Pytanie: „Czym jest humanizm chrześcijański?”
Odpowiedź: Termin humanizm chrześcijański był używany w odniesieniu do szerokiego zakresu poglądów, z których niektóre są bardziej biblijne niż inne. Ogólnie rzecz biorąc, humanizm jest systemem myślowym, który koncentruje się na ludzkich wartościach, potencjale i wartości; humanizm zajmuje się potrzebami i dobrobytem ludzkości, podkreśla wewnętrzną wartość jednostki i postrzega istoty ludzkie jako autonomiczne, racjonalne i moralne podmioty. Zakres, w jakim ten szeroki punkt widzenia jest zintegrowany z przekonaniami chrześcijańskimi, określa dokładnie, jak bardzo biblijny jest chrześcijański humanizm.
Istnieją różne rodzaje humanizmu i dobrze jest znać różnice między nimi. Klasyczny humanizm, który jest związany z renesansem, kładł nacisk na estetykę, wolność i studiowanie „nauk humanistycznych” (literatury, sztuki, filozofii i klasycznych języków greki i łaciny). Humanizm świecki kładzie nacisk na potencjał ludzki i samorealizację do tego stopnia, że wyklucza wszelką potrzebę Boga; jest to filozofia naturalistyczna oparta na rozumie, nauce i myśleniu typu „cel uświęca środki”. Chrześcijański humanizm naucza, że wolność, indywidualne sumienie i wolność intelektualna są zgodne z zasadami chrześcijańskimi i że sama Biblia promuje ludzkie spełnienie oparte na Bożym zbawieniu w Chrystusie i podlegające suwerennej kontroli Boga nad wszechświatem.
Chrześcijański humanizm reprezentuje filozoficzną unię chrześcijaństwa i klasycznych zasad humanistycznych. Podczas gdy klasyczni humaniści studiowali greckie i łacińskie pisma, chrześcijańscy humaniści zwrócili się ku hebrajskiemu i biblijnej grece, wraz z pismami wczesnych ojców kościoła. Chrześcijański humanizm, podobnie jak klasyczny humanizm, dąży do rozumu, swobodnych dociekań, rozdziału kościoła od państwa oraz ideału wolności. Chrześcijańscy humaniści są oddani scholastyce oraz rozwojowi i wykorzystaniu nauki i technologii. Chrześcijański humanizm mówi, że wszystkie postępy w wiedzy, nauce i wolności jednostki powinny służyć ludzkości na chwałę Boga. W przeciwieństwie do swoich świeckich odpowiedników, chrześcijańscy humaniści podkreślają potrzebę stosowania chrześcijańskich zasad w każdej dziedzinie życia, zarówno publicznego, jak i prywatnego.
Humanizm chrześcijański utrzymuje, że ludzie mają godność i wartość ze względu na fakt, że ludzkość została stworzona na obraz Boga (Rdz 1,27). Stopień, w jakim istoty ludzkie są autonomicznymi, racjonalnymi i moralnymi podmiotami, sam w sobie jest odbiciem tego, że zostały stworzone z imago dei. Wartość człowieka jest zakładana w wielu miejscach Pisma Świętego: we wcieleniu Jezusa (J 1, 14), w Jego współczuciu dla ludzi (Mt 9, 36), w Jego nakazie „miłuj bliźniego swego jak siebie samego” (Mk 12, 31), w Jego przypowieści o dobrym Samarytaninie (Łk 10, 30-37). Aluzje Pawła do pism świeckich (Dz 17,28; Tt 1,12) pokazują wartość klasycznego wykształcenia w przedstawianiu prawdy. Również pisma Justyna Męczennika z II wieku ukazują przydatność klasycznego wykształcenia w niesieniu Ewangelii do pogańskiej publiczności.
Chrześcijańscy humaniści rozumieją, że wszystkie skarby mądrości i wiedzy są ukryte w Chrystusie (Kol 2,3) i starają się wzrastać w pełnym poznaniu każdej dobrej rzeczy dla służby Chrystusowi (Flp 1,9; 4,6; por. Kol 1,9). W przeciwieństwie do humanistów świeckich, którzy odrzucają pojęcie prawdy objawionej, humaniści chrześcijańscy trzymają się Słowa Bożego jako standardu, według którego oceniają jakość wszystkich rzeczy. Chrześcijański humanista ceni ludzką kulturę, ale uznaje noetyczne (tj. intelektualne) skutki upadłej natury człowieka (1 Kor 1,18-25) oraz obecność natury grzechu w każdym ludzkim sercu (Jr 17,9). Humanizm chrześcijański mówi, że człowiek osiąga pełnię swoich możliwości tylko wtedy, gdy wejdzie we właściwą relację z Chrystusem. W momencie zbawienia staje się nowym stworzeniem i może doświadczać wzrostu w każdej dziedzinie życia (2 Kor 5,17).
Chrześcijański humanizm mówi, że każde ludzkie przedsięwzięcie i osiągnięcie powinno być skoncentrowane na Chrystusie. Wszystko powinno być robione na chwałę Bożą, a nie dla pychy czy autopromocji (1 Kor 10:31). Powinniśmy starać się dawać z siebie wszystko, co najlepsze fizycznie, umysłowo i duchowo, we wszystkim, co Bóg pragnie, abyśmy robili i byli. Chrześcijańscy humaniści wierzą, że obejmuje to życie intelektualne, artystyczne, domowe, ekonomiczne, politykę, stosunki rasowe i pracę na rzecz środowiska.
Chrześcijański humanizm wierzy, że Kościół powinien być aktywnie zaangażowany w kulturę i że chrześcijanie powinni być głosem potwierdzającym wartość i godność ludzkości, jednocześnie potępiając, protestując i broniąc się przed wszystkimi dehumanizującymi wpływami na świecie.
Chrześcijańscy uczeni, tacy jak Augustyn, Anzelm, Akwinata i Kalwin, byli zwolennikami chrześcijańskiego humanizmu, chociaż nie nazywali go w ten sposób. Dzisiaj termin chrześcijański humanizm jest używany do opisania poglądów pisarzy tak różnych jak Fiodor Dostojewski, G.K. Chesterton, C.S. Lewis, J.R.R. Tolkien i Aleksander Sołżenicyn.
Chrześcijański humanizm jest biblijny w takim stopniu, w jakim trzyma się biblijnego poglądu na człowieka – odpowiedzialnego moralnie czynnika stworzonego na obraz Boga, ale upadłego w grzech. Humanizm chrześcijański staje się tym mniej chrześcijański, im bardziej idzie na kompromis z humanizmem świeckim, który promuje człowieczeństwo do statusu boskiego.
.