Longer Biografische Schets
door Amy Ahearn
Gewaardigd om haar beschrijvingen van het pioniersleven in Nebraska, vestigde Willa Cather een reputatie voor het geven van adem aan het landschap van haar fictie. Gevoelig voor de maniertjes en zinnen van de mensen die haar ruimten bewoonden, bracht ze Amerikaanse streken tot leven door haar liefdevolle portretten van individuen binnen lokale culturen. Cather geloofde dat het materiaal van de kunstenaar afkomstig moest zijn van indrukken die vóór de adolescentie waren gevormd. Puttend uit haar jeugd in Nebraska, bracht Cather de schoonheid en uitgestrektheid van de westelijke vlaktes tot nationaal bewustzijn. Ze was in staat om dit gevoel van plaats ook op te roepen voor andere regio’s, waaronder het zuidwesten, Virginia, Frankrijk, en Quebec.
Geboren als Wilella Cather op 7 december 1873 (ze zou later “Willa” zeggen), bracht ze de eerste negen jaar van haar leven door in Back Creek, Virginia, voordat ze in april 1883 met haar familie verhuisde naar Catherton, Nebraska. In 1885 vestigde de familie zich in Red Cloud, de stad die synoniem is geworden met Cather’s naam. Het achterlaten van de bergachtige bergkammen van Virginia voor de uitgestrekte prairies van de Plains had een vormend effect op Cather. Ze beschreef de verhuizing in een interview: “Ik was klein en had heimwee en was eenzaam … Dus het land en ik hadden het samen uit en tegen het einde van de eerste herfst had het ruige grasland me in zijn greep met een passie die ik nooit meer heb kunnen afschudden. Het is het geluk en de vloek van mijn leven geweest.” Ze verwerkte deze passie voor het land in haar schrijven en putte uit haar ervaringen in Nebraska voor zeven van haar boeken. Naast het landschap van haar nieuwe thuis was Cather ook gefascineerd door de gewoonten en talen van de diverse immigrantenbevolking van Webster County. Ze voelde een bijzondere verwantschap met de oudere immigrantenvrouwen en bracht ontelbare uren door met het bezoeken van hen en het luisteren naar hun verhalen. Deze kennismaking met de cultuur van de Oude Wereld speelt een grote rol in Cather’s geschriften en in de keuze van haar personages.
In september 1890 verhuisde Cather naar Lincoln om haar opleiding aan de Universiteit van Nebraska voort te zetten, aanvankelijk met het plan om wetenschap en medicijnen te gaan studeren. Zij had er als kind van gedroomd arts te worden en was als het ware in de leer gegaan bij de plaatselijke Red Cloud arts. Tijdens het eerste jaar van haar voorbereidende studies schreef Cather een Engels opstel over Thomas Carlyle dat haar professor ter publicatie aan de krant van Lincoln voorlegde. Later herinnerde Cather zich dat het zien van haar naam in drukwerk een “hypnotiserend effect” op haar had – haar aspiraties waren veranderd; ze zou schrijfster worden. Haar activiteiten op de universiteit wezen op dit doel: de jonge schrijfster werd hoofdredactrice van de schoolkrant, schrijfster van korte verhalen, en theatercritica en columniste voor de Nebraska State Journal en voor de Lincoln Courier. Haar recensies bezorgden haar de reputatie van een “vleesgeworden criticus”, die met een scherp oog en een nog scherpere pen de nationale reisorganisaties intimideerde. Terwijl ze vier columns per week produceerde, was ze nog steeds een full-time student.
Cather’s klasgenoten herinnerden zich haar als een van de kleurrijkste persoonlijkheden op de campus: intelligent, uitgesproken, getalenteerd, zelfs mannelijk in haar opvattingen en kleding. Deze sterke persoonlijkheid zou haar goed van pas komen in haar eerste carrière in de journalistiek, een carrière die haar weg zou voeren van Nebraska. In juni 1896, een jaar na haar afstuderen aan de universiteit, aanvaardde Cather een baan als hoofdredacteur van de Home Monthly, een vrouwentijdschrift dat in Pittsburgh werd uitgegeven. Terwijl ze dit tijdschrift bijna in haar eentje produceerde, schreef ze ook theaterrecensies voor de Pittsburgh Leader en de Nebraska State Journal. Haar intense belangstelling voor muziek, toneel en schrijven ging door toen ze de kunstscene van Pittsburgh in zich opnam. Cather ontmoette een theaterliefhebster, Isabelle McClung, die al snel haar beste vriendin werd. McClung moedigde de creatieve inslag van de schrijfster aan: toen Cather een tijdje afstand nam van de journalistiek om haar fictieve neigingen te koesteren, vond ze een comfortabel onderkomen in het ruime huis van de familie McClung. Tussen 1901 en 1906 nam Cather een pauze van de journalistiek om Engelse les te geven op plaatselijke middelbare scholen. In deze periode publiceerde ze April Twilights (1903), een dichtbundel, en The Troll Garden (1905), een verzameling korte verhalen.
Haar korte verhalen trokken de aandacht van S. S. McClure, redacteur van het beroemdste muckraking tijdschrift. Hij publiceerde “Paul’s Case” en “The Sculptor’s Funeral” in McClure’s Magazine en zorgde voor de publicatie van The Troll Garden in 1905. In 1906 nodigde hij Cather uit om bij de staf van zijn tijdschrift te komen. Opnieuw keerde Cather terug naar haar werk in tijdschriften, ditmaal met het prestige van het redigeren van het meest verspreide algemene maandblad in het land. Cather schreef als ghostwriter een aantal stukken voor het tijdschrift, waaronder de serie The Life of Mary Baker G. Eddy and the History of Christian Science en The Autobiography of S. S. McClure, die een jaar duurde. Ze bleef korte verhalen en gedichten publiceren, maar de eisen van haar baan als hoofdredacteur namen het grootste deel van haar tijd en energie in beslag. McClure vond dat Cather’s ware genie lag in het tijdschriftwezen: hij beschouwde haar als de beste tijdschriftuitgever die hij kende. Cather bleef echter onvoldaan in haar functie. Haar vriendin en mentor Sarah Orne Jewett moedigde de schrijfster aan om de hectiek van het kantoor te verlaten om haar vak te ontwikkelen. In 1911 volgde Cather dit advies op en verliet ze haar leidinggevende positie bij het tijdschrift. Ze was nog maar net haar achtendertigste verjaardag gepasseerd en stond op het punt om een full-time schrijverscarrière in fictie te beginnen.
In het begin van 1912 verscheen Cather’s eerste roman, Alexander’s Bridge, in serie in McClure’s als Alexander’s Masquerade. Later deed ze het werk af als imitaties van Edith Wharton en Henry James, in plaats van haar eigen materiaal. Het jaar daarop publiceerde ze O Pioneers!, het verhaal dat de geïmmigreerde boeren viert en hun zoektocht om de prairies te cultiveren. Cather plaatste haar “shaggy grass country” in het centrum van de roman, waarbij ze de vorm van het land de structuur van het boek liet bepalen. Ze had Jewetts advies ter harte genomen en schreef over het land en de mensen die ze het beste kende, en droeg deze “tweede eerste roman” op aan de herinnering van haar vriendin. Recensenten waren enthousiast over de roman en herkenden een nieuwe stem in de Amerikaanse letteren. In haar volgende boek putte Cather opnieuw uit haar verleden, ditmaal door het verhaal te vertellen van een jonge Zweedse immigrante en haar zoektocht om haar artistieke talent te cultiveren. Voordat ze The Song of the Lark (1915) schreef, ontmoette ze Olive Fremstad, een Wagneriaanse sopraan, die haar inspireerde om Thea Kronborg te creëren in de vorm van een artieste. Het resulterende verhaal van Thea Kronborg’s ontwikkeling als operazangeres versmolt Cather’s jeugd met Fremstad’s succes.
Cather ging verder in haar autobiografische kader toen ze My Ántonia (1918) schreef, haar meest geliefde roman. Ze plaatste haar jeugdvriendin Annie Pavelka in het centrum van het verhaal en hernoemde haar “Ántonia.” Hoewel het verhaal verteld wordt door de ogen van Jim, een jonge jongen, zijn zijn ervaringen ontleend aan die van Cather, met name zijn verhuizing van Virginia naar Nebraska. Jims eerste reactie op het landschap komt ongetwijfeld overeen met die van de schrijfster: “Er was niets dan land; helemaal geen land, maar het materiaal waaruit landen worden gemaakt. . . . Ik had het gevoel dat de wereld achter ons lag, dat we over de rand ervan waren gestapt, en buiten de jurisdictie van de mens stonden. . . . Tussen die aarde en die hemel, voelde ik me uitgewist, uitgewist.” Uiteindelijk raakt Jim in vervoering door de uitgestrektheid van het landschap en voelt hij zich één met zijn omgeving: “Ik was iets dat onder de zon lag en haar voelde, zoals de pompoenen, en ik wilde niets meer zijn. Ik was volkomen gelukkig. Misschien voelen wij ons ook zo als wij sterven en deel worden van iets geheel, of het nu zon en lucht is, of goedheid en kennis. In ieder geval, dat is geluk; opgelost te worden in iets compleet en groots. Als het tot je doordringt, is het net zo natuurlijk als slapen.” Jims verbondenheid met het land komt overeen met zijn relatie met Ántonia, zijn Boheemse buurvrouw en speelkameraad. Wanneer hij Nebraska verlaat, laat hij Ántonia achter, zijn jeugd, zijn familie, het land: Ántonia gaat het Westen vertegenwoordigen; Jims herinneringen aan haar staan voor zijn verloren jeugd.
Critici waren unaniem lovend over de roman. H.L. Mencken schreef: “Geen romantische roman ooit geschreven in Amerika, door man of vrouw, is half zo mooi als Mijn Ántonia.” Randolph Bourne van de Dial rangschikte Cather als lid van de wereldwijde moderne literaire beweging. De schrijfster zelf voelde een speciale verbondenheid met dit verhaal en beschouwde het als het beste wat ze ooit had gedaan. Zoals ze haar jeugdvriendin Carrie Miner Sherwood toevertrouwde: “Ik heb het gevoel dat ik met dat boek een bijdrage heb geleverd aan de Amerikaanse letteren.” Het lijkt passend dat Cather rust onder de schoonheid van dit geschrift: Op de grafsteen van haar graf staat: “Dat is geluk; om opgelost te worden in iets compleet en groots.”
Hangend naar een uitgever die haar artistieke zorgen zou bevorderen, wisselde Cather in 1921 haar allianties van Houghton-Mifflin naar Alfred Knopf. Knopf gaf Cather de vrijheid om compromisloos te zijn in haar werk; hij bevorderde haar nationale reputatie en verzekerde haar financieel succes. In de jaren 1920 was Cather op het hoogtepunt van haar artistieke carrière. Psychologisch was Cather’s stemming echter veranderd. In vergelijking met haar epische romans uit de jaren 1910, leken Cather’s naoorlogse romans doordrongen van desillusie en moedeloosheid. Na de publicatie van Youth and the Bright Medusa (1920), een verzameling korte verhalen over kunstenaars, schreef ze One of Ours (1922), een verhaal over de Eerste Wereldoorlog gebaseerd op het leven van haar neef G.P. Cather. Aan het eind van de roman overdenkt een moeder dankbaar dat haar zoon als soldaat is gestorven, nog steeds gelovend dat “de zaak glorieus was” – een overtuiging die hij onmogelijk had kunnen volhouden als hij de oorlog had overleefd. Hoewel veel critici het boek afkeurden, schreven tientallen ex-soldaten haar brieven met hun waardering, waarin ze haar bedankten voor het vastleggen van hoe ze zich tijdens de oorlog voelden. Haar inspanningen leverden haar de Pulitzerprijs voor deze roman op. Daarna volgde A Lost Lady (1923), waarvoor Cather putte uit haar herinnering aan Lyra Garber, de mooie vrouw van een prominente bankier in Red Cloud. Opnieuw botst onschuld op de realiteit van de wereld: de jonge Niel Herbert adoreert eerst mevrouw Forrester, maar minacht haar dan gedesillusioneerd wanneer ze zijn idealen verraadt. Uiteindelijk roept hij haar in herinnering, blij om de rol die zij speelde “in het tot leven wekken van hem,” en ook om haar vermogen “om dingen te suggereren die veel mooier zijn dan zijzelf, zoals het parfum van een enkele bloem de hele zoetheid van de lente kan oproepen.” In A Lost Lady hanteerde Cather haar filosofie van de “roman démueblé,” vertellen door suggestie in plaats van door minieme details. De meeste critici juichten de kracht van haar kunstenaarschap in deze roman toe, hoewel een handvol klaagde over de immoraliteit van de overspelige heldin.
Hetzelfde thema van desillusie loopt ook zwaar door The Professor’s House (1925). Godfrey St. Peter, die op middelbare leeftijd succes boekt, vindt zichzelf ontmoedigd, teruggetrokken, bijna vervreemd van zijn vrouw en dochters. Terwijl zijn vrouw een nieuw huis voor hem inricht, voelt de professor dat hij zijn oude huis niet kan verlaten. Terwijl zijn moedeloosheid zich verdiept, denkt hij aan zijn vroegere student Tom Outland, in wie hij de belofte van een jeugd herinnert die in de Eerste Wereldoorlog door de dood werd afgebroken. De zinloosheid van Toms dood onderstreept de naoorlogse malaise van de professor – en van de modernistische wereld. De professor zal altijd eenzaamheid voelen, vervreemding, het gevoel altijd niet thuis te zijn – kortom, zo concludeert hij, hij zal leren te leven zonder vreugde. De roman weerspiegelt Cather’s eigen gevoel van vervreemding binnen de moderne wereld.
Cather publiceerde My Mortal Enemy (1926) voordat ze haar grootste artistieke prestatie leverde, Death Comes for the Archbishop (1927). Met dezelfde kracht waarmee ze het landschap van de Plains had opgeroepen, verbeeldde Cather de schoonheid en de geschiedenis van het zuidwesten van de Verenigde Staten. Aan de hand van het leven van aartsbisschop Lamy, katholieke Franse missionaris in New Mexico in de jaren 1850, creëerde Cather bisschop Latour, de man die de Mexicaanse, Navajo, Hopi en Amerikaanse bevolking van zijn diocees verzorgt. Cather besteedde veel aandacht aan haar presentatie: haar schrijven was goed onderzocht en haar aandacht voor de details van de lay-out maakte dit tot het fraaist uitgevoerde boek uit haar carrière. Critici bejubelden het onmiddellijk als “een Amerikaanse klassieker,” een boek van perfectie. Cather vertelde dat het schrijven van de roman zo’n plezierig proces voor haar was geweest, dat ze bedroefd afscheid moest nemen van haar personages toen ze klaar was. De American Academy of Arts and Letters kende haar voor deze prestatie de Howells Medal toe.
Cather schreef nog een historische roman, Shadows on the Rock (1931), dit keer over het zeventiende-eeuwse Franse Quebec. Hoewel de dood van haar vader en de beroerte van haar moeder de voortgang van dit boek vertraagde, voelde Cather dat het schrijven van deze roman haar een gevoel van toevlucht gaf tijdens een tumultueuze emotionele periode. Tegen die tijd plukte Cather de vruchten van een lange en succesvolle carrière: ze ontving eredoctoraten van Yale, Princeton en Berkeley, naast de eredoctoraten die ze al had ontvangen van de universiteiten van Nebraska en Michigan. Met de publicatie van Shadows verscheen Cather op de cover van Time Magazine, en de Fransen kenden haar de Prix Femina Américain toe. Het boek kende een hoge verkoop en werd het populairste boek van 1932. In hetzelfde jaar bracht ze Obscure Destinies uit, de verzameling korte verhalen waaronder “Old Mrs. Harris” en “Neighbour Rosicky.”
Het tempo van haar schrijven vertraagde enorm gedurende de jaren 1930. Cather publiceerde Lucy Gayheart in 1935 en Sapphira and the Slave Girl in 1940, haar laatste voltooide roman die putte uit haar familiegeschiedenis in Virginia. Ze besteedde twee jaar aan het herzien van haar verzamelde werken voor een Autograph editie uitgegeven door Houghton Mifflin, waarvan het eerste deel verscheen in 1937. In de jaren dertig was Cather een nationaal icoon geworden, maar ze werd een van de favoriete doelwitten van marxistische critici die zeiden dat ze geen voeling had met de hedendaagse sociale kwesties. Granville Hicks beweerde dat Cather haar lezers een “supine romantiek” voorschotelde in plaats van inhoud. Naast deze kritiek kreeg Cather te maken met de dood van haar moeder, haar broers Douglass en Roscoe, en haar vriendin Isabelle McClung, de persoon voor wie ze naar eigen zeggen al haar boeken had geschreven. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog hield haar aandacht bezig, en problemen met haar rechterhand belemmerden haar vermogen om te schrijven. Toch waren er enkele lichtpuntjes in deze laatste jaren. Zij ontving de gouden medaille voor fictie van het National Institute of Arts and Letters in 1944, een eer die een decennium van prestaties markeerde. Drie jaar later, op 24 april 1947, overleed Cather aan een hersenbloeding in haar woning in New York.
Vijftig jaar na haar dood, worden lezers nog steeds aangetrokken door de schoonheid en diepte van Cather’s kunst. Naadloos genoeg om de toevallige lezer aan te trekken en genuanceerd genoeg om de literatuurwetenschapper te verleiden, spreekt Cather’s schrijven vele lagen van de bevolking aan. Haar waarheidsgetrouwe portrettering van immigrantenculturen heeft lezers buiten de Verenigde Staten aangetrokken, en haar werk is vertaald in talloze talen, waaronder Japans, Duits, Russisch, Frans, Tsjechisch, Pools, en Zweeds. Op wetenschappelijk gebied heeft Cather niet altijd een prominente plaats ingenomen in de Amerikaanse literaire canon. Jarenlang werd ze gedegradeerd tot een regionale schrijfster. De laatste twintig jaar is er echter een “explosie van academische belangstelling voor Cather” geweest, belangstelling die de schrijfster van een gemarginaliseerde naar een canonieke status heeft gebracht. In hun pogingen om de canon uit te breiden, hebben feministische critici haar geschriften “teruggevonden” toen ze zich de sterke heldinnen van O Pioneers!, The Song of the Lark, en My Ántonia herinnerden. Evenzo is Cather teruggehaald door traditionalisten van de oude stempel: momenteel is zij de enige Amerikaanse schrijfster die is opgenomen in de Encyclopedia Britannica’s lijst van “Great Books of the Western World” (1990).
Terwijl blijven er fundamentele vragen over Cather’s leven bestaan: de schrijfster probeerde voor haar dood al haar brieven te vernietigen en verbrandde daarmee een rijke correspondentie die iedere onderzoeker in verrukking zou hebben gebracht. Duizenden van haar brieven ontsnapten aan vernietiging, maar ze zijn beschermd tegen reproductie of citaat door Cather’s testament. James Woodress’s biografie (Willa Cather: A Literary Life), de primaire bron voor dit verslag, geeft een uitgebreide synthese van Cather’s leven, verzameld uit familiearchieven, brieven, kritieken, en herinneringen van vrienden en familie. Elizabeth Shepley Sergeant en Edith Lewis bieden meer persoonlijke verslagen van hun vriendin in Willa Cather: A Memoir en Willa Cather Living, respectievelijk. Cather’s seksuele geaardheid werd een onderwerp van onderzoek in de jaren 1980, waarbij Sharon O’Brien de mogelijkheid van lesbianisme in Cather’s leven overwoog (zie Willa Cather: The Emerging Voice). Andere critici hebben de grotere culturele kwesties onderzocht die als achtergrond dienen voor Cather’s geschriften. Guy Reynolds kijkt naar kwesties van ras en imperium in Willa Cather in Context, terwijl Susan J. Rosowski de romantische literaire traditie onderzoekt van waaruit Cather schreef (zie The Voyage Perilous: Willa Cather’s Romanticism). Deborah Carlin en Merrill Skaggs onderzoeken haar latere romans in Cather, Canon, and the Politics of Reading en After the World Broke in Two. Er is hard gewerkt aan het terugvinden van Cather’s jeugdromans en journalistiek, dankzij Bernice Slote (The Kingdom of Art) en William Curtin (The World and the Parish).
De meeste serieuze lezers van Cather zullen het oordeel waarderen dat Wallace Stevens tegen het einde van haar leven over haar velde: “Wij hebben niets beters dan zij. Zij doet zoveel moeite haar raffinement te verbergen dat het gemakkelijk is haar kwaliteit te missen.” Het is in deze geest van waardering voor Cather’s verfijning dat de huidige wetenschap zich blijft ontwikkelen.