Mummieportretten of Fayum mummieportretten (ook Faiyum mummieportretten) is de moderne term die wordt gegeven aan een type naturalistisch geschilderd portret op houten planken bevestigd aan mummies uit de hogere klasse uit Romeins Egypte. Zij behoren tot de traditie van de paneelschilderkunst, een van de meest gewaardeerde vormen van kunst in de Klassieke wereld. De Fayumportretten zijn het enige grote kunstwerk uit die traditie dat bewaard is gebleven.
Mummieportretten zijn in heel Egypte gevonden, maar komen het meest voor in het Faiyumbekken, vooral uit Hawara in het Fayumbekken (vandaar de gemeenschappelijke naam) en de Hadrianisch-Romeinse stad Antinoopolis. “Faiyum Portretten” wordt over het algemeen gebruikt als een stilistische, eerder dan een geografische, beschrijving. Terwijl de beschilderde kartonnage mummiekisten dateren uit de faraonische tijd, waren de Faiyum mummieportretten een vernieuwing die dateerde uit de tijd van de Romeinse bezetting van Egypte.
De portretten dateren uit de keizertijd van de Romeinen, vanaf het einde van de 1e eeuw v. Chr. of het begin van de 1e eeuw n. Chr. Het is niet duidelijk wanneer hun productie eindigde, maar recent onderzoek suggereert het midden van de 3e eeuw. Zij behoren tot de grootste groepen van de zeer weinige overlevenden van de paneelschildertraditie van de klassieke wereld, die werd voortgezet in Byzantijnse en westerse tradities in de postklassieke wereld, met inbegrip van de plaatselijke traditie van de Koptische iconografie in Egypte.
De portretten bedekten de gezichten van lichamen die voor de begrafenis werden gemummificeerd. Uit overgebleven voorbeelden blijkt dat ze werden aangebracht in de banden van stof die werden gebruikt om de lichamen in te wikkelen. Bijna alle portretten zijn nu van de mummies verwijderd. Ze stellen meestal één persoon voor en tonen het hoofd, of het hoofd en de borstkas, frontaal gezien. Wat de artistieke traditie betreft, stammen de afbeeldingen duidelijk meer af van de Grieks-Romeinse dan van de Egyptische.
Twee groepen portretten kunnen worden onderscheiden naar techniek: een van encaustische (was) schilderingen, de andere in tempera. De eerste zijn meestal van hogere kwaliteit.
Over 900 mummieportretten zijn thans bekend. De meeste zijn gevonden in de necropoleis van Faiyum. Door het hete droge Egyptische klimaat zijn de schilderingen vaak zeer goed bewaard gebleven, vaak met hun schitterende kleuren die niet door de tijd lijken te zijn verbleekt.
De Italiaanse ontdekkingsreiziger Pietro della Valle was, bij een bezoek aan Saqqara-Memphis in 1615, de eerste Europeaan die mummieportretten ontdekte en beschreef. Hij bracht enkele mummies met portretten naar Europa, die zich nu in het Albertinum (Staatliche Kunstsammlungen Dresden) bevinden.
Hoewel de belangstelling voor het Oude Egypte na die periode gestaag toenam, werden verdere vondsten van mummieportretten niet vóór het begin van de 19e eeuw bekend. De herkomst van deze eerste nieuwe vondsten is onduidelijk; ze kunnen ook uit Saqqara komen, of misschien uit Thebe. In 1820 verwierf de Baron van Minotuli enkele mummieportretten voor een Duitse verzamelaar, maar ze werden onderdeel van een hele scheepslading Egyptische kunstvoorwerpen die in de Noordzee verloren ging. In 1827 bracht Léon de Laborde twee portretten, vermoedelijk gevonden in Memphis, naar Europa, waarvan er een nu te zien is in het Louvre, het andere in het British Museum. Ippolito Rosellini, lid van Jean-François Champollion’s expeditie naar Egypte in 1828/29, bracht nog een portret mee naar Florence. Het lijkt zo sterk op de exemplaren van de Laborde dat men denkt dat het van dezelfde bron afkomstig is. In de jaren 1820 stuurde de Britse consul-generaal in Egypte, Henry Salt, nog een aantal portretten naar Parijs en Londen. Sommige daarvan werden lang beschouwd als portretten van de familie van de Thebaanse Archon Pollios Soter, een historisch personage dat bekend is uit geschreven bronnen, maar dit is onjuist gebleken.
Dit is een gedeelte van het Wikipedia-artikel dat wordt gebruikt onder de Creative Commons Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 Ongeportretteerde Licentie (CC-BY-SA). De volledige tekst van het artikel is hier →
Meer …