„Droga Bárbaro, nie przejmuj się swoimi trudnościami w matematyce. Mogę cię zapewnić, że moje są jeszcze większe”. To zdanie, należące do listu wysłanego do pewnej dziewczyny, zostało napisane przez kogoś reprezentującego szczyt ludzkiej inteligencji: Albert Einstein. A prawda jest taka, że Einstein, mimo że był zarówno fizykiem, jak i genialnym matematykiem, nigdy nie byłby w stanie rozwinąć swojej teorii względności, gdyby nie praca bardziej uzdolnionych od niego matematyków, takich jak Bernhard Riemann.
W ten sam sposób jak ludzie z zespołem sawanta, którzy są w stanie zapamiętać całe książki słowo w słowo, ale nie są w stanie odnieść się do innych ludzi, związek Einsteina z matematyką jest dobrym przykładem na to, że inteligencja nie jest pojedynczym zestawem, który grupuje różne specyficzne zdolności, ale siecią połączonych autonomicznych zestawów. Przynajmniej taka jest teoria, którą Howard Gardner, profesor Uniwersytetu Harvarda (USA), przedstawił w 1983 roku w swojej słynnej książce Multiple Intelligences: New Horizons in Theory and Practice (1983).
W tej pracy, która miała wpływ na poprawę systemu edukacji i przyniosła mu Nagrodę Księcia Asturii w dziedzinie nauk społecznych w 2011 roku, Gardner zdefiniował siedem rodzajów inteligencji: językową, muzyczną, logiczno-matematyczną, przestrzenną, cielesno-kinestetyczną, interpersonalną i intrapersonalną. Według Gardnera w naszym codziennym życiu musimy wykorzystywać różne rodzaje inteligencji. Im więcej inteligencji człowiek dogłębnie rozwinie, tym większe ma szanse na sukces. Dlatego też 12 lat po opublikowaniu swojego mistrzowskiego dzieła Gardner dodał ósmy typ inteligencji: inteligencję naturalistyczną.
Typy inteligencji człowieka.
ZOBACZ INFOGRAFIKĘ: Rodzaje inteligencji człowieka
JAKIE SĄ CECHY INTELIGENCJI NATURALISTYCZNEJ?
Według Gardnera inteligencja naturalistyczna to zdolność do identyfikowania, klasyfikowania i manipulowania elementami środowiska, przedmiotami, zwierzętami czy roślinami. Dzięki temu typowi inteligencji jesteśmy w stanie rozpoznać różnice między gatunkami, grupami ludzi czy przedmiotami i zrozumieć, jak się one ze sobą wiążą.
Uważa się, że inteligencja naturalistyczna rozwinęła się w czasach pierwszych istot ludzkich, kiedy przetrwanie zależało od rozpoznawania gatunków pożytecznych i niebezpiecznych, od obserwacji klimatu, czytania terenu i poszerzania zakresu zasobów dostępnych na pożywienie. Ogólnie rzecz biorąc, osoby o wysokiej inteligencji naturalistycznej charakteryzują się następującymi cechami:
- Wyrażają chęć zrozumienia, jak rzeczy działają.
- Dbają o środowisko i lubią kontakt z naturą.
- Są dobrzy w identyfikowaniu fauny i flory.
- Lubią badać i odkrywać nowe gatunki i zachowania.
- Zainteresowani są używaniem narzędzi pomagających w obserwacji – mikroskopów, lornetek, teleskopów -.
- Wykazują zainteresowanie karierą naukową – biologia, botanika, chemia, zoologia, itp.
AKTYWNOŚCI ROZWIJAJĄCE INTELIGENCJĘ NATURALISTYCZNĄ
Generalnie dzieci z inteligencją naturalistyczną wykazują skłonność do świata przyrody, a także do tego, co stworzył człowiek. Wykraczają poza powierzchowne obserwacje, chcą sięgać głębiej i wnioskować o sposobie funkcjonowania rzeczy i ich naturze. Mają również tendencję do klasyfikowania obiektów i dzielenia ich na kategorie.
W odniesieniu do królestwa zwierząt i roślin, dzieci z tym rodzajem inteligencji wyrażają swoje pragnienie poprzez chęć posiadania zwierząt domowych i są zafascynowane tym, jak rosną rośliny. Lubią badać i odkrywać naturalne środowiska i inne formy życia. Często bawią się obserwując szczegóły, takie jak linie mrówek, lot ptaków czy aktywność owadów. Ponadto, nierzadko można je spotkać wykonujące improwizowane eksperymenty.
Istnieją różne działania, które mogą pomóc dziecku rozwinąć inteligencję naturalistyczną, które można pogrupować w następujący sposób:
Kontakt
Spacery przyrodnicze po lesie lub w górach, biwakowanie, wizyty w ogrodach zoologicznych i akwariach itp.
Obserwacja
Po kontakcie z naturą, dla wzmocnienia tego typu inteligencji ważne jest dokładne obserwowanie otoczenia.
Eksploracja
Szkło powiększające, mikroskop lub lornetka pomagają uczynić to doświadczenie bardziej interaktywnym i zabawnym.
Klasyfikacja
Z pomocą rodziców, książek lub Internetu, dziecko musi nauczyć się klasyfikować to, co znajdzie. Mogą stworzyć dziennik terenowy z adnotacjami i zdjęciami.
Hobby
Zachęcaj najmłodszych do hobby, np. sadzenia nasion w domu lub zbierania skamielin, kamieni, liści itp.
HISTORYCZNE POSTACIE O WYSOKIEJ INTELIGENCJI NATURALISTYCZNEJ
Jeśli spojrzymy w przeszłość, znajdziemy osoby o większej inteligencji naturalistycznej w dziedzinach biologii, zoologii, botaniki itp.
Niektóre postacie historyczne uważane za posiadające najwyższą inteligencję naturalistyczną to: Karol Darwin (1809-1882), słynny angielski przyrodnik, który rozwinął teorię ewolucji poprzez dobór naturalny w swoim dziele O pochodzeniu gatunków (1859) czy Alexander von Humboldt (1769 – 1859), pruski odkrywca i przyrodnik uważany za ojca nowoczesnej geografii. Ważnymi postaciami w nowszych czasach są francuski oceanograf Jacques Cousteau (1910-1997) i amerykański astronom Carl Sagan (1934-1996), obaj wielcy komunikatorzy, którzy pomogli obudzić i udoskonalić naturalistyczną inteligencję całego pokolenia.