Heb je ooit op een richel gestaan en gedacht: ‘Ik zou kunnen springen’? There’s a Phrase For That

De roep van de leegte is dat gevoel wanneer je op een hoge plek staat en denkt aan springen, maar het eigenlijk niet wilt en het ook niet echt doet.

Het is een gevoel dat meer mensen hebben gehad dan ze zouden willen toegeven. Je kijkt naar beneden vanaf de rand van een hoge klif of een balkon tientallen verdiepingen hoog en bewondert het uitzicht vanuit vogelperspectief wanneer er plotseling iets sinisters gebeurt.

“Ik zou nu gewoon kunnen springen,” denk je bij jezelf, voordat je mentaal terugdeinst bij de gedachte terwijl je je van de richel terugtrekt. Je bent niet alleen. De Fransen hebben er een uitdrukking voor: l’appel du vide, de roep van de leegte.

Als je dit gevoel op een volstrekt niet-suïcidale manier hebt ervaren, is er geen definitieve conclusie of verklaring voor. Het is echter een gevoel dat vaak genoeg voorkomt dat studies eraan zijn gewijd.

In 2012 leidde Jennifer Hames een studie aan de afdeling Psychologie van de Florida State University over de roep van de leegte. Ze noemde het “het hoge plaats fenomeen,” en zei uiteindelijk dat de roep van de leegte mogelijk de vreemde (en schijnbaar paradoxale) manier van de geest is om het leven te waarderen.

De studie steekproeven een enquête van 431 undergrad studenten, hen vragend of zij dit fenomeen hebben ervaren. Tegelijkertijd beoordeelde ze hun stemmingsgedrag, symptomen van depressie, angstniveaus, en hun niveaus van ideatie.

Een derde van de deelnemers aan de studie meldde dat ze het fenomeen hadden ervaren. Mensen met een hogere angst hadden meer kans om de drang te hebben, maar ook, mensen met een hogere angst hadden meer kans om een hogere ideatie te hebben. Dus mensen met hogere ideatie hadden meer kans om het fenomeen te melden.

Iets meer dan 50% van de proefpersonen die zeiden dat ze de roep van de leegte voelden, hadden nooit zelfmoordneigingen.

Dus wat is er precies aan de hand?

Het zou verklaard kunnen worden door een vreemde mengeling tussen de bewuste en onbewuste geest. De analogie die Jennifer Hames geeft in verband met de roep van de leegte, of het hoge plaats fenomeen is die van een persoon die bij de rand van een dak loopt.

Opeens heeft de persoon een reflex om terug te springen, ook al was hij niet in gevaar om te vallen. De geest rationaliseert snel de situatie. “Waarom ben ik weggesprongen? Ik kan toch niet vallen. Er is daar een reling, dus daarom wilde ik springen,” citeert de studie als de conclusie waar mensen toe komen. Het komt erop neer dat, omdat ik wegsprong, ik wel moet hebben willen springen, maar dat ik eigenlijk niet wil springen omdat ik wil blijven leven.

“Dus, individuen die melden dat ze het fenomeen ervaren, zijn niet noodzakelijk suïcidaal; eerder, de ervaring van het hoge plaats fenomeen kan hun gevoeligheid voor interne signalen weerspiegelen en eigenlijk hun wil om te leven bevestigen,” vatte Hames samen.

De studie is gebrekkig, maar interessant, met een belangrijke takeaway is het duidelijke voorbeeld dat het laat zien van de notie dat ongewone en verwarrende gedachten niet echt duiden op echt risico en ook niet op zichzelf staan.

Een alternatieve theorie voor de roep van de leegte komt van Adam Anderson, een cognitief neurowetenschapper aan de Cornell University. Hij bestudeert gedrag en emotie met behulp van beelden van de hersenen. Zijn theorie voor de roep van de leegte is meer in de trant van een neiging tot gokken.

Mensen zijn eerder geneigd risico’s te nemen als de situatie slecht is, omdat ze de mogelijk slechte uitkomst willen vermijden door ertegen te gokken.

Hoe onlogisch het ook klinkt, als iemand hoogtevrees heeft, is zijn instinct om ertegen te gokken door van die hoge plek te springen. Toekomstig gewin is niet zo onmiddellijk als het vermijden van het huidige gevaar. Hoogtevrees en doodsangst zijn niet zo verbonden. Angst voor de dood heeft een emotionele afstand die andere, minder abstracte angsten niet hebben.

Daarom lost springen de hoogtevrees onmiddellijk op. Dan word je geconfronteerd met het probleem van de doodsangst. (Wat uiteindelijk misschien geen probleem is als je sterft.)

“Het is alsof de CIA en de FBI niet communiceren over risicobeoordelingen,” zei Anderson.

Er zijn ook talloze andere theorieën onderzocht.

Van de Franse filosoof Jean-Paul Sartre is het “een moment van existentialistische waarheid over de menselijke vrijheid om te kiezen om te leven of te sterven.”

Er is de “duizeling van de mogelijkheid” – wanneer mensen gevaarlijke experimenten in vrijheid overwegen. Het idee dat we ervoor kunnen kiezen om dit te doen.

Er is ook de zuiver menselijke verklaring: dat de drang om onszelf te saboteren menselijk is.

Ook al is er geen wetenschappelijke, waterdichte verklaring voor l’appel du vide, de roep van de leegte, het feit dat er veel theorieën en verschillende studies over zijn gedaan bewijst één ding: het is een gedeelde sensatie.

Na geleerd te hebben over de roep van de leegte, lees dan over het Stanford Gevangenis Experiment, dat de donkerste diepten van de menselijke psychologie blootlegde. Lees dan over Franz Reichel, de man die stierf toen hij van de Eiffeltoren sprong.