Probeer maar eens een ijsblokje in je mond te stoppen. De binnenkant van je mond en je tong worden meteen gevoelloos. Als je het erin houdt, voel je pijn. Probeer nu eens op pepermunt te zuigen. De munt zelf is op kamertemperatuur, maar je mond voelt meteen koud en verdoofd aan. Hoe heeft het dat gedaan? Het antwoord is menthol, het ingrediënt dat uw hersenen onmiddellijk laat voelen dat het voedsel koud is.
Zenuwen zijn de bedrading van de hersenen, die informatie vervoeren in de vorm van elektrische stroompjes. Ons zenuwstelsel is gebouwd om veranderingen in temperatuur waar te nemen – een hele reeks zenuwen die van onze huid naar de hersenen lopen, is gewijd aan het overbrengen van precies die informatie. Het receptoreiwit dat de temperatuursverandering registreert, heet TRPM8 en wordt aangetroffen in alle zenuwcellen die koude waarnemen.
TRPM8 is een voltage gated ion-channel proteïne – wat betekent dat het calcium ionen toelaat wanneer het een temperatuursverandering waarneemt. We begrijpen niet precies hoe TRPM8 dat doet. Wanneer de temperatuur daalt, verandert op de een of andere manier de spanning op TRPM8 en verandert de vorm ervan, zodat calciumionen de zenuwcel binnen kunnen stromen. Dit brengt stroom op gang vanuit het membraan van de zenuwcel. Deze stroom met vitale informatie waarschuwt de hersenen voor de temperatuurdaling.
Daling van de temperatuur is echter niet de enige factor die TRPM8 inschakelt. Een wasachtige kristallijne organische chemische stof, menthol genaamd, die wordt aangetroffen in pepermunt en andere muntoliën, kan zich op de een of andere manier rechtstreeks binden aan TRPM8 en deze activeren. In feite werd TRPM8 voor het eerst ontdekt als een eiwit dat reageert op menthol en later werd erkend voor zijn rol in de detectie van temperatuurdaling.
We hebben ook andere “verkoelende chemicaliën” in de natuur gevonden, zoals eucalyptol en iciline, die op soortgelijke wijze werken. Pepermuntdruppels activeren TRPM8 in koudegevoelige zenuwen en geven je mond direct een koel gevoel. Zelfs nadat je hebt doorgeslikt, blijft er nog wat menthol achter die de zenuwen geactiveerd houdt. Een slokje water kan de zenuwen al weer aanwakkeren.
In feite hebben onze zenuwen soortgelijke eiwitten om ook warme temperaturen te voelen. Wetenschappers hebben een eiwit ontdekt dat TRP-V1 heet en dat werkt als TRPM8 om een temperatuurstijging te voelen. Capsaïcine, de chemische stof die hete pepers hun pit geeft, activeert direct TRP-V1, waardoor dat intense gevoel van warmte ontstaat.
Maak die pijn koud
Menthol, eucalyptusolie en andere koelmiddelen worden al lang gebruikt om artritische en andere spier- en botpijn te verlichten. We begrijpen nog steeds niet precies hoe het werkt, maar één manier waarop het kan werken is door het activeren van zijn receptor, TRPM8. Net zoals je mond verdoofd aanvoelt wanneer je pepermunt eet, activeert het aanbrengen van menthol op je huid de koude-voelende zenuwen waardoor het gebied verdoofd wordt. Nu voel je de pijn niet meer. Menthol kan zich ook binden aan een andere receptor, de kappa opioïde receptor, die ook een verdovend effect kan veroorzaken.
Wrijven met menthol op pijnlijke spieren zorgt er ook voor dat de bloedvaten in de buurt wijder worden, waardoor de bloedstroom in het gebied toeneemt. Dit wordt vasodilatatie genoemd. Het bloed voert verse voedingsstoffen aan om het gebied te herstellen en voert alle giftige afvalstoffen af. Hierdoor verloopt de genezing veel sneller.
Ten slotte neemt menthol de slechte effecten van ontstekingen weg. Het woord “ontsteking” komt van het Latijnse woord inflammare dat “ontsteken” of “in brand staan” betekent en zo ontstond door de associatie met de manier waarop een verwonding ontsteking en een gevoel van hitte veroorzaakt.
Menthol geeft een gevoel van afkoeling door TRPM8 te activeren zonder dat de temperatuur in dat gebied werkelijk daalt. Dit vermindert de ontsteking in het gebied. Natuurlijk werkt het koelen van de wond met ijs daarom ook.