OverviewJupiter heeft 53 benoemde manen. Andere wachten nog op een officiële naam. Bij elkaar denken wetenschappers nu dat Jupiter 79 manen heeft.
Er zijn vele interessante manen die rond de planeet draaien, maar de manen met de meeste wetenschappelijke belangstelling zijn de eerste vier manen die buiten de Aarde zijn ontdekt – de Galileïsche satellieten.
De Galileïsche Manen
De Galileïsche Manen
De vier grootste manen van de planeet Jupiter worden de Galileïsche satellieten genoemd, naar de Italiaanse astronoom Galileo Galilei, die ze in 1610 voor het eerst waarnam. De Duitse astronoom Simon Marius beweerde de manen rond dezelfde tijd te hebben gezien, maar hij publiceerde zijn waarnemingen niet en daarom krijgt Galileo de eer voor hun ontdekking. Deze grote manen, genaamd Io, Europa, Ganymedes, en Callisto, zijn elk aparte werelden.
Io
Io
Io is het meest vulkanisch actieve lichaam in het zonnestelsel. Het oppervlak van Io is bedekt met zwavel in verschillende kleurige vormen. Terwijl Io in zijn licht elliptische baan beweegt, veroorzaakt de immense zwaartekracht van Jupiter “getijden” in het vaste oppervlak die 100 meter hoog op Io oprijzen, waardoor genoeg warmte vrijkomt voor vulkanische activiteit en om eventueel water te verdrijven. De vulkanen van Io worden aangedreven door heet silicaatmagma.
Europa
Europa
Europa’s oppervlak bestaat voor het grootste deel uit waterijs, en er zijn aanwijzingen dat daaronder misschien een oceaan van water of smeltend ijs schuilgaat. Europa zou twee keer zoveel water hebben als de aarde. Deze maan intrigeert astrobiologen omdat hij een “bewoonbare zone” kan hebben. Er zijn levensvormen gevonden in de buurt van ondergrondse vulkanen op Aarde en op andere extreme locaties die analoog kunnen zijn aan wat er op Europa zou kunnen bestaan.
Ganymedes
Ganymedes
Ganymedes is de grootste maan in het zonnestelsel (groter dan de planeet Mercurius), en is de enige maan waarvan bekend is dat hij zijn eigen intern gegenereerd magnetisch veld heeft.
Callisto
Callisto
Callisto’s oppervlak is zeer zwaar gekraterd en oud – een zichtbaar verslag van gebeurtenissen uit de vroege geschiedenis van het zonnestelsel. De zeer weinige kleine kraters op Callisto wijzen echter op een geringe mate van huidige oppervlakteactiviteit.
Structuur
Structuur
Het binnenste van Io, Europa en Ganymedes heeft een gelaagde structuur (net als de Aarde). Io heeft een kern, en een mantel van ten minste gedeeltelijk gesmolten gesteente, met daarop een korst van vast gesteente bedekt met zwavelverbindingen. Europa en Ganymedes hebben beide een kern; een rotsmantel rond de kern; een dikke, zachte ijslaag; en een dunne korst van onzuiver waterijs. In het geval van Europa ligt er waarschijnlijk een globale ondergrondse waterlaag vlak onder de ijzige korst. De lagen bij Callisto zijn minder goed gedefinieerd en lijken voornamelijk een mengsel van ijs en gesteente te zijn.
Maaninteracties
Maaninteracties
Drie van de manen beïnvloeden elkaar op een interessante manier. Io is in een touwtrekwedstrijd verwikkeld met Ganymedes en Europa, en Europa’s omlooptijd (tijd om eenmaal rond Jupiter te gaan) is tweemaal Io’s periode, en Ganymedes periode is tweemaal die van Europa. Met andere woorden, elke keer dat Ganymedes één keer rond Jupiter gaat, maakt Europa twee omwentelingen en Io vier omwentelingen. De manen houden allemaal hetzelfde gezicht naar Jupiter als ze in een baan rond Jupiter draaien, wat betekent dat elke maan één keer om zijn as draait voor elke baan rond Jupiter.
Verkenning
Verkenning
Pioneers 10 en 11 (1973 tot 1974) en Voyager 1 en Voyager 2 (1979) boden opvallende kleurenbeelden en globale perspectieven tijdens hun flybys van het Jupiter-systeem. Van 1995 tot 2003 heeft het Galileo-ruimtevaartuig waarnemingen gedaan vanuit herhaalde elliptische banen rond Jupiter, waarbij het zo laag als 162 mijl (261 kilometer) over de oppervlakken van de Galileïsche manen vloog. Deze nauwe benaderingen resulteerden in beelden met ongekende details van geselecteerde delen van de oppervlakken.
Close-up beelden genomen door het Galileo ruimtevaartuig van delen van Europa’s oppervlak tonen plaatsen waar ijs is opgebroken en uit elkaar is geschoven, en waar vloeistof van onderaf kan zijn gekomen en glad bevroren op het oppervlak. Het geringe aantal kraters op Europa doet wetenschappers geloven dat er in de recente geologische geschiedenis een oceaan onder de oppervlakte aanwezig is geweest en dat die er nu misschien nog is. De hitte die nodig is om het ijs op een plaats zo ver van de Zon te smelten, zou van binnenuit Europa moeten komen, voornamelijk van dezelfde soort getijdenkrachten die de vulkanen van Io aandrijven.
De volgende grote missie om de manen van Jupiter te onderzoeken is NASA’s Europa Clipper. Clipper zal een gedetailleerde verkenning van Jupiters maan Europa uitvoeren om te zien of de ijzige maan omstandigheden kan herbergen die geschikt zijn voor leven.