Ziekte wordt beschouwd als elke toestand waarin de gezondheid van het menselijk organisme verslechtert. Bij alle ziekten is er sprake van een verzwakking van het natuurlijke afweersysteem van het lichaam of van de systemen die het interne milieu reguleren. Zelfs wanneer de oorzaak onbekend is, kan een ziekte bijna altijd worden verklaard in termen van de fysiologische of psychische processen die zijn veranderd.
Ziekte kan worden beschouwd vanuit twee opvattingen: een subjectieve, dat wil zeggen onbehagen (zich onwel voelen met wisselende intensiteit), en een objectieve, dat wil zeggen datgene wat het vermogen om te functioneren aantast (beperking van het lichamelijk functioneren in verschillende mate).
Clinische manifestaties
Clinische manifestaties of klinische beelden zijn het verband tussen de tekenen en symptomen die bij een bepaalde ziekte optreden (eigenlijk, die de patiënt presenteert). Wij maken onderscheid tussen:
- Symptomen: Dit zijn de subjectieve referentie die de patiënt geeft aan zijn eigen perceptie van de manifestaties van de ziekte waaraan hij lijdt. Symptomen zijn de verklaring van de patiënt over wat er met hem/haar gebeurt. Symptomen zijn door hun subjectieve aard zeer variabele elementen, die soms onbetrouwbaar en niet erg nauwkeurig zijn; de interpretatie ervan kan vaak moeilijk zijn. Toch is hun waarde in het diagnostische proces onbetwistbaar.
- Clinische tekenen: Dit zijn aanwijzingen uit het onderzoek of psychofysisch onderzoek van de patiënt. Klinische tekenen zijn zintuiglijke elementen (in verband met de zintuigen); zij worden verzameld uit de biologie van de patiënt door observatie, palpatie, auscultatie, naast de toepassing van bepaalde manoeuvres. Het zijn objectieve gegevens, meetbaar aan de hand van een parameter en een stelsel van eenheden (b.v. temperatuur in graden Celsius, bloeddruk in mm Hg, polsslag in slagen per minuut)
Oorzaken (endogene en exogene factoren)
In het medisch lexicon worden mogelijke, waarschijnlijke of zekere oorzaken van ziekten aangeduid met de term etiologie. In sommige gevallen zijn de oorzaken van ziekten moeilijk vast te stellen (b.v. kanker, psychiatrische ziekten), terwijl in andere gevallen het oorzakelijk verband vrijwel onbetwistbaar en duidelijk is (b.v. inname van een geneesmiddel of chemische stof en leveraandoening).
De etiologie of oorzaak van een ziekte is niet altijd uniek, en veel gevallen worden begrepen als polycausaal, dat wil zeggen dat er meerdere pathogene factoren bij betrokken zijn.
Causatieve factoren kunnen worden onderverdeeld in:
- Endogene factoren: bepaald door iemands genetische aanleg: genetica, aanleg, constitutie van een persoon.
- Exogene factoren: milieu, bestaande uit het geheel van natuurlijke, sociale en culturele waarden die op een bepaalde plaats en tijd bestaan en die het leven van de mens en toekomstige generaties beïnvloeden.
Pathogene mechanismen
Pathogenese beschrijft het mechanisme waardoor een bepaalde veroorzaker de tekenen en symptomen van een ziekte veroorzaakt (b.v. bacteriële infectie en klinisch beeld van infectie). Een dergelijke beschrijving definieert de overgang naar de ziektestatus.
Pathofysiologie van een ziekte beschrijft de reeks functionele veranderingen die het pathologische proces dat door een ziekteoorzaak wordt bevorderd, op gang brengen, in stand houden en beëindigen of in stand houden.
Pathogenese van een ziekte beschrijft de reeks functionele veranderingen die het pathologische proces dat door een ziekteoorzaak wordt bevorderd, op gang brengen, in stand houden en beëindigen of in stand houden.