- Abstract
- 1. Inleiding
- 2. Etiologie en classificatie van hypertensie
- 2.1. Primaire of essentiële hypertensie (zonder organische oorzaak)
- 2.2. Secundaire Hypertensie
- 3. Pathogenese van essentiële hypertensie
- 4. Behandeling van hypertensie
- 4.1. Total Cardiovascular Risk Assessment
- 5. Orale manifestaties veroorzaakt door de bijwerkingen van antihypertensiva
- 5.1. Xerostomia
- 5.2. Gingivale Hyperplasie
- 5.4. Andere ongewenste bijwerkingen
- 6. Geneesmiddelinteracties tussen antihypertensiva en geneesmiddelen gebruikt in de tandheelkunde
- 7. Hypertensieve patiënten in de tandartspraktijk
- 8. BP-meting in de tandartspraktijk
- 9. White-Coat Hypertension, the White-Coat Effect, and Masked Hypertension
- 10. Samenvatting
Abstract
Hypertensie is een veel voorkomende aandoening die in de tandheelkundige omgeving wordt aangetroffen. De wijdverspreide ziekte, de verschrikkelijke gevolgen en de levenslange behandeling vereisen een attente benadering door tandartsen. Hypertensie management in de tandartspraktijk omvat ziekteherkenning en correcte meting, kennis van de behandeling en orale bijwerkingen, en risico-inschatting voor tandheelkundige behandeling. De rol van tandartsen bij het screenen van niet-gediagnosticeerde en onderbehandelde hypertensie is van groot belang omdat dit kan leiden tot een betere controle en behandeling.
1. Inleiding
Hypertensie wordt gedefinieerd als waarden >140 mmHg SBP en/of >90 mmHg DBP, gebaseerd op het bewijs uit RCT’s dat bij patiënten met deze bloeddrukwaarden een door behandeling geïnduceerde verlaging van de bloeddruk gunstig is (tabel 1) . Dezelfde classificatie wordt gebruikt bij jonge, middelbare en oudere patiënten, terwijl andere criteria, gebaseerd op percentielen, worden gehanteerd bij kinderen en tieners voor wie geen gegevens van interventionele trials beschikbaar zijn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De bloeddruk (BP) categorie wordt gedefinieerd door het hoogste niveau van BP, systolisch of diastolisch. Geïsoleerde systolische hypertensie moet worden ingedeeld in 1, 2 of 3 op basis van systolische bloeddrukwaarden in de aangegeven bereiken. |
JNC 7 introduceerde in 2003 de categorie prehypertensie, die wordt gedefinieerd als SBP van 120 tot 139 mmHg en DBP van 80 tot 89 mmHg (tabel 2) . Patiënten met prehypertensie lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van hypertensie, degenen met bloeddrukwaarden 130-139/80-89 mmHg hebben een twee keer groter risico op het ontwikkelen van hypertensie dan degenen met lagere waarden .
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
CKD: chronische nierziekte; CV: cardiovasculair; CVD: cardiovasculaire ziekte; OD: orgaanschade; SCORE: Systematic Coronary Risk Evaluation. aClass of recommendation. bLevel of evidence. cReference(s) supporting levels of evidence. |
4.1. Total Cardiovascular Risk Assessment
ESC-ESH-rapport van juni 2013 presenteert SCORE-model van beoordeling van totaal cardiovasculair risico met behulp van grafieken en interactieve site http://www.heartscore.org. Bij de interpretatie van de grafieken moet rekening worden gehouden met de kennis en ervaring van de arts. Risico kan hoger zijn dan aangegeven in de grafieken in het volgende:(1)sedentaire personen en personen met centrale obesitas; het verhoogde relatieve risico in verband met overgewicht is groter bij jongere dan bij oudere personen;(2)sociaal achtergestelde personen en personen uit etnische minderheden;(3)personen met een verhoogde nuchtere glucose en/of een abnormale glucosetolerantietest, die niet voldoen aan de diagnostische criteria voor diabetes;(4)personen met verhoogde triglyceriden, fibrinogeen, apolipoproteïne B, lipoproteïneniveaus en hooggevoelig C-reactief proteïne; (5)personen met een familiegeschiedenis van vroegtijdige CVD (vóór de leeftijd van 55 jaar bij mannen en 65 jaar bij vrouwen).
Drie belangrijke oorzaken van primaire hypertensie zijn zout/volume overbelasting, activering van het renineangiotensine-aldosteron systeem (RAAS), en activering van het sympatische zenuwstelsel (tabel 4) .
|
|||||||||||||||||||||||||||
ACEI: angiotensine-converterend enzymremmer; ARB: angiotensine II-receptorblokker; CCB: calciumkanaalblokker. Gegevens uit . |
Zout(natriumchloride)-overbelasting/volume-overbelasting is een van de veelvoorkomende oorzaken van hypertensie. Essentiële hypertensie is in verband gebracht met een hoge natriuminname in een verscheidenheid van wetenschappelijke modellen, klinische studies en proeven, en het is bewezen dat het verminderen van de natriuminname dit effect verbetert . Een hoge natriuminname verhoogt de bloeddruk door uitbreiding van het intravasculaire volume en kan directe neurohormonale effecten hebben op het cardiovasculaire systeem . Thiazidediuretica worden door JNC 7 aangewezen als initiële therapie voor de meeste patiënten met hypertensie, alleen of in combinatie met een andere klasse van antihypertensiva.
De hormonale as “Renine Angiotensine Aldosteron Systeem” (RAAS) draagt ook bij tot hypertensie bij veel patiënten . Renine, een hormoon dat door de nieren wordt gesynthetiseerd en afgegeven als reactie op intravasculaire volumedepletie en hyperkaliëmie, bevordert de omzetting van angiotensinogeen (geproduceerd door de lever) in angiotensine I, dat door het angiotensine-converterend enzym (ACE) in de longen wordt omgezet in angiotensine II. Eén mechanisme van bloeddrukverhoging door angiotensine II is dat het de natriumreabsorptie in de nieren verhoogt, vasoconstrictie veroorzaakt en het sympathische zenuwstelsel activeert. Maar angiotensine II verhoogt ook de productie en afscheiding van aldosteron uit de bijnierschors, en aldosteron verhoogt de renale natriumreabsorptie. Het RAAS-systeem verhoogt dus de bloeddruk door een toename van de renale natriumreabsorptie (die leidt tot intravasculaire volume-expansie) en vasoconstrictie.
Er zijn verschillende klassen geneesmiddelen die worden gebruikt om verschillende componenten van het RAAS-systeem te blokkeren, zoals β-blokkers zoals propranolol, carvedilol en metoprolol (verminderen de renine-afgifte), de directe renineremmer aliskiren (bindt zich aan renine en voorkomt zo de omzetting van angiotensinogeen in angiotensine I), ACE-remmers (blokkeren ACE en voorkomen de omzetting van angiotensine I in angiotensine II), angiotensine II-receptorblokkers (verhinderen dat angiotensine II zich aan zijn receptor bindt, waardoor vaatvernauwing en renale natriumreabsorptie afnemen), aldosteron-receptorblokkers (zoals spironolacton en eplerenon), en andere geneesmiddelen zoals amiloride (verminderen de effecten van aldosteron-gemedieerde renale natriumreabsorptie) .
Activatie van het sympathische zenuwstelsel (SNS) draagt ook bij tot de ontwikkeling, instandhouding en progressie van hypertensie. Er zijn therapieën ontwikkeld die zich richten op het centrale, perifere en renale SNS om de bloeddruk beter onder controle te houden: perifere α1-receptorblokkers (zoals terazosine en tamsulosine), centrale α2-agonist clonidine, en β-blokkers, vasodilatoren zoals minoxidil, nitraten en hydralazine .
5. Orale manifestaties veroorzaakt door de bijwerkingen van antihypertensiva
5.1. Xerostomia
Veel antihypertensiva zoals ACEIs, thiazide diuretica, loop diuretica, en clonidine worden geassocieerd met xerostomia . De kans hierop neemt toe met het aantal gelijktijdig gebruikte medicijnen. Xerostomie heeft vele gevolgen, zoals bederf, moeilijkheden met kauwen, slikken en spreken, candidiasis, en orale branderigheid. Soms is het gevoel van voorbijgaande aard en wordt de speekselfunctie door de patiënt zelf aangepast. Er zijn situaties waarin het nodig is de antihypertensiva te veranderen. Vaak is het nodig om xerostomie direct te behandelen met parasympathomimetische middelen zoals pilocarpine of cevimeline. Andere aanbevelingen zijn frequent water nippen, suikervrije snoepjes, vermindering van de koffieconsumptie en het vermijden van alcoholhoudende mondspoelingen. Om het risico op cariës te verminderen worden lokale fluorideapplicaties aanbevolen, met name in de vorm van gels met hoge concentraties die met een borstel of trays worden aangebracht.
5.2. Gingivale Hyperplasie
Het kan worden veroorzaakt door calcium kanaal blokkers, met een incidentie variërend van 6 tot 83% . De meeste gevallen worden in verband gebracht met nifedipine. Het effect zou dosisgebonden kunnen zijn. Gingivale hyperplasie uit zich door pijn, gingivale bloedingen en moeilijkheden bij het kauwen. Een goede mondhygiëne vermindert de incidentie aanzienlijk. Door verandering van antihypertensiva kan hyperplasie worden teruggedrongen. Lichenoid Reaction
Veel antihypertensiva (thiazidediuretica, methyldopa, propranolol, captopril, furosemide, spironolacton, en labetalol) worden in verband gebracht met orale lichenoïdreacties . De klinische vormen verschillen sterk van lichen planus zelf. De eenvoudigste manier om het te behandelen is het veranderen van antihypertensiva, en lichenoïd reacties oplossen na het staken van de verantwoordelijke drug. Als medicatie niet kon worden gewijzigd, worden lichenoïd reacties behandeld met topische corticosteroïden .
5.4. Andere ongewenste bijwerkingen
ACE-remmers worden in verband gebracht met hoest en verlies van smaak (ageusia) of smaakverandering (dysgeusia). Dysgeusia is ook gemeld bij gebruik van andere antihypertensiva, zoals β-blokkers, acetazolamide, en diltiazem. Er is gesteld dat dysgeusie het gevolg kan zijn van een mechanisme dat de speekselverwerking van metaalionen zoals magnesium beïnvloedt.
6. Geneesmiddelinteracties tussen antihypertensiva en geneesmiddelen gebruikt in de tandheelkunde
De meeste antihypertensiva hebben geneesmiddelinteracties met LA (lokaal anestheticum) en analgetica.(i)Interactie van LA met niet-selectieve bètablokkers kan de toxiciteit van LA verhogen.(ii)De cardiovasculaire effecten van epinefrine die tijdens tandheelkundige ingrepen wordt gebruikt, kunnen worden versterkt door het gebruik van geneesmiddelen zoals niet-selectieve b-blokkers (propranolol en nadolol). In de richtlijnen wordt aanbevolen de dosis te verlagen en het tijdsinterval tussen epinefrine-injecties te vergroten.(iii)Langdurig gebruik van NSAID’s kan het antihypertensieve effect van diuretica, bètablokkers, alfablokkers, vasodilatoren en ACE-remmers tegengaan. Kortdurende toediening heeft echter een klinisch zinvol effect. Andere pijnstillers zoals paracetamol kunnen worden gebruikt om deze bijwerking te vermijden.
Tandheelkundige behandeling bij patiënten met hypertensie vereist speciale aandacht, omdat elke stressvolle procedure de bloeddruk kan verhogen en acute complicaties zoals hartstilstand of beroerte kan uitlokken.
Controle van pijn en angst is zeer belangrijk bij patiënten met een hoog medisch risico. Patiënten met hart- en vaatziekten hebben een hoog risico op complicaties als gevolg van endogene catecholamines (adrenaline en noradrenaline) die vrijkomen bij pijn en stress. Deze catecholamines kunnen de bloeddruk en het hartdebiet dramatisch doen toenemen. Dit effect wordt verminderd door de pijn in de tandheelkunde onder controle te houden. Lokale anesthetica met epinefrine produceren een langere en meer doeltreffende anesthesie dan gewone LA, waardoor een overdreven reactie op stress wordt vermeden . LA met vasoconstrictor moet worden vermeden of in lage doses worden gebruikt bij patiënten die niet-selectieve bètablokkers gebruiken of bij patiënten met ongecontroleerde hypertensie. De aanbevolen maximumdosis epinefrine bij een patiënt met cardiaal risico bedraagt 0,04 mg, wat overeenkomt met ongeveer twee patronen LA met 1 : 100000 epinefrine of 4 patronen met 1 : 200000 epinefrine . Bij patiënten met een ernstige aandoening kan het nuttig zijn de bloeddruk en de hartfrequentie te meten na de injectie van het anestheticum. Langzame toediening en aspiratie kunnen ongewenste reacties voorkomen.
Andere contra-indicaties voor vasoconstrictor AL zijn ernstige ongecontroleerde hypertensie, refractaire aritmieën, myocardinfarct of beroerte bij een leeftijd van minder dan 6 maanden, instabiele angina, coronaire bypass graft minder dan 3 maanden, congestief hartfalen, en onbehandelde hyperthyreoïdie .
Gezien de hogere concentraties epinefrine (bijna 12 standaard patronen) in gingivale retractiesnoeren gebruikt voor prothetische afdrukken en de snelle opname ervan in de circulatie, is het gebruik van epinefrine voor gingivale evictie bij patiënten met cardiovasculaire aandoeningen gecontra-indiceerd .
7. Hypertensieve patiënten in de tandartspraktijk
De eerste evaluatie van elke patiënt met hypertensie moet een gedetailleerde familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten en andere verwante ziekten, geschiedenis van hypertensie, medicatie, duur en antihypertensieve behandelingsgeschiedenis, ernst van de ziekte, en de complicaties omvatten. Alvorens een tandheelkundige behandeling te starten, moet de tandarts de aanwezigheid van hypertensie beoordelen, de aanwezigheid van geassocieerde orgaanaandoeningen bepalen en de benodigde veranderingen in de tandheelkundige behandeling bepalen .
Bij zwangere vrouwen moet bijzondere aandacht worden besteed aan een nauwkeurige meting van de bloeddruk, omdat zwangerschap de bloeddrukwaarden van de patiënt kan veranderen, meer dan 10% van de zwangere vrouwen heeft klinisch relevante hypertensie . BP monitoring is ook noodzakelijk bij diabetespatiënten, patiënten met autonome disfunctie, en oudere patiënten voor wie orthostatische hypotensie een groot probleem is . De tandarts moet bekend zijn met andere ziekten die worden behandeld met antihypertensiva (zoals atenolol, amlodipine en carteolol) zoals hoofdpijn, regionale pijn, nierfalen, glaucoom en congestief hartfalen.
8. BP-meting in de tandartspraktijk
Patiënten met hypertensie lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van bijwerkingen in een tandartspraktijk. Daarom zal de bloeddruk in de tandartspraktijk bij elke nieuwe patiënt en bij elk bezoek worden gemeten. Bij patiënten met chronische systemische ziekten wordt de bloeddruk gemeten tijdens gecompliceerdere tandheelkundige ingrepen zoals kaakchirurgie, gecompliceerde restauratieve behandelingen met langere sessies, het plaatsen van tandheelkundige implantaten en parodontale chirurgie.
Routinematige meting van de bloeddruk kan het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen en acute complicaties tijdens tandheelkundige behandelingen verminderen, vooral wanneer bewuste sedatie of algehele anesthesie vereist is. Bloeddrukcontrole is van vitaal belang voor de spoedbehandeling van patiënten die bijwerkingen vertonen. Door routinematige controle van patiënten met bekende hypertensie kan de tandarts vaststellen of de bloeddruk voldoende onder controle is.
De beste bloeddrukmetingen werden verkregen met kwikhygmomanometers, die nu niet meer verkrijgbaar zijn. De gebruikte aneroïde sfygmomanometers moeten om de 6 maanden worden gecontroleerd. Elektronische bloeddrukmeters zijn eenvoudig in gebruik, maar niet zo nauwkeurig als de aneroïde.
ESC-ESH-richtlijnen in 2013 en JNC 7 in 2003 beschreven de methode die zorgverleners moeten gebruiken om bloeddrukmetingen op kantoor te verkrijgen (tabel 5) .
|
U moet een goed geijkt en gevalideerd bloeddrukinstrument gebruiken. De patiënten moeten 5 minuten in een stoel zitten met hun voeten op de grond, in een rustige kamer. Hun arm moet ter hoogte van het hart worden ondersteund en er moet een bloeddrukmanchet van de juiste maat worden gebruikt (manchetblaasje dat ten minste 80% van de arm omsluit). Nauwkeurige meting van de bloeddruk is belangrijk om over- en onderdiagnose, alsook over- en onderbehandeling van hypertensie te vermijden.
9. White-Coat Hypertension, the White-Coat Effect, and Masked Hypertension
De bloeddruk op kantoor is meestal hoger dan de bloeddruk die buiten het kantoor wordt gemeten, wat wordt toegeschreven aan de alarmreactie, angst, en/of een voorwaardelijke reactie op de ongewone situatie . White-coat hypertensie (WCH) verwijst naar een aanhoudend verhoogde bloeddruk op kantoor in de aanwezigheid van een normale bloeddruk buiten het kantoor . WCH is verschillend van het witte-jassen-effect (WCE), dat verwijst naar een hoge bloeddruk op kantoor, maar waarbij de hypertensie al dan niet aanwezig is buiten de kantoorsetting. Gemaskeerde hypertensie verwijst naar gevallen waarin een patiënt een normale kantoorbloeddruk heeft, maar buiten het kantoor hypertensie heeft (tabel 6). WCH, de WCE en gemaskeerde hypertensie kunnen worden gediagnosticeerd met verschillende methoden, waaronder bloeddrukmeting thuis en 24-uurs ambulante bloeddrukmeting. WCH en gemaskeerde hypertensie zijn belangrijk voor clinici om te herkennen. Het is omstreden of WCH geassocieerd is met een verhoogd cardiovasculair risico, maar patiënten met gemaskeerde hypertensie lopen een verhoogd cardiovasculair risico. De prevalentie van WHC tijdens artsenbezoeken is ongeveer 20% . De prevalentie van WCH in de setting van bezoeken aan de tandartspraktijk is niet vastgesteld. In de ESC-ESH-richtlijnen wordt aanbevolen de termen “witte-jassen-hypertensie” en “gemaskeerde hypertensie” te gebruiken om onbehandelde personen te definiëren.
|
Routinematige meting van bloeddrukwaarden in de tandartspraktijk is als volgt:(i)meting en registratie van de TA bij het eerste bezoek,(ii)meting en registratie van de BP bij hercontrole:(a)elke twee jaar voor patiënten met BP < 120/80 mmHg;(b)elk jaar voor patiënten met BP 120-139/80-89 mmHg;(c)elk bezoek voor patiënten met BP > 140/90 mmHg;(d)elk bezoek voor patiënten met coronaire hartziekte, diabetes mellitus, of nierziekte met BP > 135/85 mmHg;(e)elk bezoek voor patiënten met vastgestelde hypertensie.
10. Samenvatting
Hypertensie is wereldwijd de meest gediagnosticeerde ziekte en wordt in verband gebracht met een verhoogd cardiovasculair risico en mortaliteit. Veel patiënten met hypertensie hebben een ongecontroleerde ziekte. De tandarts heeft een belangrijke rol bij het screenen van niet gediagnosticeerde en onderbehandelde hypertensie, wat kan leiden tot een betere controle en behandeling. Over het algemeen wordt aanbevolen tandheelkundige noodprocedures te vermijden bij patiënten met een bloeddruk van meer dan 180/110 mmHg. Vanwege de hoge prevalentie van ziekte en medicatiegebruik voor hypertensie dienen tandartsen zich bewust te zijn van de orale bijwerkingen van antihypertensiva. Ook moeten tandartsen rekening houden met interacties van antihypertensiva met geneesmiddelen die vaak worden gebruikt tijdens tandartsbezoeken.