Grobowiec, w najściślejszym znaczeniu, dom dla zmarłych; termin ten jest stosowany luźno do wszystkich rodzajów grobów, pomników pogrzebowych i miejsc pamięci. W wielu prymitywnych kultur zmarli zostali pochowani w ich własnych domach, a forma grobu może rozwinąć się z tej praktyki, jako reprodukcja w stałych materiałów pierwotnych typów domów. Tak więc prehistoryczne kurhany grobowe były zazwyczaj budowane wokół okrągłej chaty, w której umieszczano ciało, wraz z narzędziami i innymi przedmiotami osobistymi do wykorzystania w następnym życiu. Wraz z bardziej zaawansowaną technologią wczesnych cywilizacji pojawiły się groby murowane i kamienne, często o dużych rozmiarach, ale zachowujące prymitywne formy domów. Były one czasem kopulaste, a czasem prostokątne, w zależności od tego, która forma była w powszechnym użyciu domowym, kiedy grobowce zaczęto budować. Uważane za domy, takie grobowce były często bogato wyposażone w ubrania, naczynia i meble, tak że są one głównym źródłem wiedzy o kulturach, które je zbudowały.
© paul prescott/.com
W bardzo wczesnych czasach, królewscy zmarli byli najwyraźniej dostarczane nie tylko z wszelkiego rodzaju niezbędnych przedmiotów, ale także z rzeczywistymi sługami, którzy zostali umieszczeni na śmierć w czasie pochówku tak, że mogą nadal służyć swojemu panu. Typowym przykładem jest grobowiec królowej Szub-Ad z Ur (wczesny okres dynastyczny w Mezopotamii, ok. 2900-ok. 2334 p.n.e.), w którym znajdowały się ciała ponad 60 osób towarzyszących. Stało się to jednak bardziej powszechne, aby zastąpić posągi lub malowane obrazy dla ludzi. Była to praktyka w większości egipskich grobowców; a z takich malowanych obrazów i statuetek, szczególnie w grobowcach Starego i Środkowego Państwa, można uzyskać żywy obraz egipskiego życia.
W wielu kulturach i cywilizacjach grobowiec został zastąpiony przez, lub współistniał z, pomnikami lub upamiętnieniami zmarłych; czasami, jak w starożytnej Grecji, ciała zostały spalone, a prochy umieszczone w urnach pogrzebowych. W średniowiecznej myśli chrześcijańskiej grób uważany był za ziemski prototyp i symbol niebiańskiego domu. Koncepcja ta pojawiła się w rzymskich katakumbach, których ściany zdobiły sceny przedstawiające zmartwychwstałych w raju. Niekiedy funkcję grobowca pełnił sam budynek kościoła (np. Hagia Sophia w Stambule była grobowcem Justyniana). Przez całe średniowiecze powszechne było składanie ciał w kościołach, klasztorach i kaplicach, z przedstawieniami zmarłych na rzeźbionych lub malowanych tablicach, lub w postaci naturalnej wielkości gisantów (leżących figur rzeźbiarskich, zwykle leżących na plecach) umieszczonych nad nimi. Zmarłych przedstawiano nie jako zwłoki, lecz jako dusze żyjące w niebie, z dłońmi zaciśniętymi do adoracji i symbolami zbawienia obok nich. W XV wieku powszechną praktyką chrześcijańską stało się przedstawianie takich postaci jako zmarłych (najczęściej na biersach). Zapowiadało to ogólne odrodzenie się w XVI w. greckiej praktyki stawiania pomników pogrzebowych, a nie grobowców. Od renesansu idea grobowca jako domu na Zachodzie zanikła, z wyjątkiem słabej reminiscencji w mauzoleach wznoszonych niekiedy nad grobami lub służących jako krypty grobowe na współczesnych cmentarzach. Zob. też kurhan; dolmen; kopiec wyobrażeniowy; gisant; sarkofag.