Ochrona immunologiczna u kręgowców jest zapewniana przez podwójny system: komórkową odpowiedź immunologiczną, pośredniczoną przez limfocyty T i humoralną odpowiedź immunologiczną, pośredniczoną przez limfocyty B. Limfocyty te rozwijają immunokompetencję w pierwotnych narządach limfoidalnych: grasicy dla limfocytów T i bursie Fabrycjusza (u ptaków), na jej odpowiedniku (u ssaków). Limfocyty te rozwijają immunokompetencję w pierwotnych narządach limfoidalnych: grasicy, dla limfocytów T oraz bursie Fabrycjusza (u ptaków), na jej odpowiedniku (u ssaków), dla limfocytów B. Kluczowym okresem, w którym grasica i bursa wpływaj± na rozwój immunologiczny jest życie embrionalne i wczesne postnatalne. Hemopoetyczne komórki macierzyste zasiedlają te pierwotne narządy limfoidalne w ściśle określonych okresach kolonizacji. Pod wpływem mikrośrodowiska grasicy i bursy ukierunkowują się odpowiednio na szlak różnicowania komórek T lub B. Nabywają różne antygeny błonowe i receptor antygenowy. Limfocyty T uczą się również rozpoznawać antygeny własne (antygeny kodowane przez główny zespół zgodności tkankowej). Limfocyty T i B kolonizują następnie odpowiednio T-zależne i B-zależne obszary wtórnych narządów limfoidalnych, gdzie stają się funkcjonalne. Niektóre niedobory odporności wynikają z defektu rozwojowego, który może dotyczyć wybiórczo limfocytów T lub B lub obu układów w przypadku ciężkich połączonych niedoborów odporności.