Motyw (muzyka)

W muzyce, motyw (wymowa) (help-info) IPA: (/moʊˈtiːf/) (także motyw) to krótka fraza muzyczna, wyróżniająca się powtarzająca się figura, fragment muzyczny lub sukcesja nut, która ma jakieś szczególne znaczenie w kompozycji lub jest dla niej charakterystyczna: „Motyw jest najmniejszą jednostką strukturalną posiadającą tożsamość tematyczną”.

Fraza pierwotnie przedstawiona jako motyw może stać się figurą, która towarzyszy innej melodii, jak w drugiej części Kwartetu smyczkowego Claude’a Debussy’ego (1893). Play (help-info) White sklasyfikowałby akompaniament jako materiał motywiczny, ponieważ był on „wyprowadzony z ważnego motywu podanego wcześniej”.

W V Symfonii Beethovena czterodźwiękowa figura staje się najważniejszym motywem utworu, rozszerzonym melodycznie i harmonicznie, stanowiąc główny temat pierwszej części. Play (help-info)

Dwuznakowy motyw otwierający z Finlandii Jeana Sibeliusa. Play (help-info)

Motyw z Mszy Machauta, wyróżniający się długością siedmiu nut. Play (help-info)

Motyw z wielu dzieł Bacha, w tym z pierwszych części trzeciego i szóstego Koncertu brandenburskiego oraz trzeciej sonaty na violę da gamba. Play (help-info)

Motyw z Kwartetu smyczkowego, część pierwsza Ravela. Play (help-info)

Motyw „Klątwy” z partytur filmowych, związany z czarnymi charakterami i złowrogimi sytuacjami. Play (help-info)

The Encyclopédie de la Pléiade uważa go za „komórkę melodyczną, rytmiczną lub harmoniczną”, podczas gdy Encyclopédie Fasquelle z 1958 roku utrzymuje, że może zawierać jedną lub więcej komórek, choć pozostaje najmniejszym analizowalnym elementem lub frazą w obrębie tematu. Powszechnie uważa się, że jest to najkrótszy podział tematu lub frazy, który nadal zachowuje swoją tożsamość jako idea muzyczna. „Najmniejsza jednostka strukturalna posiadająca tożsamość tematyczną”. Grove i Larousse zgadzają się również, że motyw może mieć aspekty harmoniczne, melodyczne i/lub rytmiczne, Grove dodaje, że „najczęściej myśli się o nim w kategoriach melodycznych, i to właśnie ten aspekt motywu jest konotowany przez termin 'figura’.”

Motyw harmoniczny to seria akordów zdefiniowanych abstrakcyjnie, to znaczy bez odniesienia do melodii lub rytmu. Motyw melodyczny to formuła melodyczna, ustalona bez odniesienia do interwałów. Motyw rytmiczny to termin oznaczający charakterystyczną formułę rytmiczną, abstrakcję wyprowadzoną z wartości rytmicznych melodii.

Motyw tematycznie związany z osobą, miejscem lub ideą nazywamy motywem przewodnim. Niekiedy motyw taki jest muzycznym kryptogramem nazwy, której dotyczy. Motyw głowy (niemiecki: Kopfmotiv) jest pomysłem muzycznym na początku zestawu części, który służy do połączenia tych części.

Scruton, jednakże, sugeruje, że motyw jest odróżniany od figury w tym, że motyw jest na pierwszym planie, podczas gdy figura jest tłem: „Figura przypomina kształtkę w architekturze: jest 'otwarta na obu końcach’, tak aby można ją było powtarzać bez końca. Słysząc frazę jako figurę, a nie motyw, jednocześnie umieszczamy ją w tle, nawet jeśli jest ona… mocna i melodyjna”.

Każdy motyw może być użyty do zbudowania kompletnych melodii, tematów i utworów. Rozwój muzyczny wykorzystuje wyraźną figurę muzyczną, która jest następnie zmieniana, powtarzana lub sekwencjonowana w całym utworze lub sekcji utworu muzycznego, gwarantując jego jedność. Taki rozwój motywiczny ma swoje korzenie w sonatach klawiszowych Domenico Scarlattiego oraz formie sonatowej epoki Haydna i Mozarta. Beethoven osiągnął prawdopodobnie najwyższe rozwinięcie tej techniki; słynny „motyw losu” – wzór trzech krótkich nut, po których następuje jedna długa – otwierający jego V Symfonię i pojawiający się w całym utworze w zaskakujących i odświeżających permutacjach jest klasycznym przykładem.

Nasycenie motywiczne to „zanurzenie motywu muzycznego w kompozycji”, tj, utrzymywanie motywów i tematów pod powierzchnią lub gra z ich tożsamością, i było używane przez kompozytorów takich jak Miriam Gideon, jak w „Night is my Sister” (1952) i „Fantasy on a Javanese Motif” (1958), i Donald Erb. Wykorzystanie motywów jest omówione w „The Lyceum of Schönberg” Adolpha Weissa.

Hugo Riemann definiuje motyw jako, „konkretną treść rytmicznie podstawowej jednostki czasowej.”

Anton Webern definiuje motyw jako, „najmniejszą niezależną cząstkę w idei muzycznej”, które są rozpoznawalne poprzez ich powtarzanie.

Arnold Schoenberg definiuje motyw jako, „jednostkę, która zawiera jedną lub więcej cech interwału i rytmu obecność jest utrzymywana w stałym użyciu w całym utworze”.

.