Harpy

Hoed u voor de scherpe winden die met alarmerende snelheid door de nacht trekken. Met hen komen de honden van Zeus om boosdoeners te straffen. Sneller dan de meest angstaanjagende winden en sneller dan de meest gevreesde roofvogels, willen de Harpijen degenen straffen die hun buren of de goden zelf onrecht hebben aangedaan. Als je de gevleugelde daimone op je af ziet komen, is het al te laat. Hij is gekomen om je te martelen voordat hij je naar je laatste lot stuurt: Tartarus.

Wat is een Harpy?

De Harpy is een mythisch wezen dat uit de Griekse mythologie stamt. Men denkt dat het oorspronkelijk windgeesten waren die na verloop van tijd veranderden in de angstaanjagende wezens die we nu kennen. Er zijn theorieën dat ze bedoeld waren om de destructieve aard van de wind te personifiëren. Anderen zien hen echter als een kracht die werd geschapen om de macht van de goden te tonen – met name Zeus – van wie zij orders zouden aannemen.

Harpijen

Waar ze ook vandaan komen, de Harpijen stonden erom bekend angst en terreur te zaaien. Er zijn ten minste vier verschillende Harpijen die in de literatuur zijn genoemd, hoewel men aanneemt dat er ten minste zes zusters zijn (vanwege de legenden over de dochters van Aiolos).

De Harpijen stonden erom bekend dat zij de kracht van een snelle wind bezaten en in staat waren om met een onvoorstelbare snelheid te vliegen. Ze werden vaak door Zeus gezonden om ongehoorzamen te straffen en ze stonden erom bekend dat ze hun slachtoffers kwelden terwijl ze hen naar de Tartarus droegen.

Deze legende werd vaak gebruikt om vreemde en plotselinge verdwijningen te verklaren. Wanneer iemand van de aardbodem verdween en niet kon worden teruggevonden, werd vaak gezegd dat de Harpijen verantwoordelijk waren voor het ongeluk. Dit zou het lot zijn geweest van de dochters van Koning Pandaerus – wat de angst voor deze vreemde wezens alleen maar versterkte. De Harpijen stonden bekend als gewelddadig en vol woede. Zij werden ook verondersteld de bewakers van de onderwereld te zijn, samen met monsters als Scylla, Chimera, en de Gorgonen.

De Harpijen straften hun slachtoffers echter niet altijd met een gewelddadige reis naar de Tartarus. Zij stonden er ook om bekend hun slachtoffers te kwellen door voedsel te stelen en de overgebleven restjes te bevuilen. Deze wijze van straffen komt tenminste tweemaal voor in de literatuur – eenmaal in het verhaal van Koning Phineus en eenmaal in het verhaal van de Trojanen.

Woonplaats van de Harpijen

Geschat wordt dat de Harpijen op verschillende plaatsen zouden kunnen hebben gewoond, waaronder de Strophades (meervoud), bij de ingang van Orcus, of in een grot op Kreta. Van deze locaties lijkt Strofades (enkelvoud) het populairst.

Strofades, waar Harpijen wonen

Verhaald wordt dat de Harpijen in Strofades kwamen wonen toen werd ontdekt dat zij een verblinde koning Phineus martelden door zijn voedsel te stelen voordat hij kon eten. De Agronauten kwamen op het eiland en zagen wat er gebeurde. Toen ze met de koning spraken, ontdekten ze dat koning Phineus informatie had die van vitaal belang was voor de missie van de Agronauten en deze alleen aan hen wilde geven in ruil voor redding van de Harpijen.

Twee van de Argonauten, Zetes en Calais, achtervolgden de Harpijen tot aan de Strophades voordat de snelste van de Harpijen (Ocypete) van uitputting in elkaar stortte. Zij bad tot de goden om gered te worden van de Argonauten. Als antwoord verscheen Iris en weerhield Zetes en Calais ervan de Harpijen te doden. Zij beloofde dat koning Phineus nooit meer last zou hebben van de wezens.

De Argonauten keerden terug naar hun missie en de Harpijen bleven op het eiland. Zo kregen de eilanden de naam Strofades (wat betekent Eilanden van Keer) omdat de Argonauten werden afgewend voordat ze de Harpijen doodden.

Fysieke verschijning

Er zijn twee rivaliserende beschrijvingen van de Harpijen. Er zijn bronnen die beweren dat de Harpijen mooie wezens waren met de hoofden van maagden en het lichaam van een roofvogel. Ze werden ook afgebeeld als wezens van grote schoonheid. Ze werden vaak afgebeeld als mooie vrouwen met vleugels (en soms klauwen en klauwen als voeten en handen).

Rivaliserende bronnen beweren echter dat de Harpijen verschrikkelijke wezens waren met lelijke trekken. Ze zouden een gezicht hebben dat zo afschuwelijk was dat het niet eens te vergelijken was met dat van een waterspuwer en er werd met minachting over hen gesproken. Sommige schrijvers beschreven hen zelfs als ‘menselijke gieren.’

Deze versie van de Harpy (die het meest populair is), schildert de Harpies af als mensen met gezichten die altijd bleek zijn van de honger en bijzonder hard in hun verschijning. Ze worden vaak beschreven als zijnde van slechte hygiëne en met een vieze stank die onbetamelijk is.

Diegenen die de tweede beschrijving van de Harpijen geloven, brengen deze wezens soms in verband met de Gorgonen. Er wordt gezegd dat men dacht dat deze twee groepen neven waren – wat zou kunnen verklaren waar de mythe van de verschrikkelijke gelaatstrekken van een Harpij in het begin vandaan kwam.

Mythische bondgenootschappen en connecties

Zeus

De mythologie verbindt de Harpijen vaak met Zeus en men dacht dat zij vaak het werk van Zeus uitvoerden. Hij zou ze hebben gebruikt om koning Phineus en de dochters van koning Pandarus te straffen.

Iris

Het is bekend dat Iris (godin van de regenbogen en boodschapper van de goden) een zuster is van de Harpijen, die ook afstammen van Thaumas en Electra.

Iris, zuster van de Harpijen

Zij is ook de godin die ervoor heeft gezorgd dat het leven van de Harpijen werd gespaard toen zij door de Argonauten naar de Strofades werden gejaagd.

Thaumas

Thaumas was een zeegod die werd geboren uit Pontus en Gaia. Hij zou getrouwd zijn met Electra, en samen met haar de Harpijen hebben voortgebracht.

Typhon

Typhon stond bekend als een van de dodelijkste wezens in de Griekse mythologie. In andere verhalen wordt beweerd dat hij – en niet Thaumas – de vader was van de Harpijen. Deze versie van het verhaal is waarschijnlijk afkomstig uit dezelfde versie die beweert dat de Harpijen lelijke wezens waren die neven waren van de Gorgonen.

Electra

Electra was een Oceanid die in het huwelijk was verbonden met de zeegod Thaumas. In de meeste verhalen over de geboorte van de Harpijen wordt zij genoemd als de moeder.

Bekende Harpijen in de Mythologie

Aello

Aello is een van de Harpijen die door Hesiod in zijn geschriften wordt beschreven. Zij wordt door Hesiod beschreven als een schone maagd, hoewel anderen die over haar spreken de Harpij beschrijven als een vals schepsel.

Haar naam betekent ‘stormvlugge’. Ze wordt in de literatuur soms ook herkend als ‘Aellopus’ of ‘Nicothoe.’

Dacht wordt dat zij de moeder was van de onsterfelijke rossen, Balius en Xanthus. Andere bronnen schrijven dezelfde nakomelingen echter toe aan Celaeno of Podarge. Aello zou ook Xanthus (vermoedelijk een ander paard) en Podarkes – de paarden van de Atheense koning Erechtheus – hebben gebaard. Deze paarden zouden zijn verwekt door Boreas (de Noordenwind).

Ocypete

Ocypete is de tweede Harpij die werd afgebeeld in de geschriften van Hesiod. Haar naam betekent ‘snelle vleugel’ en ze stond bekend als de snelste van alle Harpijen en alle gevleugelde wezens, hoewel ze tot uitputting werd gedreven toen ze werd achtervolgd door de Boreaden in het verhaal van de Harpijen en koning Phineus.

Haar naam wordt soms ook gespeld als Ocypode (wat snelle voet betekent), of als Ocythoe (wat snelle loper betekent).

Celaeno

Celaeno werd ook herkend als een Harpy zuster. Haar naam betekent ‘de donkere’. Zij wordt ook gevonden als Celeno, Kelaino, en Calaeno.

Op het eiland Strophades kwamen de Trojanen de Harpijen tegen toen zij hun vee slachtten en een feestmaal voorbereidden. De Harpijen daalden neer uit de hemel en verslonden het feestmaal, waarbij ze de achtergebleven restjes bevuilden zodat ze niet konden worden geconsumeerd. Opnieuw bereidden de Trojanen een feestmaal voor – ditmaal in een afgesloten en meer afgeschermd gebied – maar tot hun ontsteltenis kwamen de Harpijen weer naar beneden en verslonden het voedsel. Tenslotte maakten de Trojanen zich klaar om de wezens te bevechten. Ze werden gestopt toen Celaeno een profetie uitsprak die hen tot op het bot deed afkoelen. Zij vervloekte hun missie en vertelde hen dat hun troepen vervloekt zouden worden met zo’n grote hongersnood dat zij gedwongen zouden worden hun eigen tafels op te eten voor hun onrechtmatige aanval op de Harpijen. De Trojanen waren vervuld van angst en ontvluchtten het eiland met haast.

Podarge

Podarge is een andere zuster van de Harpijen. Zij zou een verbintenis zijn aangegaan met Zephyrus (de god van de westenwind) en zou de moeder zijn van Balius en Xanthus (de onsterfelijke paarden van Achilles).

Interessant genoeg werd Iris (zuster van de Harpijen en regenbooggodin) soms Podarge genoemd, waardoor sommigen zich afvragen of er een diepere connectie was.

Harpies in de Mythologie

De dochters van koning Pandareus worden gestraft

Het verhaal van de dochters van Pandareus begint wanneer koning Pandareus besluit een bronzen hond van Zeus te stelen. Als Zeus ontdekt wie verantwoordelijk is voor de diefstal doodt hij koning Pandareus en zijn vrouw, maar laat de dochters in leven. Aphrodite voedt de meisjes op tot ze volwassen zijn en kunnen trouwen. De godin reist naar Olympus om Zeus zijn zegen te vragen om huwelijken voor de meisjes te regelen.

Terwijl Aphrodite weg is, komen de Harpijen en stelen de meisjes weg en dragen ze over aan de Furiën. De meisjes worden gemarteld en voor de rest van hun leven gedwongen tot dienstbaarheid vanwege de misdaden van hun vader.

Koning Phineus wordt gestraft

Zeus schonk koning Phineus eens de gave van profetie. Maar als de koning de gave tegen de goden gebruikt, wordt Zeus boos en besluit de dwaze koning te straffen.

Koning Phineus werd verblind en moest op een eiland gaan wonen. Zeus stuurde de Harpijen om de koning te martelen door al zijn voedsel te stelen voordat hij de kans had om te eten. Alle restjes die ze achterlieten werden bevuild, wat de benarde toestand van de koning nog verergerde.

Jaren later waagden de Argonauten zich op het eiland en ontdekten de koning. Ze boden aan de Harpijen bij hem weg te jagen in ruil voor belangrijke informatie voor hun reis. De koning ging akkoord en er werd een val opgezet voor de Harpijen.

De Harpijen waren echter zeer snel. Ze vlogen over het land en slaagden erin de Strofades te bereiken voordat ze van uitputting in elkaar zakten. Ze baden tot de goden om genade en hun roep werd beantwoord. Iris verscheen en zei de Agronauten het leven van de Harpijen te sparen. In ruil daarvoor zouden zij koning Phineus niet langer martelen.

De Trojanen zijn vervloekt

In het verhaal van Aeneas en de Trojanen komen de troepen de Harpijen tegen op het eiland Strofades. Ze proberen een feestmaal te houden op het eiland, maar worden onderbroken als de Harpijen neerstrijken en de hele maaltijd verslinden. Dit gebeurt opnieuw en de mannen besluiten de Harpijen te bestrijden. Voor hun ongerechtvaardigde aanval (omdat Strofades aan de Harpijen toebehoorde) vervloekten de Harpijen de Trojanen en zorgden ervoor dat zij in doodsangst op de vlucht sloegen.

Oorsprong van de Harpij Mythe

De oorsprong van de Harpij mythes blijft op zijn best speculatief. Velen menen dat de Harpij eenvoudigweg is geschapen om de toornige aard van razende stormwinden (die vaak gepaard gingen met bliksem) te beschrijven. Deze combinatie zou de basis kunnen zijn geweest voor de schepping van de Harpijen en hun banden met Zeus. Aangezien Zeus als de machtigste god werd beschouwd, is het logisch dat de woestheid van de stormen aan zijn wil werd toegeschreven.

Het is ook mogelijk dat de Harpij eenvoudigweg werd geschapen om te dienen als een moreel geheugensteuntje. We zien dat deze wezens in verband worden gebracht met het straffen van degenen die schuldig zijn aan wandaden en degenen die tegen de wil van Zeus zijn ingegaan. Hun schepping zou kunnen zijn voortgekomen uit de behoefte om een manier te vinden om uit te drukken hoever Zeus’ woede kon reiken.

Een andere verklaring voor de schepping van deze wezens zou kunnen zijn geweest dat ze dienden als leermiddel. Wanneer een persoon uit een samenleving verdween, werd dat vaak aan de Harpijen toegeschreven. Dit maakt het waarschijnlijk dat de Harpijen werden geschapen om vermissingen te verklaren en als waarschuwing te dienen voor wat er kon gebeuren als iemand niet deugdzaam was of te ver alleen rondzwierf.