Opowieść o nabyciu Ksiąg Sybillińskich przez Lucjusza Tarkwiniusza Superbusa, półlegendarnego ostatniego króla królestwa rzymskiego, czyli Tarkwiniusza Priskusa, jest jednym ze słynnych elementów mitycznych historii rzymskiej.
Wieki temu, równolegle z 50 Olimpiadą, niedługo przed wypędzeniem królów Rzymu, stara kobieta „która nie była rodowitą mieszkanką tego kraju” przybyła incognita do Rzymu. Zaoferowała dziewięć ksiąg z przepowiedniami królowi Tarkwinowi, a ponieważ król odmówił ich zakupu z powodu wygórowanej ceny, jakiej zażądała, spaliła trzy z nich, a pozostałe sześć zaoferowała Tarkwinowi za tę samą wygórowaną cenę, na co ten ponownie odmówił, po czym spaliła kolejne trzy i powtórzyła swoją ofertę. Tarkwinia ustąpiła i kupiła ostatnie trzy za pełną, pierwotną cenę, po czym „zniknęła spośród ludzi”.
Księgi były następnie przechowywane w Świątyni Jowisza na Kapitolu, w Rzymie, aby być konsultowane tylko w nagłych wypadkach. Świątynia spłonęła w latach 80. p.n.e., a wraz z nią księgi, co spowodowało konieczność ponownego zebrania sybillińskich przepowiedni ze wszystkich części imperium (Tacitus 6.12). Zostały one starannie posortowane, a te, które uznano za prawomocne, ocalały w odbudowanej świątyni. Cesarz August kazał przenieść je do świątyni Apollina na Palatynie, gdzie pozostały przez większość pozostałego okresu cesarskiego.
Sybilla kumejska pojawia się w dziełach różnych autorów rzymskich, między innymi Wergiliusza (Eklogi, Eneida), Owidiusza (Metamorfozy) i Petroniusza (Satyrykon).
Historie opowiedziane w Eneidzie WergiliuszaEdycja
Sybilla kumejska prorokowała, „śpiewając losy” i pisząc na liściach dębu. Liście te układała w wejściu do swej jaskini, ale jeśli wiatr je rozrzucił, nie pomagała w ponownym złożeniu liści i odtworzeniu pierwotnej przepowiedni.
Sybilla była przewodniczką do podziemi (Hadesu), do których wejście znajdowało się w pobliskim kraterze Avernus. Eneasz skorzystał z jej usług przed zejściem do niższego świata, by odwiedzić swego zmarłego ojca Anchizesa, ale ostrzegła go, że nie jest to lekkie przedsięwzięcie:
Trojanie, synu Anchizesa, zejście do Avernus jest łatwe.
Przez całą noc, przez cały dzień, drzwi Hadesu stoją otwarte.
Ale cofnąć się ścieżką, podejść do słodkiego powietrza nieba,
to zaiste praca.– Eneida 6,126-129.
Sybilla pełni rolę pomostu między światem żywych i umarłych (por. pojęcie liminalności). Wskazuje Eneaszowi drogę do Avernus i uczy go tego, co powinien wiedzieć o niebezpieczeństwach związanych z ich podróżą.
Historie opowiedziane w Metamorfozach OwidiuszaEdit
Choć była śmiertelniczką, Sybilla żyła około tysiąca lat. Osiągnęła tę długowieczność, gdy Apollo zaproponował jej spełnienie życzenia w zamian za dziewictwo; wzięła garść piasku i poprosiła, by żyła tyle lat, ile ziaren piasku trzymała w ręku. Później, gdy odrzuciła miłość boga, pozwolił on, by jej ciało uschło, ponieważ nie poprosiła o wieczną młodość. Jej ciało z wiekiem stawało się coraz mniejsze i w końcu zostało zamknięte w słoju (ampulla). W końcu pozostał jej tylko głos (Metamorfozy 14; porównaj mit o Tithonusie).