Aranżacja, w muzyce, tradycyjnie – każde przystosowanie utworu do nośnika innego niż ten, na który został on pierwotnie napisany, przy jednoczesnym zachowaniu ogólnego charakteru oryginału. Słowo to było często używane zamiennie z transkrypcją, choć ta ostatnia niosła konotację opracowania oryginału, jak w wirtuozowskich transkrypcjach fortepianowych utworów organowych J.S. Bacha dokonywanych przez Franciszka Liszta, włoskiego kompozytora-pianistę Ferruccio Busoniego i innych. W późniejszych czasach definicje te uległy niemal odwróceniu, przy czym aranżacja oznaczała muzyczną swobodę w opracowaniu lub uproszczeniu. W muzyce popularnej i jazzie, słowo to jest często używane synonimicznie z „partytura”.”
Aranżacje kompozycji wokalnych były kluczowe dla wczesnej historii muzyki instrumentalnej. Tak więc polifonia wokalna późnego średniowiecza i renesansu, w tym motety, chansons i części mszy, została intabulowana (przepisana tak, aby sugerować pozycje palców, a nie dźwięki) na użytek klawiszowców i lutnistów, umożliwiając im wykonywanie pojedynczo muzyki napisanej dla kilku śpiewaków.
W okresie baroku (ok. 1600-1750) zainteresowanie aranżacją zmalało, być może z powodu wzrostu znaczenia muzyki instrumentalnej i malejącego znaczenia muzyki wokalnej. Bach, który zaaranżował wiele koncertów skrzypcowych Antonio Vivaldiego na klawesyn i organy, był godnym uwagi wyjątkiem.
W XIX wieku, z jego naciskiem na fortepian, aranżacje ponownie stały się popularne. Liszt dokonał transkrypcji pieśni Schuberta, a także scen z dramatów muzycznych Wagnera. Brahms napisał na orkiestrę aranżację własnych Wariacji na temat Haydna, przeznaczonych pierwotnie na dwa fortepiany, oraz Bachowskiej „Chaconne” z Partity d-moll na skrzypce, którą przerobił na studium fortepianowe dla lewej ręki. W XX wieku Arnold Schoenberg dokonał z kolei rozbudowanych orkiestrowych aranżacji muzyki Bacha, Georga Matthiasa Monna i Brahmsa, które sprowadzają się do faktycznych rekompozycji, w przeciwieństwie do popularnych aranżacji Bacha autorstwa Stokowskiego, Respighiego i innych, które cieszyły się sporą popularnością w okresie przed II wojną światową.
Aranżacje fortepianowe partytur operowych i baletowych, w szczególności, od dawna udowodniły swoją wartość w przygotowaniu przedstawień. Wydania wykonawcze problematycznie notowanych wczesnych partytur często noszą wszelkie znamiona wysoce subiektywnych aranżacji.