Ik geef al bijna twintig jaar les in James Baldwins essay “Notes of a Native Son” in verschillende soorten klaslokalen. Als materiaal voor beschouwingen over Amerika en Amerikanen, vroeger en nu en in de toekomst, is het onuitputtelijk. Als model voor schrijvers, of voor iedereen die probeert een complex begrip van een complexe wereld te begrijpen en over te brengen, vormt het een onmogelijke en noodzakelijke uitdaging.
Het onderwerp van het essay zijn een paar dagen in Harlem in de zomer van 1943 wanneer, kort na elkaar, Baldwins vader sterft, zijn vaders laatste kind wordt geboren, en dan, op het moment van de begrafenis, een “rassenoproer” (in Baldwins woorden) uitbreekt. Een nieuwe baby, een begrafenis, een explosie als reactie op de lange geschiedenis van racistisch geweld in Amerika – alles gebeurt op hetzelfde moment, in zijn ziel, in zijn familie, in zijn gemeenschap en stad en natie. Baldwins essay begint als een poging om de invloed van het Amerikaanse racisme op het leven van zijn vader te begrijpen, de betekenis van zijn vaders leven, en bloeit uit in zijn denken over zijn eigen leven, en over hoe de onrechtvaardige wereld onder ogen te zien en erin te leven.
Ik probeer het essay te onderwijzen door er, als groep, langzaam in en doorheen te lopen. De ervaring voor mij is dat ik verdwaal in de donkere kamer van de wereld, maar dan zie ik essentiële vragen en levendige voorstellingen van individuele en collectieve zwarte Amerikaanse ervaring – verdriet en woede en verwondering en liefde, leven en dood – oplichten en in orde worden gebracht als gebrandschilderde ramen.
Ik hou van het essay om zijn formele kwaliteiten: zijn meeslepende portret van vitale kwetsbare innerlijkheid, zijn ingewikkelde cirkelende beweging, zijn aandringen op open einde en paradox, zijn buitensporig vloeiende proza. Het is belangrijk, denk ik, om te zien dat de formele rijkdom en schoonheid van het essay niet in strijd zijn met de dringende vraagstelling en waarheidsvertelling over de eenvoudige en complexe schade die racisten en racisme toebrengen aan het lichaam en de ziel. De schoonheid van het essay is het licht dat door de vragen en waarheden schijnt om ze te verlichten, om ons te helpen ze beter te zien, om ons te helpen hun structuur in de wereld te traceren en, door dat begrip, vollediger en rechtvaardiger te leven.