Podczas gdy niektóre ustalenia mogą być klasyczne, typowe lub wysoce sugestywne w pewnym stanie, mogą nie występować unikalnie w tym stanie i dlatego nie mogą bezpośrednio sugerować specyficznej diagnozy. Patognomoniczny znak lub objaw ma bardzo wysoką pozytywną wartość predykcyjną, ale nie musi mieć wysokiej czułości: na przykład czasami może być nieobecny w pewnej chorobie, ponieważ termin ten sugeruje jedynie, że kiedy jest obecny, lekarz natychmiast wie, że pacjent jest chory. Obecność objawu patognomonicznego pozwala na natychmiastową diagnozę, ponieważ nie ma innych chorób w diagnostyce różnicowej.
Singularne objawy patognomoniczne są stosunkowo rzadkie. Przykłady objawów patognomonicznych obejmują plamy Koplika wewnątrz jamy ustnej w odrze, ksantomaty dłoniowe widoczne na dłoniach osób cierpiących na hiperlipoproteinemię, ciałka Negriego w tkance mózgowej zakażonej wścieklizną lub tetrad wysypki, artralgii, bólu brzucha i choroby nerek u dziecka z plamicą Henocha-Schönleina.
W przeciwieństwie do objawów (zgłaszanych subiektywnie przez pacjenta i nie mierzonych) i objawów (obserwowanych przez lekarza przy łóżku chorego na egzaminie fizykalnym, bez potrzeby sporządzania raportu) większa liczba wyników testów medycznych jest patognomoniczna. Przykładem jest hipersegmentowany neutrofil, który jest widoczny tylko w anemiach megaloblastycznych (nie jest to pojedyncza choroba, ale zestaw ściśle powiązanych stanów chorobowych). Częściej wynik testu jest „patognomoniczny” tylko dlatego, że osiągnięto konsensus co do definicji stanu chorobowego w kategoriach wyniku testu (np. cukrzyca jest definiowana w kategoriach przewlekłego stężenia glukozy we krwi na czczo).
W przeciwieństwie do tego, test o bardzo wysokiej czułości rzadko przeocza stan chorobowy, więc wynik ujemny powinien być uspokajający (badana choroba jest nieobecna). Objaw lub symptom o bardzo wysokiej czułości jest często określany jako sine qua non. Przykładem takiego testu jest badanie genetyczne mające na celu znalezienie mutacji leżącej u podstaw niektórych typów dziedzicznego raka jelita grubego.
.