Kleedijzer

Metalen pannen gevuld met hete kolen werden in de 1e eeuw v.Chr. in China gebruikt om stoffen glad te strijken. Vanaf de 17e eeuw begon men sadirons of triestijzers (van Midden-Engels “sad”, wat “solide” betekent, gebruikt in modern Engels tot in de jaren 1800) te gebruiken. Het waren dikke plakken gietijzer, driehoekig en met een handvat, die in een vuur of op een fornuis werden verwarmd. Ze werden ook wel platte ijzers genoemd. Een later ontwerp bestond uit een ijzeren kist die gevuld kon worden met hete kolen, die periodiek belucht moesten worden door er een blaasbalg aan te bevestigen. In Kerala in India werden brandende kokosnootdoppen gebruikt in plaats van houtskool, omdat deze een vergelijkbaar verwarmingsvermogen hebben. Deze methode wordt nog steeds gebruikt als reservetoestel, omdat de stroom vaak uitvalt. Andere strijkijzers hadden verwarmde metalen inzetstukken in plaats van hete kolen.

Een andere oplossing was het gebruik van een cluster vaste strijkijzers die vanuit één bron werden verwarmd: Als het ijzer dat op dat moment in gebruik was afkoelde, kon het snel worden vervangen door een heet ijzer. Aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw waren er veel strijkijzers in gebruik die werden verwarmd met brandstoffen als kerosine, ethanol, walvisolie, aardgas, carbidegas (acetyleen, zoals bij carbidlampen), of zelfs benzine. Sommige huizen waren uitgerust met een buizensysteem voor de distributie van aardgas of carbidegas naar verschillende kamers om toestellen zoals strijkijzers, naast de verlichting, te laten branden. Ondanks het brandgevaar werden tot aan de Tweede Wereldoorlog op het Amerikaanse platteland strijkijzers op vloeibare brandstof verkocht.

In de geïndustrialiseerde wereld zijn deze ontwerpen vervangen door het elektrische strijkijzer, dat gebruik maakt van resistieve verwarming door een elektrische stroom. De verwarmingsplaat, de zoolplaat genoemd, is gemaakt van aluminium of roestvrij staal dat zo glad mogelijk is gepolijst; soms is hij bekleed met een wrijvingsarme hittebestendige kunststof om de wrijving te verminderen tot onder die van de metalen plaat. Het verwarmingselement wordt geregeld door een thermostaat die de stroom in- en uitschakelt om de gekozen temperatuur te handhaven. De uitvinding van het resistief verwarmde elektrische strijkijzer wordt toegeschreven aan Henry W. Seeley uit New York City in 1882. In hetzelfde jaar werd in Frankrijk een strijkijzer geïntroduceerd dat door een koolstofboog werd verwarmd, maar dat was te gevaarlijk om succesvol te zijn. De eerste elektrische strijkijzers hadden geen gemakkelijke manier om de temperatuur te regelen, en het eerste thermostatisch geregelde elektrische strijkijzer verscheen in de jaren 1920. Later werd stoom gebruikt om kleding te strijken. De uitvinding van het stoomstrijkijzer komt op naam van Thomas Sears. Het eerste in de handel verkrijgbare elektrische stoomstrijkijzer werd in 1926 geïntroduceerd door Eldec, een New Yorks droog- en reinigingsbedrijf, maar was geen commercieel succes. Het patent voor een elektrisch stoomstrijkijzer met demper werd in 1934 verleend aan Max Skolnik uit Chicago. In 1938 verleende Skolnik de Steam-O-Matic Corporation uit New York het exclusieve recht om stoom-elektrische strijkijzers te produceren. Dit was het eerste stoomstrijkijzer dat enige populariteit verwierf, en leidde de weg naar een meer wijdverbreid gebruik van het elektrische stoomstrijkijzer in de jaren 40 en 50 van de vorige eeuw.

Soorten en namenEdit

Historisch gezien hebben strijkijzers verschillende variaties gekend en werden ze dus met vele namen aangeduid:

• Flatiron (Amerikaans Engels), flat iron (Brits Engels) of gladstrijkijzer

De algemene naam voor een handstrijkijzer dat gewoon bestaat uit een handvat en een stevige, platte, metalen basis, en genoemd is naar het platte strijkvlak dat gebruikt wordt om kleren glad te strijken.

• Droevig strijkijzer of droevig strijkijzer

Hierboven vermeld, wat “massief” of zwaar ijzer betekent, waarbij de basis een massief blok metaal is, soms gebruikt om te verwijzen naar strijkijzers met een zwaardere basis dan een typisch “plat strijkijzer”.

• strijkijzer met doos, strijkkist, houtskoolijzer, ox-tongijzer of slugijzer

Hierboven vermeld; de basis is een vat waarin hete kolen of een metalen baksteen of slug kan worden gestoken om het ijzer verwarmd te houden. Het ossentongijzer wordt zo genoemd vanwege de bijzondere vorm van het inzetstuk, dat een ossentongslak wordt genoemd.

• Gans, kleermakersgans of, in het Schots, gusing iron

Een type plat of triest strijkijzer, genoemd naar de gansachtige kromming in de hals en (in het geval van “kleermakersgans”) het gebruik ervan door kleermakers.

• Goffeerijzer

Dit type strijkijzer, dat nu in onbruik is geraakt, bestaat uit een metalen cilinder die horizontaal op een standaard staat. Het werd gebruikt om kragen en kragen te strijken.