De BMI van deze bodybuilder kan hem ten onrechte als zwaarlijvig classificeren. © BlueSkyImages – Fotolia.com
Bereken uw BMI plus uw SBMI
Lees waarom u beide zou moeten weten
Vet of niet-vet, dat is de vraag
De vraag preciezer gesteld: Wordt een hoge body mass index veroorzaakt door een hoog lichaamsvetgehalte, door een hoge vetvrije massa, of door beide? De BMI is alleen in het eerste geval waarschijnlijk negatief voor de gezondheid.
“Vetvrije massa” is een eenvoudige term voor zeer complexe structuren van het menselijk lichaam. Slechts drie aspecten zullen hier worden besproken. Het eerste betwist het concept van de BMI als gezondheidsindicator, terwijl het tweede er enige steun aan geeft. Het derde vertelt ons waarom lichamelijke activiteit zo belangrijk is om een gezond gewicht te behouden.
Het grootste deel van de lichaamsmassa is het gezonde deel
Vetvrije massa maakt bij de meeste mensen 60 – 85% van de lichaamsmassa uit, afhankelijk van geslacht, leeftijd en fitheid.
De hoeveelheid vetvrije massa is hoger bij jonge mensen en bij mannen.
Behalve bij zeer zwaarlijvige mensen is de vetvrije massa van een persoon aanzienlijk groter dan de lichaamsvetmassa. Het is het “gezonde” deel van de lichaamsmassa, en dit gezonde deel draagt het meest bij tot de body mass index. De “gezondheidsvertekening” van de lichaamsmassa is het belangrijkste nadeel van de BMI.
Vetvrije massa is stabieler dan vet
Niettemin ondersteunt een belangrijk feit het gebruik van de body mass index: Als er gewicht wordt gewonnen, is dat eerder te wijten aan een toename in vet dan aan een toename in vetvrije massa.
Vetvrije massa bestaat uit spieren, pezen, botten, ligamenten, bindweefsel, bloed, zenuwen, inwendige organen, en dergelijke. Al deze structuren zijn gevormd naar gelang van hun functies, die gedurende het leven min of meer gelijk blijven. Daarom is het onwaarschijnlijk dat hun massa erg zal veranderen. Bodybuilding is echter de uitzondering die de regel bevestigt.
Lichaamsvet, daarentegen, is een vorm van energieopslag. Bij overvloed zullen de reserves aangroeien en bij energietekort zullen ze afnemen.
Hieruit volgt dat een hoge body mass index hoogstwaarschijnlijk wordt veroorzaakt door een hoog lichaamsvetgehalte. Dit is de reden waarom de BMI nog steeds als gezondheidsindicator wordt gebruikt.
Waarom lichamelijke activiteit zo belangrijk is
Ruwweg gezegd is vetvrije massa een energieverbruiker en is vetmassa een opslagplaats voor energie die niet is verbruikt. Hoe hoger de vetvrije hoeveelheid van de lichaamsmassa, hoe groter de hoeveelheid verbruikte energie en hoe minder energie er overblijft om vetophopingen op te bouwen.
Spieren spelen de belangrijkste rol, omdat zij een groot deel van de totale energie verbruiken; het is aan ieder mens om dit energieverbruik te beïnvloeden door te sporten en andere vormen van lichamelijke activiteit te beoefenen.
Spieren groeien, naarmate we meer lichamelijke activiteit beoefenen. Meer spieren verbruiken meer energie, zelfs in rust. Er wordt dus minder energie in vet gestopt, waardoor het veel gemakkelijker wordt om een gezond gewicht te behouden.