IIHet is al meer dan 20 jaar geleden dat David Fincher de film Fight Club uitbracht, maar nog steeds wordt het idee wereldwijd door miljoenen volgelingen omarmd. De film is gebaseerd op Chuck Palahniuk’s roman met dezelfde naam. Het vertelt het verhaal van Amerikaanse mannen op zoek naar zelfontdekking in een ‘door goederen geregeerde samenleving’, die een ondergrondse vechtclub oprichtten waar leden elkaar bevochten, gedreven door het idee hun mannelijkheid te herstellen.
Het idee zelf werd een ‘gevaarlijk product’, omdat het velen inspireerde om vechtclubs op te richten in de VS en over de hele wereld.
De moeilijke geschiedenis van Fight Club
Toen de film in 1999 uitkwam met Brad Pitt en Edward Norton in de hoofdrollen, werd hij door critici afgekraakt. Sommigen noemden de film “fascistisch”, anderen vonden hem “antikapitalistisch” en “legitimerend voor ontmenselijkende vormen van geweld als een bron van plezier en socialiteit”.
Fincher zei dat hij “satire” aan het maken was en dat velen “dat niet snappen.” Hij wees erop dat “Fight Club gaat over het bewegen door de moderne losgekoppelde samenleving.” Slecht geplaatste reclame maakte het nog erger. De distributeur van de film, 20th Century Fox, bracht ‘Fight Club’ vooral op de markt via de programmering van de World Wrestling Federation, waarvan de kijkers de film te “homo-erotisch” vonden.
Pas nadat de film het jaar daarop op dvd was uitgebracht, kreeg ‘Fight Club’ miljoenen fans en werden er in het daaropvolgende decennium 13 miljoen exemplaren van verkocht.
Enthousiastelingen in de VS raakten verslingerd aan het idee van een Fight Club en begonnen een epidemie van illegale gemeenschappen met mannen en vrouwen die samenkwamen voor gevechten zonder regels, en vaak berenknokkels. Hoewel de ondergrondse gevechten illegaal zijn, trekken ze toch veel toeschouwers, die meestal betalen om te kijken.
Epidemie van vechtclubs in het echte leven
“In Silicon Valley hebben we de hoogste concentratie agressieve mensen van de Verenigde Staten,” zegt Gints Klimanis, een software-ingenieur en vechtsportinstructeur, die in 2000 in zijn garage in Californië de Gentleman’s Fighting Club oprichtte.
Samen met collega-techneuten hield hij zich bezig met één-op-één gevechten. Alle voorwerpen, van stokken en stoelen tot toetsenborden, waren toegestaan in de gevechten.
In eerste instantie geïnspireerd door de Fight Club-film, werd Klimanis een filmheld in zijn eigen recht. Zijn idee trok Drea Cooper en Zackary Canepari aan, die ‘Uppercut’ regisseerden, een documentaire die de club chroniqueert.
Voor de jongens van New York’s ‘Rumble in the Bronx’ is het beter om dingen te regelen met handschoenen, head-to-head in de achthoek, in plaats van te doden.
Zoals de eerste regel van Fight Club is: Je praat niet over Fight Club. De tweede regel van Fight Club is: Je praat niet over Fight Club. Toch wordt er niets gezegd over het plaatsen van video’s op YouTube, waar tientallen ondergrondse vechtvideo’s te vinden zijn.
De eerste real-life vechtclubs werden geheim gehouden, en nieuwkomers konden alleen op uitnodiging lid worden. Maar dat duurde niet lang, voordat de snel voortschrijdende communicatietechnologie ondergrondse gemeenschappen in staat stelde gevechten te uploaden en zelfs te live-streamen voor een breder scala aan internetgebruikers dan ooit tevoren.
Het is begonnen met straatgevechten en is verhuisd naar indoor boksringen met behoud van dezelfde eenvoudige regels: Niet schoppen, bijten of stoten onder de gordel. “Het is een plek om rundvlees te doden en agressies los te laten,” zegt de oprichter van ‘Rumble in the Bronx’ Killa Mike. Hij begon als vechter in een andere vechtclub ‘BX Fight Club’. En nadat deze stopte met het houden van evenementen, creëerde hij ‘Rumble in the Bronx’. Sinds 2015 kregen segmenten van Vice Sport over ‘BX Fight Club’ meer dan anderhalf miljoen views op YouTube.
Van New York tot Moskou, over de hele wereld bestaan real-life vechtclubs.
Wat begon als een idee dat zich afzette tegen het consumentisme, werd een handelswaar op zich. Sociale media worden openlijk gebruikt om te adverteren voor lidmaatschap, vechtcursussen, of persoonlijke coaching. In een tijd waarin alles een prijs lijkt te hebben, staat de ondergrondse markt klaar om je van alles aan te bieden, van bewondering voor het winnen tot de mogelijkheid van permanente invaliditeit als je verslagen wordt.
Een dag in een Russische vechtclub eindigde in een tragedie. Roman Kaplan, de 44-jarige vader van twee kinderen, was beloofd dat hij in slechts drie dagen ‘een echte man’ zou worden. Maar dat is nooit gebeurd. Roman’s hart stopte tijdens een oefening in een van de befaamde ondergrondse vechtclubs van Rusland. Een van deze clubs trok nieuwe leden uit heel Rusland aan door YouTube-video’s te plaatsen waarin de coaches de nieuwkomers vertelden hoe ze je leven zouden veranderen. Voormalige deelnemers zeggen dat de prijs van de driedaagse cursus iets meer dan 250 dollar is. De zogenaamde ‘unieke’ methode van de vechtclub is gebaseerd op zowel psychologische als fysieke training die een professionele sporter virtueel tussen leven en dood kan plaatsen.
Een uitputtende work-out wordt gevolgd door een gevecht zonder regels, waardoor er geen tijd is voor het lichaam om te herstellen. De eerste uitdaging is een plankoefening. Traditioneel is de plank bedoeld om bijna alle spieren van het lichaam te versterken, waarbij het hele gewicht op de onderarmen of ellebogen wordt gedragen in een push-up-achtige positie gedurende een tijd, die geleidelijk wordt opgevoerd. Bij Sparta wordt deze oefening op een ongelooflijk moeilijke manier uitgevoerd. Een groep trainees staat en solo vuist tot de eerste valt.
Het eerst vallen betekent overgave, en de deelnemer is ‘geen man’. In het geval van Roman’s hart, was de oefening te veel. Zijn moeder Galina Zhelannaya werd gebeld door het hoofd van de club. Hij zei dat haar zoon nooit meer thuis zou komen omdat zijn hart tijdens de eerste oefening stopte. Sinds het incident in 2016 is er niemand gearresteerd en heeft de familie geen schadevergoeding ontvangen. Dit is niet het enige geval waarin ‘man worden’ mannen hun gezondheid kostte, met sommigen die gehandicapt achterbleven, met jaren van medische behandeling.
De life coaching industrie is booming omdat meer mensen op zoek zijn om hun capaciteiten uit te breiden. Mensen willen beter worden in werk, kunst, relatie, en sex. De vooruitgang van de wereldwijde technologie vereist dat we creatiever en ruimdenkender zijn, voortdurend op zoek naar de ‘betere jij’.
Maar is dat niet precies het punt waar Fight Club zich tegen verzet? Het idee om geweld te gebruiken als een manier om de geest op te schonen en te stoppen met ‘het hamsterwiel ronddraaien’ is de zoveelste strategie voor life coaching geworden. In een poging de Fight Club te imiteren, hebben mensen er een handelswaar van gemaakt, de gewenste levensstijl, die het mogelijk zou maken iets meer te bereiken dan een ‘betere jij’ op het werk – ‘een verlichte jij’. Misschien ging het nooit om de middelen, maar om de doelen? En de volgende keer dat je denkt aan het bereiken van ‘een volledige jij’ door je leven op het spel te zetten, denk dan nog een keer aan deze zin.
De verklaringen, standpunten en meningen in dit verhaal zijn uitsluitend die van de auteur en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs die van OTO.