanie i licytowanie sprawiedliwości tym, którzy podpisują się pod wiarą, zgodnie z którą rzeczy powinny należeć do tego, kto najwięcej zapłaci i która jest udziałem zarówno pracowników świeckich, jak i kościelnych, bez bojaźni Bożej, łamanie jak zwierzęta rdzennych mieszkańców królestwa, odbieranie życia tym wszystkim, którzy nie umieją kraść, wszystko to zasługuje na najsurowszy sprzeciw. To, wraz z krzykami, które dotarły do nieba, jest powodem, dla którego w imię Boga Wszechmogącego rozkazujemy i nakazujemy, aby żadna z wymienionych osób nie płaciła ani nie była w żaden sposób posłuszna europejskim intruzom… Nakazuję, aby przysięga złożona mojej Królewskiej Koronie we wszystkich miastach, miasteczkach i miejscach w moich dominiach została powtórzona i opublikowana.”
Po zwycięstwie w Sangará, Túpac Amaru nie zdołał zdobyć Cuzco, które było niestrzeżone, co dało przewagę wojskom hiszpańskim, które były wtedy w stanie otoczyć, złapać i zabić go wraz z innymi dzielnymi wojownikami.
W piątek, 18 maja 1781 roku, z więzienia „La Compañía” wyprowadzono dziewięć następujących osób, zakutych w kajdany: José Verdejo, Andrés Castelo, Antonio Oblitas, Antonio Bastidas, Francisco Túpac Amaru, Tomasa Condemayta, Hipólito Túpac Amaru, Micaela Bastidas i José Gabriel Túpac Amaru. Tego dnia o 12 w południe, po tym jak był świadkiem śmierci swoich kolegów, Túpac Amaru został stracony. Jego kończyny zostały rozesłane w różne miejsca jako publiczne ostrzeżenie, podczas gdy reszta ciał jego i Micaeli została wysłana do Picchu, gdzie zostały spalone, a ich prochy wrzucone do strumienia.
Projekt polityczny Túpaca Amaru, głoszący zniesienie niewolnictwa, ceł, pracy przymusowej tubylców i kolonialnej dominacji ludów amerykańskich, był o wiele bardziej dalekowzroczny niż zasady rewolucji amerykańskiej i francuskiej. Po raz pierwszy, pod koniec XVIII wieku, proklamował równość oraz prawdziwą i rzeczywistą wolność dla wszystkich ludów Ameryki poprzez zniesienie wszelkich form niewolnictwa i poddaństwa – coś, czego ani George Washington, ani Napoleon, ani nikt inny nie odważył się podnieść. Túpac Amaru, jako główny inicjator praw człowieka, równości, wolności i amerykańskiej niepodległości, zasługuje na honorowe miejsce obok naszych największych bohaterów.
Tylko rasistowska wizja latynoamerykańskiej historiografii i socjologii – oparta na strukturalnym rasizmie naszych społeczeństw, metysko-kreolskiej supremacji rasowej narzuconej przez europejską inwazję i wyrażonej w ludobójczych hasłach takich jak „cywilizacja lub barbarzyństwo” oraz „porządek i postęp” – może próbować ukryć rebelię Túpaca Amaru jako amerykańską emancypację.
Túpac Amaru, jako główny inicjator praw człowieka, równości, wolności i amerykańskiej niepodległości, zasługuje na miejsce honorowe razem z naszymi największymi bohaterami.
„I’ll be back and there will be millions of us”
Pomimo wszechogarniającego bólu na widok śmierci swoich bliskich, tortur, których doświadczył i straszliwego męczeństwa, które go czekało, Túpac Amaru, z wielką odwagą i godnością, przeciwstawił się po raz kolejny zbrodniczym hiszpańskim najeźdźcom i zanim kat odciął mu język, powiedział zarówno w języku kichwa, jak i kastylijskim: „Tikrashami hunu makanakuypi kasha” – „I’ll be back and there will be millions of us”.
Śmierć Túpaca Amaru nie była końcem libertariańskiego ducha, za którym się opowiadał. Za jego przykładem poszli inni tubylcy, jego walka przekroczyła granice wicekrólestwa i odcisnęła swoje piętno na całej Ameryce. A dzisiaj, bardziej niż kiedykolwiek, jego walka i jego libertariańska myśl są kontynuowane w każdym z przywódców różnych organizacji ruchu oporu, w nauczycielach, liderach i młodzieży, którzy w tym stuleciu przeciwstawiają się rządom o fałszywych twarzach postępowych rewolucjonistów, pozostających wiernymi sługami wydobywczej i ludobójczej polityki wielkich korporacji transnarodowych.
Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, jego walka i jego libertariańska myśl są kontynuowane w każdym z przywódców różnych organizacji ruchu oporu, w nauczycielach, liderach i młodzieży.
Pomimo przerażających represji, libertariańskie wołanie Túpaca Amaru było utrzymywane przy życiu przez cały ten czas przez wielu przywódców, którzy kontynuują stały opór. Dla nas jest on przykładem konsekwencji i godności. Jest to projekt polityczny kontynuowany przez każdą ze wspólnot i narodowości ludów tubylczych, skupionych w organizacjach regionalnych, takich jak ECUARRUNARI, CONFENIAE, CONAICE i reprezentowanych w organizacji narodowej CONAIE, andyjskiej CAOI oraz w innych organizacjach nauczycielskich, młodzieżowych, kobiecych i związkach zawodowych.
Oto my, potomkowie Túpaca Amaru, którzy przez ponad pięćset lat nigdy nie przestaliśmy walczyć o nasze ziemie i idee w poszukiwaniu wolności, sprawiedliwości i demokracji, w obliczu fałszywych i kalekich „praw człowieka”, które są dziś deptane przez tych, którzy rządzą w służbie akumulacji władzy, bogactwa i rynków, oto my z naszą silną lojalnością i głębokim zaangażowaniem moralnym i ideologicznym. Tutaj stawiamy opór i walczymy, broniąc zasobów naturalnych, naszych ziem i terytoriów, o suwerenność żywnościową, prawo nasienne, edukację i przywrócenie naszych praw.
Imamantak Tupak Amaru Makanakurka
1.Ñukanchik allpata kichushkamanta tikrachinkapak
2.Llaki wakcha kawsaypi runakunata rikushpa
3.Wiwa shina mitakunapi, obrajeskunapi, sinchi llankachishkamanta
4.Wayra apamushkakuna waktashpa ayllukunata charik yachashka wañuchinkakaman
5.Yaya Incakunapak sumak Inti Wasita wakllichinkapak kichuskamanta
6.Wayra apamushkakuna Inca shutita mana kusha nishkamanta
7.Abya Yalapi kawsak runakunata mana riksirina munashkamanta
8.Pay killkashkakunawan wayra apamushkakunata llaki llaki runa kawsayta allichiy nishka mana uyashkamanta
9.Sumak Warmikunata wakllichishkamanta.
10.Runakunapak
José Antonio de Areche, Mata Linares mishu, kay chunka pusak aymuray (1781) watapi, chawpi punchapi, Cusco Wakay panpapi wañuchirka…
Shinapish, Tukuy pachapi kaypimi kanchik…Kawsakunchirakmi… Kawsashunrakmi.
Dla naszego samostanowienia.
Ten artykuł został wcześniej opublikowany przez lalineadefuego.