Voel je jezelf spartelen tegen de stroom van menselijke onverschilligheid en egoïsme? Wordt u onderdrukt door het gevoel dat terwijl u om anderen geeft, zij dat niet doen? Dat door de ongevoeligheid van de mensheid de beschaving en de rest van het leven op aarde in feite naar de kloten zijn? Zo ja, dan bent u niet de enige. Maar u hebt ook geen gelijk.
Een studie van de Common Cause Foundation, die volgende maand wordt gepubliceerd, onthult twee transformerende bevindingen. De eerste is dat een grote meerderheid van de 1.000 ondervraagden – 74% – zich sterker identificeert met onzelfzuchtige waarden dan met zelfzuchtige waarden. Dit betekent dat zij meer belang hechten aan hulpvaardigheid, eerlijkheid, vergevingsgezindheid en rechtvaardigheid dan aan geld, roem, status en macht. De tweede is dat een vergelijkbare meerderheid – 78% – denkt dat anderen egoïstischer zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Met andere woorden, we hebben ons vreselijk vergist in het denken van andere mensen.
De onthulling dat het dominante kenmerk van de mensheid, eh, menselijkheid is, zal geen verrassing zijn voor degenen die de recente ontwikkelingen in de gedrags- en sociale wetenschappen hebben gevolgd. Mensen, zo suggereren deze bevindingen, zijn in wezen en inherent aardig.
Een overzichtsartikel in het tijdschrift Frontiers in Psychology wijst erop dat ons gedrag ten opzichte van niet-verwante leden van onze soort “spectaculair ongebruikelijk is in vergelijking met andere dieren”. Terwijl chimpansees voedsel kunnen delen met leden van hun eigen groep, hoewel meestal pas na geplaagd te zijn door agressief bedelen, hebben ze de neiging gewelddadig te reageren tegenover vreemden. Chimpansees, zo merken de auteurs op, gedragen zich meer als de homo economicus uit de neoliberale mythologie dan mensen.
Mensen daarentegen zijn ultrasociaal: bezeten van een verhoogd vermogen tot empathie, een ongeëvenaarde gevoeligheid voor de behoeften van anderen, een uniek niveau van bezorgdheid over hun welzijn, en een vermogen om morele normen te creëren die deze neigingen veralgemenen en afdwingen.
Dergelijke eigenschappen ontstaan zo vroeg in ons leven dat ze aangeboren lijken te zijn. Met andere woorden, het lijkt erop dat we geëvolueerd zijn om zo te zijn. Tegen de tijd dat kinderen 14 maanden oud zijn, beginnen ze elkaar te helpen, bijvoorbeeld door voorwerpen aan te reiken waar een ander kind niet bij kan. Tegen de tijd dat ze twee zijn, beginnen ze dingen te delen waar ze waarde aan hechten. Tegen de tijd dat ze drie zijn, beginnen ze te protesteren tegen de schending van morele normen door anderen.
Een fascinerend artikel in het tijdschrift Infancy onthult dat beloning er niets mee te maken heeft. Drie- tot vijfjarigen zijn minder geneigd iemand een tweede keer te helpen als ze daarvoor de eerste keer zijn beloond. Met andere woorden, extrinsieke beloningen blijken de intrinsieke wil om te helpen te ondermijnen. (Ouders, economen en ministers, let op.) De studie ontdekte ook dat kinderen van deze leeftijd meer geneigd zijn mensen te helpen als ze zien dat ze lijden, en dat ze iemand geholpen willen zien, of ze het nu zelf doen of niet. Dit suggereert dat ze gemotiveerd worden door een oprechte bezorgdheid voor het welzijn van andere mensen, eerder dan door een verlangen om er goed uit te zien.
Waarom? Hoe zou de harde logica van de evolutie tot zulke uitkomsten kunnen leiden? Dit is het onderwerp van verhitte discussies. Een van de denkrichtingen stelt dat altruïsme een logisch antwoord is op het leven in kleine groepen van nauw verwante mensen, en dat de evolutie er niet in is geslaagd het feit bij te benen dat we nu in grote groepen leven, die meestal uit vreemden bestaan.
Een andere stelt dat grote groepen die veel altruïsten bevatten, zullen concurreren met grote groepen die veel zelfzuchtige mensen bevatten. Een derde hypothese stelt dat een neiging tot samenwerking je eigen overleving verbetert, ongeacht de groep waarin je je bevindt. Wat het mechanisme ook moge zijn, het resultaat zou een reden tot vreugde moeten zijn.
Waarom hebben we dan nog zo’n sombere kijk op de menselijke natuur? Gedeeltelijk, misschien, om historische redenen. Filosofen van Hobbes tot Rousseau en van Malthus tot Schopenhauer, wier begrip van de menselijke evolutie beperkt was tot het Boek Genesis, hebben overtuigende, invloedrijke en catastrofaal onjuiste beschrijvingen van “de staat der natuur” (onze aangeboren, voorouderlijke eigenschappen) geproduceerd. Hun speculaties over dit onderwerp hadden allang op een hoge plank geparkeerd moeten worden met het opschrift “historische curiosa”. Maar op de een of andere manier lijken zij nog steeds vat te hebben op onze geesten.
Een ander probleem is dat – bijna per definitie – velen van hen die het openbare leven domineren een eigenaardige fixatie hebben op roem, geld en macht. Hun extreme egocentrisme plaatst hen in een kleine minderheid, maar omdat we ze overal zien, nemen we aan dat ze representatief zijn voor de mensheid.
De media aanbidt rijkdom en macht, en lanceert soms woedende aanvallen op mensen die zich altruïstisch gedragen. In de Daily Mail van vorige maand beschreef Richard Littlejohn het besluit van Yvette Cooper om haar huis open te stellen voor vluchtelingen als bewijs dat “luidruchtige emotie de plaats heeft ingenomen van stille intelligentie” (stille intelligentie is een van zijn bepalende kwaliteiten). “Het gaat allemaal om politiek opportunisme en humanitaire aanstellerij,” theoretiseerde hij, voordat hij zich op de borst sloeg dat het lijden van mensen die Syrië ontvluchten hem “geen moer kan schelen”. Ik heb met belangstelling kennis genomen van het platform dat wordt gegeven aan mensen die spreken en schrijven alsof ze psychopaten zijn.
De gevolgen van een onterecht pessimisme over de menselijke aard zijn van grote betekenis. Uit het onderzoek en de interviews van de stichting blijkt dat degenen die het somberste beeld van de mensheid hebben, het minst geneigd zijn te gaan stemmen. Wat heeft het voor zin, zo redeneren zij, als alle anderen alleen in hun eigen egoïstische belang stemmen? Interessant, en alarmerend voor mensen van mijn politieke overtuiging, is dat ook is ontdekt dat liberalen over het algemeen een somberder beeld van andere mensen hebben dan conservatieven. Wil je het electoraat laten groeien? Wil je dat progressieve politiek floreert? Verspreid dan het woord dat andere mensen in het algemeen goedbedoeld zijn.
Misantropie geeft een vrijbrief aan de hebzuchtige, machtsbeluste minderheid die de neiging heeft onze politieke systemen te domineren. Als we maar wisten hoe ongewoon zij zijn, zouden we misschien meer geneigd zijn hen te mijden en betere leiders te zoeken. Het draagt bij tot het echte gevaar waarmee we worden geconfronteerd: geen algemeen egoïsme, maar een algemene passiviteit. Miljarden fatsoenlijke mensen turen en schudden hun hoofd terwijl de wereld in brand staat, verlamd door de overtuiging dat niemand anders erom geeft.
Je bent niet alleen. De wereld is met u, ook al heeft ze haar stem nog niet gevonden.
{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragraphs}}{highlightedText}}
