Jane Austen mogła napisać swoje książki ponad 250 lat temu, ale ich tematy pozostają dziś tak aktualne, jak nigdy wcześniej. Ale co o niej wiemy? Co wiemy o życiu i czasach Jane Austen?
Krytyczny i komercyjny sukces licznych ostatnich adaptacji filmowych i telewizyjnych powieści Jane Austen świadczy o jej ponadczasowym i uniwersalnym uroku. Podczas gdy ostatnie próby przeniesienia jej klasycznych powieści na ekran sprawiły, że jej historie stały się dostępne dla szerszej publiczności, nie udało im się w pełni uchwycić prawdziwego geniuszu jej pisarstwa i znaczenia jej nieprzemijającej popularności. Aby lepiej docenić twórczość Jane Austen, czy to na ekranie, czy najlepiej na stronie, pomaga najpierw zrozumieć jej życie i czasy, w których żyła.
Czytaj dalej: Literacka historia Londynu
Colin Firth & Jennifer Ehle w Dumie i uprzedzeniu (1995)
Polityczne zawirowania
Jane Austen żyła od 1775 do 1817 roku, czyli w okresie czterech dekad, w którym nastąpiły znaczące zmiany w angielskim życiu społecznym, politycznym i gospodarczym. W czasie jej narodzin, Anglia była uwikłana w gorzką walkę ze swoimi amerykańskimi koloniami, których utrata, kilka lat później, okazała się ogromnym ciosem dla angielskiego prestiżu politycznego i militarnego. Pod rządami Jerzego III klimat polityczny w Anglii stawał się coraz bardziej niestabilny, z ciągłymi walkami między królem a politykami whig. Po drugiej stronie kanału La Manche rozpoczęła się rewolucja francuska, a angielska arystokracja z przerażeniem obserwowała, jak królewskie głowy zaczęły się staczać. Między 1804 a 1814, (okres, w którym Austen zrobiła większość swojego pisarstwa) Anglia była pochłonięta walką z żądnym władzy Napoleonem.
Ale Austen była niewątpliwie świadoma tych zewnętrznych wydarzeń, pozostają one zauważalnie nieobecne w jej pisarstwie. Zrobiła to, aby pisać tylko o tym, co wiedziała z pierwszej ręki, a nigdy nie opuściwszy południowej Anglii, jej doświadczenie było raczej ograniczone. Podczas gdy niektórzy uważają, że ta kulturowa krótkowzroczność jest niepokojąca, inni uważają, że jest to jedna z największych zalet Jane Austen. Unikając pretensji do omawiania spraw, które wykraczały poza sferę jej codziennego doświadczenia, mogła skupić się na tym, co znała najlepiej – na społeczeństwie dziewiętnastowiecznych angielskich rodzin wiejskich. Powieści Jane Austen są, w tym sensie, wysoce autobiograficzne. Jej bohaterowie dzielą się tym wyspiarskim spojrzeniem na swój świat, prowadząc tańce i amatorskie przedstawienia teatralne, pozornie niepomni na wszelkie zewnętrzne troski.
Kształtujące się lata Jane Austen
Świat Jane Austen rozpoczął się w Steventon, gdzie ojciec Jane pełnił funkcję rektora. Urodzona 16 grudnia 1775 roku, Jane mieszkała w rodzinnym małym domu parafialnym przez pierwsze 25 lat swojego życia. Tutaj wiodła spokojną, ale przyjemną egzystencję, spędzając czas w domu lub odwiedzając okoliczne rodziny o podobnym statusie społecznym. Brała udział w przyjęciach i tańcach w wielu okolicznych okazałych domach, w tym w The Vyne. Który jest obecnie własnością British National Trust, zarejestrowanej organizacji charytatywnej założonej w 1895 roku w celu zachowania miejsc o znaczeniu historycznym. Odwiedzała też z rodzeństwem sąsiednie hrabstwa; szczególnie Kent stał się jednym z ulubionych miejsc Jane. Chociaż nie napisała żadnej z sześciu głównych powieści w tych latach, wiele z juvenilii, w tym jej satyryczna Historia Anglii została skomponowana w tym okresie.
Bath, gdzie rodzina Jane przeniosła się po przejściu ojca na emeryturę w 1801 roku, dostarczyła Austen innego spojrzenia na XIX-wieczne obyczaje społeczne. Chociaż pozycja społeczna jej rodziny nie pozwalała jej na podróżowanie w najbardziej elitarnych kręgach, była częstym gościem na imprezach w Assembly Room i robiła regularne wycieczki do Pump Room, innego z centrów życia towarzyskiego miasta. W Bath rozgrywają się sceny z dwóch powieści, Opactwa Northanger i Perswazji, a obie w dużej mierze opierają się na jej doświadczeniach w tym miejscu. Jane najwyraźniej wykorzystała czas spędzony w Bath przede wszystkim na zebranie materiału do przyszłych powieści lub na wprowadzenie go do poprawek poprzednich; nie rozpoczęła żadnej ze swoich sześciu powieści w ciągu pięciu lat, które spędziła w Bath.
Wpływ Bath
Ale Jane nigdy nie wyjeżdżała poza najbliższą okolicę, za to sporo podróżowała po południowej Anglii. W latach, kiedy mieszkali w Bath, ona i jej rodzina często spędzali czas nad morzem, najczęściej na plażach na wybrzeżach Devon i Dorset. Te miejsca, podobnie jak większość innych, z którymi Jane miała styczność, znalazły się w jej pisarstwie. Perswazje, w szczególności, zawierają sceny oparte bezpośrednio na jej doświadczeniach w małej wiosce rybackiej Lyme Regis, którą wykorzystuje jako scenę przerażającego upadku Louisy Musgrove.
Po śmierci ojca w styczniu 1805 roku, Jane, jej matka, siostra Cassandra i przyjaciółka rodziny Martha Lloyd, przeprowadziły się najpierw do Clifton, a następnie, jesienią 1806 roku, do Southampton, gdzie pozostały przez kilka lat.
Jane przeprowadza się do Chawton House
W 1809 roku zamieszkały w Chawton House, małym domku na terenie posiadłości jej brata Richarda. Jeśli odwiedzisz ten dom dzisiaj (obecnie jest to muzeum poświęcone jej pamięci), nadal możesz zobaczyć maleńki stolik na trójnogu w jadalni, gdzie poprawiała swoje pierwsze trzy powieści, Opactwo Northanger, Rozważna i wrażliwa oraz Duma i uprzedzenie, a także skomponowała pozostałe trzy: Mansfield Park, rozpoczętą w lutym 1811 roku i ukończoną w czerwcu 1813 roku; Emmę, rozpoczętą w styczniu 1814 roku i ukończoną w marcu 1815 roku; oraz Perswazje, rozpoczętą w sierpniu 1815 roku i ukończoną w sierpniu 1816 roku.
Podczas pobytu w Chawton, Jane i jej rodzina żyli we względnej samotności. Polegali głównie na sobie nawzajem dla towarzystwa, zamiast szukać towarzystwa w lokalnych rodzinach, jak to robili w Steventon. Siostrzenica Jane, Caroline, zauważyła, że byli oni „w przyjaznych, ale raczej odległych stosunkach ze wszystkimi”. Bracia Jane często odwiedzali cztery kobiety w Chawton: Henry z Londynu; James ze Steventon, gdzie przejął stanowisko ojca jako rektora; Francis i Charles ze swoich statków, gdy byli na urlopie; a Edward ze swojego domu w Godmersham.
Czytaj dalej: 10 fikcyjnych krajobrazów do zbadania
Jane mieszkała w Chawton, dopóki jej podupadające zdrowie nie sprawiło, że ona i Cassandra musieli przenieść się do Winchester (tylko 15 mil od Chawton), gdzie mogła być bliżej fachowej opieki medycznej. Ona, Cassandra i Martha Lloyd odbyły tę podróż w maju 1817 roku. Jej stan zdrowia pozostawiał ją w ciągłej degeneracji. Kontynuowała jednak pisanie w tym okresie, a Sanditon, powieść, nad którą pracowała do śmierci, jest autoironicznym traktowaniem stanu inwalidzkiego, w który nie mogła zapobiec ześlizgnięciu się.
Jane Austen’s House Museum w Chawton, Anglia
Jane Austen zmarła 18 lipca 1817 roku w ramionach swojej ukochanej siostry Cassandry. Została pochowana w północnej nawie katedry w Winchesterze i tylko prosta tablica identyfikuje jej grób. Co dziwne, kamień nie wspomina o fakcie, że Austen była powieściopisarką, poza skośnym odniesieniem do „niezwykłego obdarzenia jej umysłu.”
Ale pomimo tego skromnego miejsca spoczynku, Jane Austen została uwieczniona przez ciało pracy, które ją przeżyło i nadal zachwyca i bawi czytelników dzisiaj, prawie 200 lat po jej śmierci.
Czytaj więcej: 17 słynnych kobiet w całej historii Anglii
* Pierwotnie opublikowane w 1997 r.
.