Liberalizacja gospodarcza (lub liberalizacja ekonomiczna) to zmniejszanie regulacji i ograniczeń rządowych w gospodarce w zamian za większy udział podmiotów prywatnych. W polityce doktryna ta kojarzona jest z klasycznym liberalizmem i neoliberalizmem. Liberalizacja w skrócie to „usunięcie kontroli” w celu zachęcenia do rozwoju gospodarczego.
Większość krajów o wysokim dochodzie podążyła ścieżką liberalizacji gospodarczej w ostatnich dekadach, mając na celu utrzymanie lub zwiększenie ich konkurencyjności jako środowisk biznesowych. Polityka liberalizacji obejmuje częściową lub pełną prywatyzację instytucji i aktywów rządowych, większą elastyczność rynku pracy, niższe stawki podatkowe dla przedsiębiorstw, mniej ograniczeń zarówno dla kapitału krajowego, jak i zagranicznego, otwarte rynki itp. Popierając liberalizację, były premier Wielkiej Brytanii Tony Blair napisał, że: „Sukces odniosą te firmy i kraje, które są szybkie w adaptacji, powolne w narzekaniu, otwarte i chętne do zmian. Zadaniem współczesnych rządów jest zapewnienie, że nasze kraje mogą sprostać temu wyzwaniu.”
W krajach rozwijających się, liberalizacja gospodarcza odnosi się bardziej do liberalizacji lub dalszego „otwarcia” ich gospodarek na zagraniczny kapitał i inwestycje. Trzy z najszybciej rozwijających się obecnie gospodarek; Brazylia, Chiny i Indie, osiągnęły szybki wzrost gospodarczy w ciągu ostatnich kilku lat lub dziesięcioleci, częściowo dzięki „liberalizacji” swoich gospodarek dla kapitału zagranicznego.
Wiele krajów obecnie, szczególnie tych z trzeciego świata, prawdopodobnie nie miało innego wyboru niż „liberalizacja” swoich gospodarek (prywatyzacja kluczowych gałęzi przemysłu na rzecz własności zagranicznej), aby pozostać konkurencyjnymi w przyciąganiu i zatrzymywaniu zarówno inwestycji krajowych, jak i zagranicznych. Określa się to mianem czynnika TINA, oznaczającego „nie ma alternatywy”. Na przykład w 1991 r. Indie nie miały innego wyboru, jak tylko wdrożyć reformy gospodarcze. Podobnie na Filipinach, kontrowersyjne propozycje zmiany Karty obejmują zmianę ekonomicznie restrykcyjnych przepisów konstytucji z 1987 r. Według tej miary, przeciwieństwem zliberalizowanej gospodarki są gospodarki takie jak gospodarka Korei Północnej z jej „samowystarczalnym” systemem gospodarczym, który jest zamknięty na handel zagraniczny i inwestycje (patrz autarkia). Korea Północna nie jest jednak całkowicie odseparowana od gospodarki światowej, ponieważ aktywnie handluje z Chinami, poprzez duży port graniczny Dandong, i otrzymuje pomoc od innych państw w zamian za pokój i ograniczenia w swoim programie nuklearnym. Innym przykładem mogą być kraje bogate w ropę naftową, takie jak Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie, które nie widzą potrzeby dalszego otwierania swoich gospodarek na zagraniczny kapitał i inwestycje, ponieważ ich rezerwy ropy naftowej już zapewniają im ogromne wpływy z eksportu.
Przyjęcie reform gospodarczych w pierwszej kolejności, a następnie ich odwrócenie lub podtrzymanie jest funkcją pewnych czynników, których obecność lub brak określi wynik. Sharma (2011) wyjaśnia wszystkie takie czynniki. Teoria autora jest dość uogólniona i ma zastosowanie do krajów rozwijających się, które wdrożyły reformy gospodarcze w latach 90-tych.