PASIPHAE

PASIPHAE była nieśmiertelną córką boga słońca Heliosa. Podobnie jak jej rodzeństwo, Aeetes i Kirke (Circe), była wytrawną praktykującą czary (pharmakeia).

Pasifae poślubiła króla Minosa z Krety i urodziła mu wielu synów i córek. Jako karę za jakieś wykroczenie przeciw bogom – popełnione przez nią samą lub jej męża – przeklęto ją, że pożąda najlepszego byka króla. Królowa zwróciła się o pomoc do rzemieślnika Daidalosa (Dedala), który zbudował dla niej ożywioną, drewnianą krowę owiniętą w bydlęcą skórę. Ukryta wewnątrz tej konstrukcji połączyła się z bykiem i poczęła hybrydowe dziecko – byka o głowie Minotaurosa (Minotaura).

Mąż Pasifazy, król Minos, również okazał się niewierny. Kiedy dowiedziała się o jego niedyskrecji, rzuciła na niego urok, powodując, że wytryskiwał zatrute stworzenia i niszczył swoje kochanki. Sama Pasifa, będąc nieśmiertelną, była odporna na zaklęcie. Minos został później uleczony przez ateńską dziewczynę Prokris (Procris), która opracowała lekarstwo na dziwną przypadłość.

Pasiphae była wczesną kreteńską boginią księżyca podobną do klasycznej Selene. Zarówno jej tauryński kochanek, jak i jej syn Minotaur – który nosił również imię Asterios (Gwiezdny) – byli związani z gwiazdozbiorem Taurus.

RODZINA PASYPHY

PARANCI

HELIOS & PERSEIS (Apollodorus 1.80, Cicero De Natura Deorum 3.19)
HELIOS (Apollonius Rhodius 3.997, Antoninus Liberalis 41, Hyginus Fabulae 40, Owidiusz Metamorfozy 9.737, Seneka Phaedra 112)
HELIOS & KRETE (Diodorus Siculus 4.60.4)

OFFSPRING

MINOTAUROS (przy Byku Kretańskim) (Apollodorus 3.8, Diodorus Siculus 4.77.1, Filostratus Starszy 1.16, Hyginus Fabulae 40, Owidiusz Metamorfozy 8.132, Seneka Phaedra 112, Nonnus Dionysiaca 47.395, Suidas)
KATREUS, DEUKALION, GLAUKOS, ANDROGEOS, AKALLE, XENODIKE, ARIADNE, PHAIDRA (przez Minosa) (Apollodorus 3.7)
ARIADNE, DEUKALION, KATREUS, ANDROGEUS (przez Minosa) (Diodorus Siculus 4.60.4)
ARIADNE (przez Minosa) (Apollonius Rhodius 3.997)
IDOMENEUS (przez Minosa) (Pausanias 5.25.9)
ASTERIOS (przez Minosa) (Nonnus Dionysiaca 40.290)
DEUKALION (przez Minosa) (Hyginus Fabulae 14)
PHAEDRA, ARIADNE (przez Minosa) (Owidiusz Heroidy 4.53 & 157, Seneka Phaedra 112)

ENCYCLOPEDIA

PAST′PHAE (Pasiphaê). 1. Córka Heliosa i Perseidy oraz siostra Circe i Aetes, była żoną Minosa, przez którego była matką Androgeosa, Katreusa, Deukaliona, Glaukusa, Minotaura, Acalle, Xenodice, Ariadny i Fedry. (Apollon. Rhod. iii. 999, &c.; Apollod. i. 9. § 1, iii. 1. § 2; Ov. Met. xv. 501 ; Cic. De Nat. Deor. iii. 19; Paus. v. 25. § 9.) 2. Wyrocznia bogini w Thalamae w Laconii, uważana była za córkę Atlasa, lub za taką samą jak Kasandra lub Dafne, córka Amyclasa. Ludzie zwykli spać w jej świątyni w celu otrzymania objawień w snach. (Plut. Agis, 9; Cic. De Dir. i. 43.)

Source: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.

CYTATY Z LITERATURY KLASYCZNEJ

PARENTAGE &Dzieci PASIPHAE

Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 1. 80 (przeł. Aldrich) (mitograf grecki C2nd n.e.) :
„Cholkijczycy (Kolchowie), którymi rządził Aeetes, syn Heliosa i Perseis, a brat Kirke (Circe) i żony Minosa, Pasifae.”

Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3. 7 :
„Minos, mieszkając w Krete (Kreta), uchwalił prawa i poślubił Pasifę, córkę Heliosa i Perseis… Spłodził synów, tj. Spłodził synów, to jest Katreusa (Katreus), Deukaliona (Deucalion), Glaukosa (Glaucus) i Androgeusa: oraz córki, to jest Akalle (Acalle), Xenodike (Xenodice), Ariadnę, Phaidrę (Phaedra).”

Apollonius Rhodius, Argonautica 3. 997 ff (przeł. Rieu) (grecki epos C3rd p.n.e.) :
„Pamiętaj o Ariadnie, młodej Ariadnie, córce Minosa i Pasifae, która była córką Heliosa.”

Apollonius Rhodius, Argonautica 3. 1074 ff :
” „Opowiedz mi też o tej dziewczynie, o której wspomniałeś, która zdobyła sobie taką sławę, córce Pasifazy, siostry mojego ojca.””

Diodorus Siculus, Biblioteka Historii 4. 60. 4 (przeł. Oldfather) (historyk grecki C1st p.n.e.) :
” poślubiając Pasifę, córkę Heliosa i Krety, spłodził Deukaliona (Deucaliona) i Katreusa (Katreusa) i Androgeusza i Ariadnę i miał inne, naturalne, dzieci w liczbie większej niż te.”

Pausanias, Opis Grecji 5. 25. 9 (trans. Jones) (Grecki travelogue C2nd A.D.) :
„Idomeneus the potomek Minos. The story goes that Idomeneus was descended from Helios (the Sun), the father of Pasiphae.”

Pseudo-Hyginus, Fabulae 14 (trans. Grant) (Roman mythographer C2nd A.D.) :
„Deucalion, son of Minos and Pasiphae, daughter of Sol , from Crete.”

Cicero, De Natura Deorum 3. 19 (trans. Rackham) (retor rzymski C1st pne) :
„Circe i Pasiphae i Aeetes, dzieci Perseis córka Oceanus przez Sol .”

Ovid, Heroides 10. 91 ff (trans. Showerman) (poezja rzymska od C1st p.n.e. do C1st n.e.) :
” 'I , którego ojcem jest Minos, którego matką dziecko Phoebus .'”

Nonnus, Dionysiaca 40. 290 ff (trans. Rouse) (epopeja grecka C5th A.D.) :
„Unikał miasta Knossian (Cnossian) i synów swego rodu, nienawidząc Pasiphae i własnego ojca Minosa.”

MINOS & THE WITCHCRAFT OF PASIPHAE

Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3. 197 – 198 (przeł. Aldrich) (mitograf grecki z II w. n.e.) :
” uciekła do Minosa, który pragnął jej i próbował ją namówić, by uprawiała z nim seks. Ale jeśli kobieta uprawiała seks z Minosem, nie mogła zostać uratowana; po tym, jak spał z wieloma kobietami, Pasifae rzuciła na niego urok, dzięki któremu za każdym razem, gdy szedł do łóżka z inną kobietą, wytryskiwał dzikie stworzenia do jej pochwy, zabijając ją w ten sposób. Mimo to, w zamian za psa gończego i oszczep, który Minos posiadał, oraz po podaniu mu eliksiru z korzenia kirkajańskiego, aby jej nie krzywdził, poszła z nim do łóżka.”

Antoninus Liberalis, Metamorfozy 41 (przeł. Celoria) (mitograf grecki C2nd A.D.) :
„Prokris (Procris) porzuciła Kephalos (Cephalus) i odeszła jako uciekinierka do Minosa króla Krete (Kreta). Po przybyciu na miejsce stwierdziła, że jest on dotknięty bezdzietnością i obiecała mu lekarstwo, pokazując jak płodzić dzieci. Teraz Minos wytryskiwał wężami, skorpionami i stonogami, zabijając kobiety, z którymi odbywał stosunek, ale jego żona Pasifa, córka Heliosa Słońca, była nieśmiertelna. Prokris odpowiednio wymyślił następujące, aby uczynić Minosa płodnym. Włożyła pęcherz kozła do kobiety, a Minos najpierw wyemitował węże do pęcherza; potem podszedł do Pasifae i wszedł w nią. A gdy urodziły im się dzieci, Minos dał Prokrisowi swoją włócznię i psa. Żadne zwierzę nie mogło uciec tym dwojgu, a oni zawsze osiągali swój cel.”

PASIPHAE, THE CRETAN BULL & BIRTH OF THE MINOTAUR

Bacchylides, Fragment 26 (z papirusu) (przeł. Campbell, Vol. Greek Lyric IV) (liryka grecka C5th p.n.e.) :
„Pasiphae . . ((lacuna)) Kypris (Cypris) zaszczepił w niej pożądanie … ((lacuna)) : synowi Eupalamosa, Daidalosowi (Dedalowi), najzdolniejszemu z cieśli, opowiedziała swoją niewypowiedzianą chorobę; zmusiła go do złożenia wiążącej przysięgi i nakazała mu zbudować drewnianą krowę, aby mogła połączyć swoje ciało z ciałem potężnego byka, ukrywając się przed Minosem . . ((lacuna)) związek, który dzieliła.”

Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3. 8 – 11 (przeł. Aldrich) (mitograf grecki z drugiej połowy n.e.) :
„Minos aspirował do tronu, ale został odrzucony. Twierdził jednak, że otrzymał władzę od bogów i aby to udowodnić, powiedział, że cokolwiek by nie wymodlił, to się spełni. Składając ofiarę Posejdonowi, modlił się więc, by z głębi morza wyłonił się byk, i obiecał złożyć go w ofierze, gdy się pojawi. I Posejdon zesłał mu wspaniałego byka. Tak Minos otrzymał regułę, ale wysłał byka do swoich stad i poświęcił innego…
Poseidon był zły, że byk nie został poświęcony, i obrócił go w dzicz. Obmyślił również, że Pasifae powinna rozwinąć żądzę do niego. W swej namiętności do byka wzięła na wspólnika architekta o imieniu Daidalos (Dedal). Zbudował on drewnianą krowę na kółkach, … oskórował prawdziwą krowę i przyszył urządzenie do skóry, a następnie, po umieszczeniu w nim Pasifae, ustawił ją na łące, gdzie zwykle pasł się byk. Byk podszedł i odbył z nią stosunek, jak z prawdziwą krową. Pasifa urodziła Asteriosa (Asteriusa), którego nazwano Minotauros (Minotaur). Miał on twarz byka, ale poza tym był człowiekiem. Minos, kierując się pewnymi wyroczniami, zamknął go i pilnował w labiryncie. Ten labirynt, który zbudował Daidalos, był klatką z zakręconymi wyrostkami, które przeszkadzają w ucieczce.”

Callimachus, Hymn 4 do Delos 311 ff (przeł. Mair) (grecki poeta z C3rd p.n.e.) :
” uciekłszy przed okrutnym wrzaskiem i dziką Pasifae i zwiniętym mieszkaniem krzywego labiryntu.”

Diodorus Siculus, Biblioteka Historii 4. 13. 4 (trans. Oldfather) (grecki historyk C1st p.n.e.) :
„Następną pracą, której podjął się Herakles, było sprowadzenie z powrotem z Krety byka, którym, jak mówią, Pasifae była zachwycona.”

Diodorus Siculus, Biblioteka Historii 4. 77. 1:
„Zgodnie z mitem, który został nam przekazany, Pasifa, żona Minosa, zakochała się w byku, a Daidalos (Dedal), przez stworzenie urządzenia w kształcie krowy, pomógł Pasifie zaspokoić jej namiętność. W wyjaśnieniu tego mity podają następującą relację: przed tym czasem było zwyczajem Minosa corocznie poświęcać Posejdonowi najładniejszego byka urodzonego w jego stadach i składać go w ofierze bogu; ale w czasie, o którym mowa, urodził się byk niezwykłej urody i on złożył w ofierze innego spośród tych, które były gorsze, a wtedy Posejdon, rozgniewawszy się na Minosa, spowodował, że jego żona Pasifa zauroczyła się bykiem. A dzięki pomysłowości Daidalosa Pasifa miała stosunek z bykiem i urodziła Minotaurosa (Minotaura), rozsławionego w micie. Stworzenie to, jak powiadają, miało podwójną postać, górne części ciała aż do ramion należały do byka, a pozostałe do człowieka. Daidalos, jak głosi opowieść, zbudował labirynt, którego korytarze były tak kręte, że ci, którzy ich nie znali, mieli trudności z wydostaniem się na zewnątrz; w tym labiryncie Minotaur był utrzymywany i tutaj pożarł siedmiu młodzieńców i siedem panien, którzy zostali wysłani do niego z Aten, jak już wspomnieliśmy.
Ale Daidalos, mówią, na naukę, że Minos miał groźby przeciwko niemu, ponieważ miał modę krowy, stał się boi króla i odszedł z Krete (Kreta), Pasiphae pomagając mu i zapewniając i statek dla jego ucieczki … . Ale niektórzy autorzy mitów podają następującą relację: Daidalos pozostał jeszcze jakiś czas w Krecie, ukrywany przez Pasifę, a król Minos, pragnąc wymierzyć mu karę, a nie mogąc go znaleźć, kazał przeszukać wszystkie łodzie, które były na wyspie, i zapowiedział, że da wielką sumę pieniędzy temu, kto odkryje Daidalosa. Wtedy Daidalos, nie mogąc uciec żadną łodzią, z zadziwiającą pomysłowością skonstruował skrzydła, które były sprytnie zaprojektowane i cudownie połączone woskiem.”

Filostratus Starszy, Imagines 1. 16 (przeł. Fairbanks) (grecki retor z III w. n.e.) :
” Pasifae jest zakochana w byku i błaga Daidalosa (Dedala), aby obmyślił jakąś przynętę na to stworzenie; a on wymyśla wydrążoną krowę podobną do krowy ze stada, do którego byk jest przyzwyczajony. Co ich związek przyniósł jest pokazane przez formę Minotauros (Minotaur), dziwnie złożony w swojej naturze. Ich związek nie jest tu przedstawiony, ale to jest warsztat Daidalosa; a wokół niego są posągi, niektóre z zablokowanymi formami, inne w całkiem kompletnym stanie, w którym już kroczą naprzód i dają obietnicę chodzenia. Przed czasami Daidalosa, jak wiecie, sztuka robienia posągów nie miała jeszcze takiego pomysłu. Sam Daidalos jest w typie attyckim, ponieważ jego twarz sugeruje wielką mądrość, a spojrzenie jest tak inteligentne; również jego ubiór jest w stylu attyckim, ponieważ nosi ten nudny, gruby płaszcz, a także jest namalowany bez sandałów, w sposób szczególny dla Ateńczyków. Siedzi on przed ramą krowy i używa Erotes (bogów miłości) jako swoich asystentów w tym urządzeniu, aby połączyć z nim coś z Afrodyty. …
Pasifa poza warsztatem w zagrodzie dla bydła wpatruje się w byka, myśląc, że przyciągnie go do siebie swoją urodą i szatą, która jest bosko olśniewająca i piękniejsza niż jakakolwiek tęcza. Ma bezradne spojrzenie – bo wie, czym jest istota, którą kocha – i pragnie ją objąć, ale byk nie zwraca na nią uwagi i wpatruje się we własną krowę. Byk przedstawiony jest z dumnym usposobieniem, przywódca stada, ze wspaniałymi rogami, biały, już doświadczony w miłości, z nisko osadzonymi rogami i masywną szyją, i wpatruje się z upodobaniem w krowę; lecz krowa w stadzie, biegająca swobodnie i cała biała, z wyjątkiem czarnej głowy, gardzi bykiem. Dla jej celu sugeruje skok, jak u dziewczyny, która unika natarczywości kochanka.”

Pseudo-Hyginus, Fabulae 30 (przeł. Grant) (rzymski mitograf C2nd A.D.) :
„Byk, z którym leżała Pasifa, został przywieziony żywy z Krety do Myken.”

Pseudo-Hyginus, Fabulae 40 :
„Pasifa, córka Sola i żona Minosa, przez kilka lat nie składała ofiar bogini Wenus. Z tego powodu Wenus wzbudziła w niej nienaturalną miłość do byka. W czasie, gdy Dedal przybył tam jako wygnaniec, poprosił ją o pomoc. Zrobił dla niej drewnianą jałówkę i włożył do niej skórę prawdziwej jałówki, a w niej leżała z bykiem. Z tego stosunku urodziła Minotaura, z głową byka, ale ludzkim ciałem. Następnie Dedal stworzył dla Minotaura labirynt z nieodkrywalnym wyjściem, w którym został zamknięty. Gdy Minos dowiedział się o sprawie, wtrącił Dedala do więzienia, lecz Pasifa uwolniła go z łańcuchów.”

Ovid, Metamorfozy 8. 130 ff (przeł. Melville) (epopeja rzymska od C1st p.n.e. do C1st n.e.) :
” 'Zdatną towarzyszką byłaś tej cudzołożnicy, która w krowie z drewna zwodziła dzikiego byka i nosiła w swym łonie potwora! Czy moje słowa docierają do twych tyłów, czy też wiatry rozwiewają je na strzępy? . Nic dziwnego, że twoja Pasifa wolała swojego byka od ciebie: ty byłeś ostrzejszym zwierzęciem”. . . . Hańba jego dynastii wzrosła; potworna bestia hybryda bestii ogłosiła nieprzyzwoite cudzołóstwo królowej.”

Ovid, Metamorfozy 9. 735 ff :
„Na Krecie nie powinno zabraknąć potwornych narodzin, córka Sol (Słońca) kochała kiedyś Byka – samicę z samcem . …jej miłość miała nadzieję; jej Byk, oszukany przez tę fałszywą krowę, służył jej – miała samca, który prowadził ją na manowce.”

Ovid, Fasti 3. 499 ff (trans.Boyle) (poezja rzymska od C1st p.n.e. do C1st n.e.) :
„Rogi przystojnego byka schwytały moją matkę.”

Ovid, Heroides 4. 53 ff (przeł. Showerman) (poezja rzymska od C1st p.n.e. do C1st n.e.) :
” 'Być może ta miłość jest daniną, którą płacę, ze względu na przeznaczenie mojej linii, i że Wenus żąda ode mnie daniny za cały mój ród … . Pasifa, moja matka, ofiara oszukanego byka, wydała na świat w połogu swój wyrzut i brzemię.”

Ovid, Heroides 4. 165 ff :
” 'Moja matka mogła oszołomić byka; czy będziesz bardziej zaciekły niż dzika bestia?'”

Virgil, Aeneid 6. 24 ff (trans. Day-Lewis) (epopeja rzymska C1st p.n.e.) :
„Kreta wynurzająca się z fal; Pasifae, okrutnie przeznaczona do pożądania byka, i prywatnie pokryta; hybrydowy owoc tego potwornego związku – Minotaurus (Minotaur), pamiątka jej nienaturalnej miłości.”

Propertius, Elegie 2. 32 (przeł. Goold) (elegia rzymska C1st p.n.e.) :
„Raz była żona potężnego Minosa , tak mówią, uwiedziona przez śnieżnobiałą postać jarzącego się byka.”

Propertius, Elegie 3. 19 :
„Ta, która cierpiała pogardę kreteńskiego byka i założyła fałszywe rogi drewnianej krowy.”

Propertiusz, Elegie 4. 7 :
„Albowiem dwa miejsca pobytu zostały wyznaczone wzdłuż felernej rzeki, a całe zastępy wiosłują w tę lub tamtą stronę. Jedno przejście niesie cudzołożną Klitemnestrę, a drugie kreteńską królową, której podstępem wymyślono drewnianą potworność krowy.”

Seneka, Fedra 112 ff (przeł. Miller) (tragedia rzymska C1st n.e.) :
” 'Poznaję śmiertelne przekleństwo mojej nieszczęsnej matki; jej miłość i moja umieją grzeszyć w leśnych głębinach. Matko, moje serce cię boli; owładnięta niewypowiedzianą chorobą, śmiało pokochałaś dzikiego wodza dzikiego stada. Srogi on był i niecierpliwy jarzma, bezprawny w miłości, przywódca nieokiełznanego stada, a jednak coś kochał. Lecz co do mnie, jakiż bóg, jaki Dedal mógłby uśmierzyć moją nędzną namiętność? Choćby sam powrócił, potężny w attyckim sprycie, który zamknął naszego potwora w ciemnym labiryncie, nie mógłby mi pomóc w moim nieszczęściu. Wenus, nienawidząc potomstwa znienawidzonego Sol (Słońca), mści się przez nas za łańcuchy, które związały ją z jej ukochanym Marsem, i obciąża cały ród Febusa niewypowiedzianym wstydem.””

Seneca, Fedra 173 ff :
” „Dlaczego potwory ustają? Dlaczego labirynt twego brata stoi pusty? Czy świat ma słyszeć o dziwnych cudach, czy prawa natury mają ustąpić, ilekroć kreteńska kobieta kocha?””

Seneca, Fedra 687 ff :
„O ty, która przyćmiłaś cały ród kobiet, która odważyłaś się na większe zło niż twoja rodząca potwory matka, ty gorsza niż ta, która cię urodziła! Ona tylko zanieczyściła się swą haniebną żądzą, a jednak jej potomstwo przez swą dwukształtną niesławę ukazało jej zbrodnię, choć długo ukrywaną, a przez swój srogi wzrok hybrydowe dziecko wyjaśniło winę swej matki. To było łono, które cię zrodziło.”

Nonnus, Dionysiaca 47. 395 ff (przeł. Rouse) (grecka epopeja z V w. n.e.) :
” 'Moja matka też kiedyś była służącą u rolnika, i zgięła kark dla pasterza, i paplała z miłością do niemego byka na pastwisku, i przyniosła bykowi cielę. Nie dbała o to, by usłyszeć, jak pasterz muzykuje na swojej fujarce, tak bardzo, jak o to, by usłyszeć ryczącego byka.””

Suidas s.v. En panti muthoi kai to Daidalou musos (trans. Suda On Line) (Byzantine Greek Lexicon C10th A.D.) :
„En panti muthoi kai to Daidalou musos – W każdym micie jest też zbezczeszczenie Daidalosa (Daedalus): Mówi się, że Pasiphae była zakochana w byku i błagała Daidalosa, aby zrobił drewnianą krowę, usztywnił ją i umieścił ją w niej; i montując ją jak krowę, byk uczynił ją brzemienną. Z niej narodził się Minotauros (Minotaur) … . Ponieważ pochodzenie i winę za te nieszczęścia przypisywano Daidalosowi, a on sam był za nie znienawidzony, stał się przedmiotem przysłowia.”

KULT PASYBÓW

Pausanias, Opis Grecji 3. 26. 1 (trans. Jones) (Greek travelogue C2nd A.D.) :
„From Oitylos (Oetylus) to Thalamai (Thalamae) the road is about eighty stades long. Na ono być sanktuarium Ino i wyrocznia. Konsultują się z wyrocznią we śnie, a bogini objawia im to, czego chcą się dowiedzieć, w snach. Brązowe posągi Pasifae i Heliosa (Słońca) stoją w nie zadaszonej części sanktuarium. Nie można było wyraźnie zobaczyć tego wewnątrz świątyni, z powodu girland, ale mówią, że ten też jest z brązu. Woda, słodki pić, płynąć od święty źródło. Pasiphae jest tytułem Selene (Księżyca), a nie jest lokalną boginią ludzi z Thalamai.”

Cicero, De Natura Deorum 3. 19 (przeł. Rackham) (retor rzymski C1st p.n.e.) :
” Jeśli Ino ma być uznana za boską … ponieważ jest córką Kadmosa, to czy Circe i Pasifae i Aeetes, dzieci Perseis, córki Oceanusa przez Sol (Słońce), nie mają być wliczone do listy bogów? . Jeśli nie są boskie, mam obawy co do tego, co stanie się z Ino, gdyż roszczenia ich wszystkich pochodzą z tego samego źródła.”

Suidas s.v. Pasiphae (trans. Suda On Line) (bizantyjski leksykon grecki C10th A.D.) :
„Pasiphae : Imię bogini.”

ANCYJNA GRECKA & SZTUKA ROMAŃSKA