De meeste kinderen hebben af en toe driftbuien of emotionele uitbarstingen, maar als kinderen herhaaldelijk uitvallen, uitdagend zijn, of hun humeur niet onder controle kunnen houden, kan dit hun functioneren op school belemmeren en ernstige onrust in het gezin veroorzaken.
De eerste uitdaging bij het helpen van een kind om zijn gedrag beter te beheersen is te begrijpen waarom ze doen wat ze doen. Op dezelfde manier dat hoofdpijn of koorts door veel dingen kan worden veroorzaakt, kunnen frequente uitbarstingen – die clinici “emotionele ontregeling” noemen – een aantal verschillende onderliggende problemen weerspiegelen.
Het is gemakkelijk om snel tot de conclusie te komen dat een kind dat duwt of slaat of driftbuien heeft, boos, uitdagend of vijandig is. Maar in veel gevallen komt storend, zelfs explosief gedrag voort uit angst of frustratie die misschien niet zichtbaar is voor ouders of leerkrachten.
Hier nemen we een kijkje bij enkele van de diagnoses die in verband worden gebracht met storend gedrag bij kinderen. Het is van cruciaal belang om te begrijpen wat er werkelijk achter de kindergedragsproblemen zit om ze effectief te kunnen behandelen.
De veelvoorkomende diagnose: ODD
Vaak wordt gedacht dat kinderen die uithalen of weigeren om richting te volgen, een oppositionele uitdagingsstoornis (ODD) hebben, die wordt gekenmerkt door een patroon van negatief, vijandig of uitdagend gedrag. Symptomen van ODD zijn dat een kind vaak zijn geduld verliest, ruzie maakt met volwassenen, snel geïrriteerd raakt, of actief niet gehoorzaamt aan verzoeken of regels. Om de diagnose ODD te krijgen, moet het storende gedrag ten minste zes maanden lang voorkomen. Maar er zijn een aantal andere problemen die ertoe kunnen leiden dat kinderen op school of thuis oppositioneel of onhandelbaar zijn.
Angststoornissen
Kinderen met angststoornissen hebben grote moeite om te gaan met situaties die hen angstig maken. Wanneer een kind met een onbehandelde angststoornis in een angstveroorzakende situatie wordt gebracht, kan het oppositioneel worden in een poging om aan die situatie te ontsnappen of de bron van hun acute angst te vermijden.
Kinderen met acute sociale angst kunnen bijvoorbeeld uithalen naar een ander kind als ze zich in een moeilijke situatie bevinden. Kinderen met OCD kunnen extreem overstuur raken en tegen hun ouders schreeuwen als die niet constant herhaaldelijk de geruststelling geven die ze gebruiken om obsessieve angsten te beheersen.
We hebben de neiging om angst te associëren met kinderen die bevriezen, dingen vermijden waar ze bang voor zijn, of zich vastklampen aan ouders, merkt Rachel Busman, PsyD, een klinisch psycholoog aan het Child Mind Institute, op. “Maar je kunt ook driftbuien en complete inzinkingen zien.”
“Angst is een van die diagnoses die een grote maskerade is,” legt Dr. Laura Prager uit, directeur van de kinderpsychiatrische spoeddienst van het Massachusetts General Hospital. “Het kan op veel dingen lijken. Vooral bij kinderen die misschien geen woorden hebben om hun gevoelens te uiten, of omdat niemand naar hen luistert, kunnen ze hun angst manifesteren met gedragsdysregulatie.”
ADHD
Veel kinderen met ADHD, vooral degenen die impulsiviteit en hyperactiviteit ervaren, kunnen opzettelijk oppositioneel lijken te zijn. Deze kinderen kunnen moeite hebben met stilzitten, ze pakken dingen van andere kinderen af, flappen ongepaste opmerkingen eruit, hebben moeite op hun beurt te wachten, onderbreken anderen, en handelen zonder de consequenties te overdenken.
Deze symptomen zijn meer het gevolg van hun verminderde vaardigheden in executief functioneren – hun vermogen om vooruit te denken en de gevolgen van hun gedrag in te schatten – dan van opzettelijk oppositioneel gedrag.
In een recent onderzoek, uitgevoerd door Dr. Amy Roy van de Fordham University, voldeed meer dan 75 procent van de kinderen die zich presenteerden met ernstige woede-uitbarstingen ook aan de criteria voor ADHD. Dat betekent niet noodzakelijkerwijs dat ze gediagnosticeerd zijn met ADHD – in feite kan de stoornis over het hoofd worden gezien bij kinderen die een geschiedenis van agressie hebben.
“Wat mensen niet begrijpen is dat een gebrek aan focus, een onvermogen om werk af te maken en verveling te verdragen, naast andere symptomen, kunnen bijdragen aan de escalatie in de richting van de explosieve uitbarstingen,” legt Vasco Lopes, PsyD, een klinisch psycholoog, uit. Dus je moet de onderliggende oorzaak aanpakken.”
Leerstoornissen
Wanneer een kind zich herhaaldelijk misdraagt op school, is het mogelijk dat het gedrag voortkomt uit een niet vastgestelde leerstoornis. Stel dat het kind extreem veel moeite heeft met wiskunde, en dat het zonder succes worstelen met een reeks problemen hem erg gefrustreerd en prikkelbaar maakt. Of ze weten dat de volgende les wiskunde is.
“Kinderen met leerproblemen kunnen meesters zijn in het misleiden – ze willen hun kwetsbaarheid niet tonen. Ze willen je afleiden van het herkennen van hun worsteling,” legt Nancy Rappaport, MD uit, een professor aan de Harvard Medical School die gespecialiseerd is in geestelijke gezondheidszorg in schoolomgevingen. “Als een kind problemen heeft met schrijven of rekenen of lezen, in plaats van om hulp te vragen of toe te geven dat hij vastzit, kan hij een opdracht verscheuren, of iets beginnen met een ander kind om een afleiding te creëren.”
Let op wanneer het problematische gedrag gebeurt, kan leiden tot het blootleggen van een leerprobleem, voegt ze eraan toe. “Wanneer ouders en leerkrachten op zoek zijn naar de oorzaken van dysregulatie, helpt het om op te merken wanneer het gebeurt – om zwakke punten te markeren en kinderen ondersteuning te geven.”
Sensorische verwerkingsproblemen
Kinderen die moeite hebben met het verwerken van zintuiglijke informatie kunnen extreem en soms storend gedrag vertonen wanneer hun zintuigen zich overweldigd voelen. Ze kunnen dingen doen zoals schreeuwen als hun gezicht nat wordt, gewelddadige woede-uitbarstingen hebben als je ze probeert aan te kleden, tegen muren en zelfs mensen botsen, en oneetbare dingen, waaronder stenen en verf, in hun mond stoppen.
Naast woede-uitbarstingen en stemmingswisselingen lopen kinderen met sensorische verwerkingsproblemen ook het risico weg te lopen als een omgeving te overweldigend voor hen wordt. De “vecht of vlucht” reactie kan in werking treden wanneer kinderen zich overladen voelen met zintuiglijke input, en hun paniekerige reacties kunnen hen echt in gevaar brengen.
- Was dit nuttig?
- JaNee