Renesans angielski był ruchem kulturalnym i artystycznym w Anglii, datowanym od końca XV do początku XVII wieku. Jest on związany z ogólnoeuropejskim renesansem, który zwykle uważa się za początek we Włoszech pod koniec XIV wieku. Podobnie jak większość północnej Europy, Anglia nie była świadkiem tych wydarzeń aż do ponad wieku później. Za początek angielskiego renesansu często przyjmuje się, dla wygody, rok 1485, kiedy to bitwa pod Bosworth Field zakończyła Wojnę Róż i zapoczątkowała dynastię Tudorów. Renesansowy styl i idee jednak powoli przenikały do Anglii, a era elżbietańska w drugiej połowie XVI wieku jest zwykle uważana za szczyt angielskiego renesansu.
Królowa Elżbieta I stojąca na mapie Anglii
Renesans angielski różni się od renesansu włoskiego na kilka sposobów. Dominującymi formami sztuki angielskiego renesansu były literatura i muzyka. Sztuki wizualne w renesansie angielskim były znacznie mniej znaczące niż w renesansie włoskim. Okres angielski rozpoczął się znacznie później niż włoski, który zwykle uważa się za początek pod koniec XIV wieku, i przechodził w manieryzm i barok do 1550 roku lub wcześniej. W przeciwieństwie do tego, angielski renesans można tylko powiedzieć, aby rozpocząć, chwiejnie, w 1520s, i kontynuowane do być może 1620.
Literatura
England miał silną tradycję literatury w języku angielskim vernacular, który stopniowo wzrosła jak angielski wykorzystanie prasy drukarskiej stała się powszechna w połowie 16 wieku. Do czasu literatury elżbietańskiej energiczna kultura literacka w obu dramatu i poezji zawarte poetów, takich jak Edmund Spenser, którego wiersz epicki The Faerie Queene miał silny wpływ na literaturę angielską, ale ostatecznie został przyćmiony przez teksty Williama Szekspira, Thomas Wyatt i innych. Zazwyczaj dzieła tych dramaturgów i poetów krążyły w formie rękopisów przez jakiś czas, zanim zostały opublikowane, a przede wszystkim sztuki angielskiego teatru renesansowego były wybitnym dziedzictwem tego okresu.
Angielska scena teatralna, która występowała zarówno dla dworu i szlachty w prywatnych przedstawieniach, jak i dla bardzo szerokiej publiczności w teatrach, była najbardziej zatłoczona w Europie, z mnóstwem innych dramaturgów, jak również gigantycznymi postaciami Christophera Marlowe’a, Szekspira i Bena Jonsona. Sama Elżbieta była produktem renesansowego humanizmu, szkolona przez Rogera Aschama, i w krytycznych momentach swojego życia pisała okolicznościowe wiersze, takie jak On Monsieur’s Departure. Filozofami i intelektualistami byli Thomas More i Francis Bacon. Wszyscy XVI-wieczni monarchowie Tudorów byli wysoko wykształceni, podobnie jak znaczna część szlachty, a literatura włoska miała znaczących zwolenników, dostarczając źródeł dla wielu sztuk Szekspira. Angielska myśl rozwijała się w kierunku nowoczesnej nauki dzięki metodzie Baconian, prekursorowi metody naukowej. Język Book of Common Prayer, po raz pierwszy opublikowany w 1549 r., a pod koniec tego okresu Autoryzowana Wersja („King James Version” dla Amerykanów) Biblii (1611) miały trwały wpływ na angielską świadomość.
Krytyka idei angielskiego renesansu
Edward Herbert, 1. baron Herbert of Cherbury, ok. 1610-14
Pomysł nazywania tego okresu „renesansem” jest nowoczesnym wynalazkiem, spopularyzowanym przez historyka Jacoba Burckhardta w XIX wieku. Idea renesansu została poddana wzmożonej krytyce przez wielu historyków kultury, a niektórzy z nich twierdzą, że „angielski renesans” nie ma rzeczywistego związku z artystycznymi osiągnięciami i celami włoskich artystów (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Donatello), którzy są ściśle identyfikowani z renesansową sztuką wizualną. Natomiast z perspektywy historii literatury, Anglia przeżywała rozkwit literatury już ponad 200 lat przed czasami Szekspira, w ostatnich dekadach XIV wieku. Popularyzacja przez Geoffreya Chaucera języka angielskiego jako medium kompozycji literackiej, a nie łaciny, nastąpiła zaledwie 50 lat po tym, jak Dante zaczął używać języka włoskiego do poważnej poezji, a Chaucer przetłumaczył na średni angielski zarówno dzieła Boccaccia, jak i Petrarki. W tym samym czasie William Langland, autor Pierra Plowmana, i John Gower również pisali po angielsku. W XV wieku znaczącą postacią był Thomas Malory, autor Le Morte D’Arthur. Z tego powodu uczeni uważają wyjątkowość okresu zwanego angielskim renesansem za wątpliwą; C.S. Lewis, profesor literatury średniowiecznej i renesansowej w Oxfordzie i Cambridge, słynnie zauważył do kolegi, że „odkrył”, iż nie było angielskiego renesansu, a jeśli był, to „nie miał żadnego wpływu.”
Historycy zaczęli również uważać słowo „renesans” za niepotrzebnie obciążone słowo, które implikuje jednoznacznie pozytywne „odrodzenie” z rzekomo bardziej prymitywnego średniowiecza. Niektórzy historycy zadają pytanie „dla kogo renesans?”, wskazując, na przykład, że status kobiet w społeczeństwie prawdopodobnie obniżył się w czasie renesansu. Wielu historyków i historyków kultury woli teraz używać terminu „wczesna nowoczesność” dla tego okresu, terminu, który podkreśla ten okres jako przejściowy, który doprowadził do nowoczesnego świata, ale stara się uniknąć pozytywnych lub negatywnych konotacji.
Inni historycy kultury kontrargumentowali, że niezależnie od tego, czy nazwa „renesans” jest trafna, był niezaprzeczalnie rozkwit artystyczny w Anglii pod rządami monarchów Tudorów, którego kulminacją był Szekspir i jego współcześni.
Główni autorzy angielskiego renesansu
Do głównych postaci literackich angielskiego renesansu należą:
- Francis Bacon
- Francis Beaumont
- George Chapman
- Thomas Dekker
- John Donne
- John Fletcher
- John Ford
- Ben Jonson
- Thomas Kyd
- Christopher Marlowe
- Philip Massinger
- Thomas Middleton
- Thomas More
- Thomas Nashe
- William Rowley
- William Shakespeare
- James Shirley
- Philip Sidney
- Edmund Spenser
- John Webster
- Thomas Wyatt
- William Tyndale
.
.