In de moderne samenleving is bewegwijzering over de hele wereld bezaaid met gemakkelijk herkenbare symbolen die duidelijke doelen vertegenwoordigen – het “☢”-symbool staat voor radioactiviteit, en het “☣”-symbool staat ondubbelzinnig voor biogevaar, beide zonder enige noodzaak voor context. Er zijn echter enkele symbolen die een dubbelzinnige betekenis lijken te hebben met meerdere interpretaties. Het “♠”-symbool bijvoorbeeld – ook bekend als de spade of de snoek – vereist context om de betekenis te begrijpen. Hoe is dit alomtegenwoordige symbool van een pak speelkaarten in de populaire cultuur terechtgekomen?

Het idee van een speelkaartspel met kleuren zou rond de 14e eeuw zijn ontstaan als een “spel van de Saracenen”. De Latijnse kleuren, die later de moderne Franse kleuren werden, waren gebaseerd op een mengsel van valuta (Bekers en Munten), en wapens die de adel en het leger vertegenwoordigden (Klaveren en Zwaarden). De zwaarden werden in de 15e eeuw in de Duitstalige wereld voorgesteld als Schilden, en in de Franstalige wereld als Pieken, ook wel Schoppen genoemd. Het moderne symbool voor de Schoppen, “♠”, kwam van de Franse variant van het Zwaard, dat de kop van een snoek voorstelde.

Deze associatie met het oudere Zwaard, betekende dat het Schoppenpak ook werd geassocieerd met adel en militair. Dit verband zou zich later in het 17e eeuwse Engeland consolideren, waar onder het bewind van Jacobus I de schoppenaas in een pak speelkaarten het insigne van een lid van een adellijk huis moest dragen, en later het logo van de fabrikant.

Toen de Franse kleuren zich als tijdverdrijf in de moderne samenleving verankerden en de industrialisatie speelkaarten naar de bars van de arbeidersklasse bracht, nam ook de populariteit en de bekendheid van de kleuren toe. Met name de eerder genoemde schoppenaas was uniek – de enige kaart die een speciale opdruk had, niet uit vrije wil maar bij wet. Het werd al snel een van de meer ‘iconische’ kaarten, samen met de schoppenkaarten, en schijnbaar door toeval kwam de associatie met het leger weer boven door praktisch gebruik in de Tweede Wereldoorlog. Sommige Amerikaanse soldaten lieten hun helmen markeren met de schoppen, omdat speelkaarten de reputatie hadden geluk te brengen. Met name tijdens de Vietnamoorlog werd de schoppenaas op grote schaal gebruikt in de vorm van kaarten, waarbij dozen met alleen de schoppenaas naar Amerikaanse soldaten werden verzonden om als moreel oppepper te worden gebruikt. Er wordt ook beweerd, en gepopulariseerd door Coppola’s oorlogsepos Apocalypse Now, dat de kaart werd gebruikt als een beschimping van de Vietnamezen door de kaart op een gesneuvelde Vietnamese soldaat te laten liggen, waardoor het idee ontstond dat de schoppenaas de kaart van de dood was.

Donkerder nog is het gebruik van de schoppenaas als een belediging of scheldwoord. In het 20e eeuwse stuk “The American Language” van H. L. Mencken, wordt een “schoppenaas” beschouwd als een scheldwoord voor Afro-Amerikaanse mensen, en uiteindelijk werd het scheldwoord “zwart als schoppenaas” een racistisch jargon dat werd gebruikt om te verwijzen naar mensen met een donkere huidskleur, evenals naar degenen die door de maatschappij als “onrein” werden beschouwd, zoals swingers. Er zijn pogingen geweest om het gebruik van de term terug te winnen, net als andere scheldwoorden, zoals de sculptuur “Spade with Chains” uit 1973 van kunstenaar David Hammons.

Op een meer empowerend niveau is de Spade ook toegeëigend voor meer rechtvaardige doeleinden door de aseksuele beweging. De verkorting van de term “aseksueel” tot “aas” is een intuïtieve samentrekking en heeft geleid tot de goedkeuring van de verschillende kleuren aaskaarten om de verschillende aspecten van aseksualiteit te vertegenwoordigen. De hartenaas is het symbool geworden voor romantische aseksualiteit, terwijl de schoppenaas staat voor aromatische aseksualiteit, een sardonische knipoog naar het eerder genoemde stereotype dat swingers een gebrek aan romantische aantrekkingskracht hebben.

Uiteindelijk is de geschiedenis van de schoppenaas complex en uniek. Terwijl andere opmerkelijke symbolen zoals het radioactieve symbool zorgvuldig werden ontworpen in gecontroleerde laboratoria om contextloos te zijn, stamt de spade af van een geschiedenis van adel, oorlog en racisme die haar heeft verwikkeld in een broeinest van contextuele betekenis.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.