Weinig spelers in de geschiedenis van het spel leken zo in controle van hun eigen lot als Zinedine Zidane.
Sommige critici menen dat Zidane de consistentie miste om zijn reputatie als een van de grootste spelers aller tijden te rechtvaardigen.
Maar zelfs als er een element van waarheid in dit argument zit, Zidane’s vermogen om buitengewone daden te produceren wanneer ze er het meest toe doen (een eigenschap die schijnbaar is doorgedrongen tot zijn spelers als Real Madrid baas) en grote wedstrijden in zijn voordeel te kneden betekent dat zijn erfenis passend is.
Er is natuurlijk één duidelijk moment waarop Zidane zijn masker leek te laten vallen, toen zijn lot uit de hand liep, maar dat droeg uiteindelijk alleen maar bij aan de allure van zijn persoonlijkheid.
Het hoofd gebogen langs de WK-trofee lopen, nadat hij in de finale van 2006 van Frankrijk tegen Italië werd weggestuurd omdat hij Marco Materazzi een kopstoot had gegeven, is misschien wel het beeld dat bepalend is voor Zidane’s carrière. Maar in plaats van vragen over een man zonder controle, wordt het in plaats daarvan gepresenteerd als de actie van een man die alleen bereid was om dingen te doen op zijn voorwaarden.
Maar tal van vragen blijven over Zidane’s kopstoot die dag. Voornamelijk: Waarom dan?
In een interview met de Spaanse publicatie AS in mei lichtte Materazzi toe wat hij die avond in Berlijn tegen Zidane had gezegd: “Er was een beetje contact geweest tussen ons in de buurt. Hij had het doelpunt van Frankrijk in de eerste helft gescoord en onze coach (Marcello Lippi) vertelde me om hem te markeren.
“Na die eerste aanraking tussen ons, verontschuldigde ik me, maar hij reageerde slecht. Na de derde botsing fronste ik mijn wenkbrauwen en hij antwoordde: ‘Ik geef je straks mijn shirt.’ Ik antwoordde dat ik liever zijn zus had dan zijn shirt.”
Zou dat echt genoeg zijn voor een ervaren speler als Zidane om te kiezen voor zo’n daad van zelf-sabotage in zijn laatste wedstrijd als prof? Hij was toch zeker gedurende zijn hele carrière blootgesteld aan soortgelijke beledigingen van zowel de tegenstanders als de terrassen?
Zo schrijft Ed Smith in zijn boek What Sport Tells Us About Life: “Dat kan de aanleiding zijn geweest, maar de diepere oorzaken lagen elders.”
Als voormalig cricketer van Engeland heeft Smith uit de eerste hand de innerlijke werking van de geest van een professionele atleet meegemaakt. Hij suggereert dat wat Zidane scheidt van gewone stervelingen die het veld opgaan, hun gevoel van zekerheid is, hun geloof dat het lot dat ze voor zichzelf voor ogen hebben – de bal in de bovenhoek volleien met je zwakkere voet in een Champions League-finale, laten we zeggen – volkomen onvermijdelijk is.
“Dat geloof kan zo sterk zijn dat niet alleen je eigen team, maar zelfs de tegenstander erdoor in de ban kan raken.”
Zidane was het WK onrustig begonnen, maar verscheen plotseling in de kwartfinale tegen Brazilië – het slachtoffer van zijn heldendaden in de finale van 1998 – met een wereldvreemd optreden, waardoor het leek alsof hij de 21 andere spelers op het veld persoonlijk in zijn macht had.
– – –
LEES: Een forensische analyse van Zizou’s verbazingwekkende WK 2006 QF-optreden tegen Brazilië
– – –
Hij scoorde het enige doelpunt in de halve finale tegen Portugal en opende al na zeven minuten de score in de finale, een man die zo in harmonie is met zijn eigen verhaal dat hij zijn penalty omzette met een Panenka die het waagde om de lat twee keer te kussen op zijn reis over de lijn.
Maar Italië hield zich niet aan het script van Zidane. Materazzi, een specialist in zijn rol als pantomime schurk, maakte gelijk in de 19e minuut; Luca Toni maakte er bijna 2-1 van met een kopbal die tegen de lat belandde; de wedstrijd ging naar extra-time.
Misschien versterkte dit alleen maar Zidane’s gevoel van onvermijdelijkheid: een 30 minuten durende toegift om het grootse podium naar zijn hand te zetten. Toen, in de 104e minuut, veranderde er iets.
Hij was het strafschopgebied binnengedrongen, Zidane stond vrij rond dezelfde strafschopstip als waar hij eerder had gescoord en werd geplukt door Willy Sagnol’s voorzet vanaf de rechtervleugel. Hij maakte een sierlijke sprong om een ferme kopbal richting het dak van het doel te dirigeren: zijn definitieve triomf was aangebroken. Maar Gianluigi Buffon redde.
Tijdens de toekenning en de omzetting van zijn eerdere penalty, was Zidane’s reactie opmerkelijk door een bijna psychopathisch gebrek aan emotie. Hier ontplofte hij van woede, schreeuwend van angst, niet in staat om het bestaan van een alternatief lot te begrijpen.
“Hoe groter de inflatie van de wilskracht van een kampioen, hoe groter de deflatie wanneer het wordt doorgeprikt,” schrijft Smith. “Zidane’s deflatie, net als zijn carrière als geheel, was op epische schaal.”
Zes minuten later werd hij uit het veld gestuurd. Toen Buffon ter plaatse kwam om hem te troosten, leek Zidane zo teleurgesteld dat hij even op het randje van tranen stond, als een kind van wie de ouders niet wilden toegeven en hem niet wilden geven wat hij wilde. Italië won in een strafschoppenserie, waarin Frankrijk zijn beste strafschopnemer moest missen.
Zidane’s zelfoverschatting heeft hem in de laatste wedstrijd van zijn carrière misschien de das omgedaan, maar het was precies diezelfde eigenschap die hem hielp om er te komen. Dit was niet Muhammad Ali met pensioen na te zijn geslagen door Trevor Berbick, dit was het perfecte einde voor een onvolmaakte enigma.
Inderdaad, je zou het niet voorbij Zidane te hebben geweten dit al die tijd.
Door Rob Conlon
Meer van Planet Football
Een forensische analyse van Zizou’s geweldige WK 2006 QF vertoning vs Brazilië
De avond dat Zidane, Dugarry en co. zichzelf voorstelden aan Europa
Gianluigi Buffon: Het verhaal van één van de grootste keepers aller tijden
Kunt u iedereen opnoemen van het Italiaanse WK-winnende team van 2006?