Leerdoel
- Omschrijf de verschuiving van heidense cultuur naar orthodox Christendom onder het bewind van Vladimir I
Kernpunten
- Vladimir I werd de heerser van Kievan Rus’ na het omverwerpen van zijn broer Yaropolk in 978.
- Vladimir I sloot een verbond met Basil II van het Byzantijnse Rijk en trouwde in 988 met diens zuster Anna.
- Na zijn huwelijk veranderde Vladimir I officieel de staatsgodsdienst in het orthodoxe christendom en vernietigde hij heidense tempels en iconen.
- Hij bouwde in 989 de eerste stenen kerk in Kiev, genaamd de Kerk van de Tienden.
Termen
Constantinopel
De hoofdstad van het Byzantijnse Rijk.
Perun
De heidense dondergod die door veel inwoners, en mogelijk ook door Vladimir I, werd aanbeden vóór de kerstening.
Basil II
De Byzantijnse keizer die Vladimir aanmoedigde zich tot het christendom te bekeren en een politiek huwelijksverbond aanbood met zijn zuster, Anna.
Vladimir I, ook bekend als Vladimir de Grote of Vladimir Sviatoslavich de Grote, regeerde over Kievan Rus’ van 980 tot 1015 en staat bekend om de kerstening van dit gebied tijdens zijn bewind. Voordat hij in 980 de troon besteeg, was hij prins van Novgorod geweest, terwijl zijn vader, Sviatoslav van de Rurik-dynastie, over Kiev heerste. Tijdens zijn heerschappij als prins van Novgorod in de jaren ’70, en tegen de tijd dat Vladimir de macht opeiste na de dood van zijn vader, had hij de macht geconsolideerd tussen het huidige Oekraïne en de Oostzee. Tijdens zijn heerschappij versterkte hij ook met succes zijn grenzen tegen invallen van Bulgaarse, Baltische en Oosterse nomaden.
Early Myths of Christianization
Het oorspronkelijke grondgebied van Rus’ bestond uit honderden kleine steden en regio’s, elk met zijn eigen geloof en religieuze praktijken. Veel van deze praktijken waren gebaseerd op heidense en plaatselijke tradities. De eerste vermelding van pogingen om het christendom naar Rus’ te brengen verschijnt rond 860. De Byzantijnse patriarch Photius schreef in het jaar 867 een brief waarin hij de Rus’ regio beschreef vlak na de Rus’-Byzantijnse oorlog van 860. Volgens Photius leken de mensen in de regio enthousiast over de nieuwe godsdienst en hij beweert een bisschop te hebben gestuurd om de bevolking te bekeren. Deze laaggeplaatste ambtenaar slaagde er echter niet in de bevolking van Rus’ te bekeren en het zou nog twintig jaar duren voordat er een significante verandering in de religieuze praktijken tot stand zou komen.
De verhalen over deze eerste Byzantijnse missies naar Rus’ in de jaren 860 lopen sterk uiteen en er is geen officieel verslag dat de beweringen van de Byzantijnse patriarchen staaft. Elke lokale bevolking in kleine dorpen die christelijke praktijken omarmde, had te kampen met de vrees voor verandering van hun buren.
Vladimir I en zijn opkomst naar de macht
De belangrijkste speler in de kerstening van de Rus’ wereld wordt traditioneel beschouwd als Vladimir I. Hij werd in 958 geboren als de jongste van drie zonen van de Rus’ koning Sviatoslav. Hij werd rond 969 prins van Novgorod, terwijl zijn oudste broer, Jaropolk, de aangewezen troonopvolger in Kiev werd. Sviatoslav stierf in 972 en liet een wankele politieke situatie achter tussen zijn drie zonen. Vladimir moest in 976 naar Scandinavië vluchten nadat Yaropolk hun broer Oleg had vermoord en op gewelddadige wijze de macht over Rus’ had overgenomen.
Vladimir vluchtte naar zijn bloedverwant Haakon Sigurdsson, die op dat moment over Noorwegen heerste. Samen verzamelden zij een leger met de bedoeling Rus’ weer in handen te krijgen en Vladimir als heerser te vestigen. In 978 keerde Vladimir terug naar Kievan Rus’ en heroverde met succes het gebied. Hij doodde ook zijn broer Yaropolk in Kiev in naam van verraad en werd op zijn beurt heerser over heel Kievan Rus’.
Constantinopel en bekering
Vladimir besteedde het volgende decennium aan het uitbreiden van zijn bezittingen, het versterken van zijn militaire macht, en het opzetten van sterkere grenzen tegen invasies van buitenaf. Hij bleef ook een praktiserend heiden tijdens deze eerste jaren van zijn heerschappij. Hij bleef heiligdommen bouwen voor heidense goden, reisde met meerdere vrouwen en concubines, en bleef waarschijnlijk de verering van de dondergod Perun promoten. In de Primitieve Kroniek (een van de weinige geschreven documenten over deze tijd) staat echter dat Vladimir in 987 besloot gezanten te sturen om de verschillende godsdiensten in de omgeving van Kievan Rus’ te onderzoeken.
Volgens de beperkte documentatie uit die tijd rapporteerden de gezanten die terugkwamen uit Constantinopel dat de festiviteiten en de aanwezigheid van God in het Christelijk-Orthodoxe geloof mooier waren dan alles wat zij ooit hadden gezien, waardoor zij Vladimir overtuigden van zijn toekomstige religie.
Een andere versie van de gebeurtenissen beweert dat Basilius II van Byzantinië een militaire en politieke bondgenoot nodig had tegenover een plaatselijke opstand in de buurt van Constantinopel. In deze versie van het verhaal eiste Vladimir een koninklijk huwelijk in ruil voor zijn militaire hulp. Hij kondigde ook aan dat hij Kievan Rus’ zou kerstenen als hem een begeerlijke huwelijksband werd aangeboden. In beide versies van de gebeurtenissen streefde Vladimir naar de hand van Anna, de zuster van de heersende Byzantijnse keizer, Basil II. Om met haar te kunnen trouwen liet hij zich in het orthodoxe geloof dopen met de naam Basil, een knipoog naar zijn toekomstige zwager.
Hij keerde in 988 met zijn bruid terug naar Kiev en ging over tot de verwoesting van alle heidense tempels en monumenten. Vanaf 989 bouwde hij ook de eerste stenen kerk in Kiev, de Kerk van de Tienden. Deze stappen bevestigden een diepe politieke alliantie tussen het Byzantijnse Rijk en Rus’ voor de komende jaren.
Doop van Kiev
Bij zijn terugkeer in 988 doopte Vladimir zijn twaalf zonen en vele boyars als officiële erkenning van het nieuwe geloof. Hij stuurde ook een bericht naar alle inwoners van Kiev, zowel rijk als arm, om de volgende dag bij de rivier de Dnjepr te verschijnen. De volgende dag werden de inwoners van Kiev die verschenen waren in de rivier gedoopt terwijl orthodoxe priesters baden. Deze gebeurtenis werd bekend als de Doop van Kiev.
In heel Kievan Rus’ bleven nog minstens een eeuw lang heidense opstanden bestaan. Veel plaatselijke bevolkingsgroepen verwierpen de nieuwe godsdienst met geweld en een bijzonder wrede opstand vond plaats in Novgorod in 1071. Vladimir werd echter een symbool van de Russisch-orthodoxe religie, en toen hij in 1015 stierf werden zijn lichaamsdelen over het hele land verspreid om als heilige relikwieën te dienen.