Februari 19, 2018
(Geïnteresseerd in de Habsburgers en Wenen? Mis onze rondleidingen niet: Wenen achter de schermen, Middeleeuws Wenen, Geheimen in het hart van Wenen, en meer. Ook in het Duits en andere talen!)
Update (december 2019) Hier een onderzoeksartikel dat de “Habsburgse kaak” bevestigt https://tandfonline.com/doi/10.1080/03014460.2019.1687752
De Habsburgers stonden om veel dingen bekend, maar hun knappe uiterlijk was daar niet één van. Als u door het Kunsthistorisches Museum wandelt, ziet u vaak een opvallend vooruitstekend kaakbeen, steevast op een schilderij of standbeeld van een van de vele Habsburgers die daar zijn afgebeeld. Hoewel kunstenaars zeker hun best hebben gedaan om deze heersers er zo representatief mogelijk uit te laten zien, lijken velen van hen zich toch enigszins verantwoordelijk te hebben gevoeld om althans nominaal de werkelijkheid weer te geven. De Habsburgers waren beroemd om hun dikke kinnen, een kenmerk dat door generaties inteelt steeds erger werd; zo beroemd zijn ze om hun vooruitstekende onderkaken dat deze aandoening zelfs vandaag nog in de volksmond “Habsburgse kaak” of “Oostenrijkse lip” wordt genoemd. De algemene kenmerken van deze misvorming zijn een extreme onderbeet met een vooruitstekende onderkaak, een dikke onderlip, en een abnormaal grote tong. Enkele van de beroemdste Habsburgers die deze kenmerken vertoonden waren Maximilliaan I, Karel V en Ferdinand I. Maar misschien wel de beroemdste van allemaal was Karel II van Spanje.
Karel II was de laatste van de Spaanse Habsburgers, de zoon van Filips IV van Spanje en Mariana van Oostenrijk. De Habsburgers stonden bekend om hun strategische huwelijken, en Karel II was daarvan het hoogtepunt: zijn moeder was een nicht van zijn vader, zijn grootmoeder was zijn tante, en zijn overgrootmoeder was ook zijn grootmoeder. In feite waren alle 8 zijn overgrootouders directe afstammelingen van Joanna en Filips I van Castilië, en Joanna komt in zijn stamboom maar liefst 14 keer voor! Als gevolg daarvan werd Karel II geboren met verschillende genetische handicaps, waaronder zijn vooruitstekende kaak. Zijn Habsburgse kaak was zo geprononceerd dat hij pas op 4-jarige leeftijd leerde spreken, en zelfs dan nog nauwelijks verstaanbaar was. Hij had ook moeite met kauwen vanwege zijn grote tong, en kwijlde vaak. Het zal niemand verbazen dat Karel II ook impotent was, maar dat weerhield hem er niet van twee vrouwen te hebben die tevergeefs probeerden hem een erfgenaam te schenken. De homogeniteit van het Habsburgse genetische erfgoed was op dat moment zo groot dat het aantal doodgeborenen hoger lag dan bij de boeren op het Spaanse platteland. En uiteindelijk, na 16 generaties van inteelt, was Karel II het einde van de lijn – hij stierf in 1700 net voor zijn 39ste verjaardag, en met hem stierf de Habsburgse dynastie in Spanje. (C.G.)
Charles II of Spain
Photo Credit: Wikipedia.