Wat is scoliose? Oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling

Scoliose is een abnormale kromming van de wervelkolom. In de wervelkolom zijn sommige krommingen normaal, of fysiologisch, en andere niet. In het cervicale en lumbale gebied is lordose of een binnenwaartse kromming normaal.

Wij raden aan dit artikel te lezen: Scoliose of kromming van de wervelkolom

In de dorsale wervelkolom is kyfose of een buitenwaartse kromming normaal. Deze krommingen van de wervelkolom komen van voren naar achteren voor. Scoliose bestaat uit een verdraaiing of rotatie van de kromming van de wervelkolom, resulterend in een kromming die eruitziet als een “C” of “S”.

Twee krommingen, een bovenste en een onderste, kunnen tegelijk ontstaan, de ene in de tegenovergestelde richting van de andere, of er kan een kromming in slechts één richting zijn. Cervicale-dorsale scoliose is zeldzaam, terwijl dorsale, lumbale of beide vaker voorkomen.

Naast scoliose kan het kind een kyfose (bultrug) of dorsale lordose ontwikkelen; dat wil zeggen een omkering van de fysiologische kromming van de nek en de onderrug.

Welke effecten heeft scoliose op het lichaam?

Scoliose veroorzaakt enige anatomische vervorming van de wervels(1), ribben, ligamenten en tussenwervelschijven. De wervels hebben de neiging een wigvorm aan te nemen boven de top van de kromming. Aan de holle zijde, d.w.z. aan de binnenzijde van de kromming, zijn de vertebrale foramina nauwer en de zenuwwortels die erdoor lopen kunnen worden samengedrukt en de symptomen van ischias geven.

De ribben worden vervormd door de helling van de wervels; aan de convexe zijde neemt de verticale afstand tussen de ribben toe, terwijl die aan de concave zijde afneemt. Door de rotatie van de ribbenkast verliest deze zijn afgeronde rechthoekige vorm en wordt hij aan de ene kant meer afgeplat dan aan de andere. Hij vormt een Gibba, die aan de bolle kant goed te zien is.

De tussenwervelschijf wordt aan de holle kant afgevlakt en aan de andere kant gedecomprimeerd, waarna de nucleus pulposus van de schijf naar buiten wordt geduwd. Het komt zowel bij meisjes als bij jongens voor en begint tussen de leeftijd van 8 en 10 jaar. Scoliose treft meestal slankere, slanke kinderen, van wie de meesten vrouw zijn: 80%.

Classificatie naar oorzaak van scoliose

De classificatie van scoliose naar oorzaak is als volgt:

• Idiopathische scoliose: Idiopathische scoliose is scoliose met een onbekende oorsprong. Het is de meest voorkomende, ongeveer 80% van de mensen met scoliose behoort tot deze groep. Dit type kan nog in drie andere types worden onderverdeeld volgens de leeftijd waarop het ontstaat: infantiel (voor de leeftijd van drie jaar), juveniel (van 4 jaar tot 10 jaar) en adolescent (na 10 jaar tot 18 jaar).
• Congenitale scoliose: Dit type scoliose ontstaat door een misvorming die tijdens de zwangerschap optreedt. Het kan spontaan optreden, maar het komt ook voor als gevolg van slechte gewoonten van de moeder (alcoholgebruik, drugs, onder andere) tijdens de zwangerschap.

• Neuromusculaire of myopathische scoliose: Neuromusculaire scoliose wordt geassocieerd met aandoeningen van het zenuwstelsel of het spierstelsel. Het komt vaak voor bij kinderen en volwassenen met spina bifida, cerebrale parese, spierdystrofie, poliomyelitis, ruggenmergverlamming, naast andere neurologische aandoeningen.
• Degeneratieve scoliose: Dit type scoliose komt het meest voor op volwassen leeftijd, gediagnosticeerd na de leeftijd van 50 jaar. Zoals de naam al doet vermoeden, ontstaat het door slijtage van de structuren van de wervelkolom in de loop der jaren.

Inschaling volgens het gebied van de afwijking

De indeling van scoliose volgens het gebied van de afwijking is als volgt:

• Dorsale scoliose: Men spreekt van dorsale scoliose wanneer de afwijking zich in het middengebied van de romp bevindt (in het gebied van de scapulae en de ribben). Binnen dit type hebben we een subtype dat aangeeft in welke richting de kromming is: dextroescoliose (betekent dat de kromming naar rechts is) en levoescoliose (betekent dat de kromming naar links is).
• Lumbale scoliose: Dit type scoliose komt voor in de onderrug. Het kan zowel bij mannen als bij vrouwen voorkomen.
• Dorsolumbale scoliose: Zoals de naam al doet vermoeden, is dit type scoliose de afwijking van de wervelkolom in het midden en in de onderrug (dorsaal en lumbaal). Het komt het meest voor bij kinderen en adolescenten.

Classificatie volgens de Cobb-hoek

Met de Cobb-hoek bepaalt de arts de ernst van de scoliose. Scoliose volgens de Cobb-hoek wordt onderverdeeld in:

• Milde scoliose: Patiënten met een Cobb-hoek van minder dan 20 graden. Meestal kunnen alleen therapieën de projectie van de curve stoppen.
• Gematigde scoliose: Patiënten met een Cobb-hoek tussen 20 en 40 graden. Deze patiënten kunnen baat hebben bij fysiotherapie, maar de chirurgische optie is ook aanwezig.
• Ernstige of ernstige scoliose: Patiënten met een Cobb-hoek van meer dan 40 graden. Vanwege de gevolgen is de beste behandeling een operatie.

Een andere vorm van scoliose: Rotoscoliose

Rotoliose is wanneer er naast scoliose ook sprake is van rotaties van de wervels. In dat geval worden de doornuitsteeksels (die gecentreerd zouden moeten zijn) naar rechts of naar links verplaatst (afhankelijk van de rotatie).

Dit type scoliose kan zowel op dorsaal als op lumbaal niveau voorkomen, en er kan ook sprake zijn van dextroconvexe rotoscoliose of levoconvexe rotoscoliose

Typen afwijkingen van de wervelkolom?

Wist u dat uw wervelkolom bepaalde krommingen heeft die hem beter bestand maken tegen de krachten die erop werken? Wist u dat misvormingen van de wervelkolom niet alleen pijn en functiestoornissen veroorzaken? Veranderingen in de krommingen van de wervelkolom kunnen het gevolg zijn van een slechte houding, en in deze video willen we elk van deze veranderingen aan u uitleggen.

U leert iets over toename van krommingen (d.w.z. hyperlordose en hyperkyfose), verlies van krommingen (d.w.z. cervicale rectificaties, platte rug en lumbale rectificaties) en het ontstaan van nieuwe krommingen of afwijkingen (zoals scoliose).

Oorzaken van scoliose

Er zijn vele hypothesen(2); de huidige wetenschap meent dat de oorzaken benig, gespierd of posturaal kunnen zijn, maar volgens sommige auteurs kan de mogelijkheid van hormonale, neurologische, malocclusie, wervelblokkade, of vestibulaire stoornissen niet worden uitgesloten.

De aanwezigheid van een hypotone, ontspannen musculatuur of een onevenredige toename van de botgroei versterkt de hypothese dat de oorsprong van deze misvorming niet een ligamentaire component is. Ook verlamming aan één kant van het lichaam of een aanzienlijk falen van de buik- en rugspieren leiden ertoe dat de wervelkolom kantelt en naar één kant draait.

Kinderen hebben vaak een zeer slechte, onevenwichtige houding, bijvoorbeeld meisjes schrijven met hun romp gekanteld, hoofd naar één kant om niet gestoord te worden door haar bij het schrijven. Anderzijds speelt genetica een rol bij het ontstaan van de misvorming.

Symptomen van scoliose

De belangrijkste aspecten die worden beoordeeld zijn de mate van laterale kanteling en rotatie van de wervels en de leeftijd van het ontstaan. Hoe groter de mate van kromming van de wervelkolom, hoe groter de gevolgen voor de betrokkene in de toekomst.

In de eerste plaats, als scoliose op zeer jonge leeftijd optreedt, verslechtert de prognose omdat de groei de neiging heeft de kanteling van de wervelkolom te vergroten.

Het meest voorkomende teken van scoliose is de zichtbare kromming van de wervelkolom. Vaak zien de schouders of heupen er ten opzichte van elkaar ongelijk uit, de een meer boven-onder of anterior-posterior ten opzichte van de ander. Bij controles op school en routinebezoeken aan de kinderarts wordt de kromming meestal voor het eerst vastgesteld. Als de kromming vordert, kunnen symptomen als rugpijn, hoofdpijn en kortademigheid optreden.

Het vermoeden van scoliose door observatie

Een scoliose is soms zo duidelijk dat hij alleen in de houding te zien is. Als je denkt dat je een scoliose hebt, zet jezelf dan voor een spiegel en begin met het observeren van de positie van je hoofd, de positie van je schouders, je heupen,… Als u een duidelijke asymmetrie tussen de ene en de andere kant opmerkt, kan dit het signaal zijn om met een specialist te gaan praten. In feite zal de specialist in eerste instantie ook uw houding analyseren.

Voorzichtigheid: observatie is geen betrouwbare methode om scoliose definitief vast te stellen. De mens is van nature asymmetrisch; de dominantie van de rechter- of linkerkant van ons lichaam zorgt ervoor dat de spieren aan de ene kant een andere omvang hebben dan die aan de andere kant. U moet zich niet ongerust maken als u bijvoorbeeld ziet dat uw ene schouder hoger is dan de andere, tenzij u rugpijn of andere problemen hebt. Ga in dat geval naar een specialist.

Wat doet een arts om vast te stellen of u scoliose heeft?

Om erachter te komen of u scoliose heeft, moet u naar een arts voor een lichamelijk onderzoek en een röntgenfoto van uw wervelkolom. De definitieve diagnose scoliose wordt gesteld door lichamelijk onderzoek en röntgenfoto’s.

Tijdens de hierboven besproken visuele beoordeling van de wervelkolom wordt de volgende beoordelingstechniek gebruikt: de patiënt wordt gevraagd zo ver mogelijk voorover te buigen om zijn of haar tenen aan te raken (zonder de knieën te buigen). Deze test controleert op verdraaiing van de wervelkolom of rotatie van de ribben.

Hoe wordt scoliose gemeten?

Röntgenfoto’s worden gebruikt om de diagnose te bevestigen en de mate van verkromming van de wervelkolom te bepalen.

De meest gebruikte meetmethode is de Cobb-hoek, waarbij twee lijnen evenwijdig aan het wervellichaam van de bovenste wervels boven en onder de top van de kromming worden getrokken. De meting van de kromming met de Cobb-hoek zal de aanbevolen behandeling bepalen.

Bedenk dat er drie soorten scoliose zijn volgens de Cobb-hoek:

• Milde scoliose
• Meerdere scoliose
• Erge scoliose.

Behandeling van scoliose

Het goede nieuws is dat de meeste ruggengraat krommingen mild zijn en geen behandeling nodig hebben. Als de Cobb-hoek 15 graden of minder is, zal uw kind om de 4 tot 6 maanden opnieuw worden geëvalueerd om de progressie van de curve te controleren.

In het bijzonder wanneer kinderen groeien, kan de curve progressie vertonen. De eerste lijn van behandeling is meestal bracing. Behandeling wordt gewoonlijk aanbevolen wanneer de kromming meer dan 20 graden is toegenomen. Er worden verschillende soorten beugels gebruikt, afhankelijk van het type kromming. Het doel van deze beugels is de kromming in stand te houden, zodat deze niet verergert tijdens de groei. Een beugel kan traumatisch zijn voor het kind, zoals de meeste beugels, en moet 20 uur of meer per dag worden gedragen.

Het goede nieuws is dat de beugel meestal effectief is als de patiënt zich houdt aan het dragen ervan volgens de instructies. Fysiotherapie kan ook helpen de belasting van de spieren en zachte weefsels rond de kromming tot een minimum te beperken.

De brace is een hulpmiddel dat de tekenen van scoliose bestrijdt, maar zodra hij wordt verwijderd, kan de wervelkolom verslechteren. Natuurlijk moeten de spieren tijdens de draagperiode van de brace op de juiste manier worden versterkt, maar het gaat erom dat de spiertonus niet verloren gaat en dat men niet met een hypotrofe en inadequate spier achterblijft wanneer de brace wordt verwijderd. De brace moet worden gehandhaafd gedurende de door de orthopedisch chirurg voorgeschreven tijd, vaak tot het einde van de groei van een kind, en geleidelijk worden gesaneerd, om de resultaten niet ongedaan te maken.

Wanneer is scoliose ernstig?

Een ernstige scoliose is gemakkelijk vast te stellen omdat het een zeer duidelijke kromming is met het blote oog. Het wordt als ernstig beschouwd als de Cobb-hoek groter is dan 40 graden, en als de behandeling niet vroeg wordt gestart kan deze 90 graden bereiken.

Het beïnvloedt de algemene gezondheid van de patiënt, zowel lichamelijk als psychologisch, omdat het de normale mobiliteit ernstig beperkt. Wanneer de misvorming van de wervelkolom zeer groot is, kunnen problemen met het cardio-ademhalingssysteem optreden.

De meest aangewezen behandeling in dit geval is chirurgie. Artsen hebben verschillende chirurgische opties die ze kunnen uitvoeren, deze opties zijn: bottransplantaat, spinale fusie, zonder fusie.

Pilates oefeningen om scoliose te verzorgen

De Pilates methode is een zeer goed hulpmiddel voor alle soorten pijn en veranderingen: door gelijkmatig te werken tussen kracht, lenigheid, lichaamsbewustzijn, evenwicht,… naast andere kwaliteiten kunnen we schouder, knie, nek en zelfs volledige rugveranderingen corrigeren. In deze video leggen we enkele zeer eenvoudige oefeningen uit voor de behandeling van scoliose, d.w.z. afwijkingen van de wervelkolom in de 3 vlakken. Probeer deze oefeningen in het comfort van uw eigen huis.

Klapp oefeningen

Klapp oefeningen worden al jaren door fysiotherapeuten gebruikt voor de behandeling van scoliose. Het is een behandelingsmethode die bestaat uit oefeningen die de wervelkolom actief mobiliseren en toch soepel houden. Deze oefeningen worden uitgevoerd in viervoetige houding met aanpassingen afhankelijk van het te behandelen gebied.

chirurgische behandeling van scoliose

Als de kromming van de wervelkolom meer dan 40 of 50 graden bedraagt, wordt scoliosechirurgie over het algemeen aanbevolen(3). Variabelen die van invloed zijn op het tijdstip van de operatie zijn de plaats van de kromming, het aantal krommingen, de snelheid waarmee de kromming voortschrijdt en of het kind blijft groeien.

Het voornaamste doel van chirurgie is het voorkomen van voortschrijding van de kromming. Ondanks pogingen die kunnen worden ondernomen om reeds opgetreden misvorming te corrigeren, is het realistischer te verwachten dat vermindering van de kromming zal plaatsvinden door herstel van de normale uitlijning.

Chirurgie voor scoliose is een vorm van spinale fusie. Er worden stangen en schroeven aan afzonderlijke wervels bevestigd en vaak wordt een kabel gebruikt om de kromming te helpen uitlijnen en rechttrekken. Het gebruik van Harrington staven is een gangbaar fixatiemiddel voor dit type fusie.

In veel gevallen wordt een bottransplantaat gebruikt om de ene wervel met de andere te verbinden om een segment te vormen en extra sterkte te geven om de botten op hun plaats te houden. Hoewel botmateriaal van een donor kan worden gebruikt, kan de chirurg ook het eigen bekkenbot van de patiënt als transplantaat gebruiken (autograft). Over het algemeen is bot dat afkomstig is van een synthetische of donorvorm niet zo effectief als autograft.

Scoliosechirurgie duurt meestal 4 tot 6 uur om uit te voeren, afhankelijk van het specifieke geval. Het herstel in het ziekenhuis zal over het algemeen 3 tot 5 dagen duren. Pijnbeheersing na de operatie is een belangrijk aspect van het herstel.

Toenemende pijn zal leiden tot verminderde tolerantie voor beweging en diepe ademhaling, die belangrijk zijn voor het herstel van functie. In het ziekenhuis zal de fysiotherapeut helpen met de eerste bewegingen, zoals het verplaatsen uit bed, lopen en traplopen, ter voorbereiding op de terugkeer naar huis. In veel gevallen zal postoperatieve bracing noodzakelijk zijn.

Complicaties na scoliose chirurgie zijn gevarieerd en kunnen bestaan uit rugpijn, bloedingen, infectie, neurologische schade, belasting van aangrenzende wervels die niet fuseren, falen van instrumentatie, en progressie van voortdurende kromming.

Na scoliose chirurgie zal de algemene activiteit beperkt zijn. De normale dagelijkse activiteit zal worden hersteld, maar lichaamsbeweging is meestal beperkt gedurende de eerste 6 maanden. Nadat röntgenfoto’s uitwijzen dat de genezing vordert, kunnen activiteiten zoals zwemmen en fietsen worden toegevoegd. Algemene sportactiviteiten kunnen na een jaar worden hervat. Een fusie duurt over het algemeen 3 maanden, met volledige genezing na 2 jaar.

Wat niet te doen als ik scoliose heb

Wanneer er sprake is van scoliose, moeten de volgende activiteiten worden vermeden:

• Zwaar tillen (zonder professionele begeleiding).
• Uitoefeningen waarbij een verdraaiing optreedt (zoals atletisch gooien).
• Zware gewichtstoename
• Lange uren in zittende of staande houding.

Samenvatting over scoliose

• Scoliose is een abnormale kromming van de wervelkolom en wordt gediagnosticeerd door visualisatie van de kromming, maar ook met röntgenfoto’s om de Cobb-hoek te meten.
• Een hoek van 15 graden of minder wordt gewoonlijk onder controle gehouden met een niet-specifieke behandeling.
• Voor spinale hoeken van meer dan 20 graden is bracing de behandeling van keuze.
• Als de kromming meer dan 40 graden is gevorderd, wordt scoliose-operatie gewoonlijk aanbevolen.
• De operatie omvat het plaatsen van schroeven, staven, draden en bottransplantaten om de kromming van de wervelkolom te helpen versmelten en minimaliseren.

• Complicaties kunnen gevarieerd zijn en vereisen volledige communicatie en follow-up met de chirurg.
• Activiteit is meestal beperkt gedurende de eerste zes maanden, en volledige genezing kan tot 2 jaar duren.