Gistinfectie is het type schimmelinfectie ten gevolge van een willekeurige soort Candida (een soort gist; Pic. 1) die de vagina aantast (Pic. 2). Het meest voorkomende type, Candida albicans, leeft van nature in de vagina samen met bacteriën (bijv. Lactobacillus acidophilus; Pic. 3) en wordt in het natuurlijke evenwicht van de vagina in stand gehouden. Dit evenwicht kan echter onder bepaalde omstandigheden worden verstoord. De gist kan overmatig gaan groeien en er kan een infectie optreden.
Infectie treedt op bij ongeveer 30% van de vrouwen die een antibioticakuur via de mond slikken. Tijdens de zwangerschap is de kans op een schimmelinfectie groter door een hoger oestrogeengehalte. Tijdens de zwangerschap komt de Candida-schimmel vaker voor en is een terugkerende infectie ook waarschijnlijker. Hoewel infecties ook zonder seks kunnen optreden, verhoogt een hoge frequentie van geslachtsgemeenschap het risico. Het lijkt er ook op dat synthetische oestrogenen van hormoonvervangingstherapie en de anticonceptiepil Candida kunnen voeden.
Tekenen en symptomen zijn jeuk aan de genitaliën, een branderig gevoel, en soms een witte “kwarkachtige” afscheiding uit de vagina (Pic. 4). De diagnose van een gistinfectie wordt gesteld door microscopisch onderzoek of door kweek.
De systemische infecties kunnen levensbedreigend zijn bij personen met een ernstig verlamd immuunsysteem zoals AIDS (Acquired immune system) patiënten, mensen die chemotherapie en radiotherapiebehandeling ondergaan voor kanker, en patiënten die orgaantransplantaties ondergaan.
Candida geïnfecteerde patiënten worden gewoonlijk behandeld met verschillende antischimmelmiddelen zoals fluconazol, amfotericine B, nystatine, en flucytosine. Bovendien spelen vroegtijdige opsporing en speciesbepaling van de schimmelverwekkers een cruciale rol bij het toedienen van de juiste geneesmiddelen voor antifungale therapie (geneesmiddelen die worden gebruikt om mycosen te behandelen en te voorkomen). Tijdens de zwangerschap zijn er voorzichtige aanwijzingen dat behandeling van asymptomatische candidale vulvovaginitis het risico op vroeggeboorte verlaagt.
Recidiverende vaginale schimmelinfectie wordt gedefinieerd als het jaarlijks hebben van ten minste 4 episoden of ten minste 3 episoden die geen verband houden met een antibioticumbehandeling. De oorzaken van herhaalde vaginale schimmelinfecties bij sommige vrouwen zijn onbekend, maar enkele bekende etiologieën van zijn een type van een andere Candida-stam dan albicans die resistent is tegen behandeling, antibiotica, gebruik van anticonceptie, een gecompromitteerd immuunsysteem, seksuele activiteit en hyperglykemie (hoge bloedsuikerspiegel). Momenteel zijn er vele behandelingsmogelijkheden beschikbaar met variabele doseringsvormen (vaginaal, oraal, crème, enz.) en variërende doseringsfrequenties variërend van dagelijkse behandeling tot maandelijkse behandelingen.
Symptomen
Infectie van de vagina of vulva kan ernstige jeuk, branderigheid, pijn, irritatie en een witachtige of witgrijze kwarkachtige afscheiding veroorzaken.
Geassocieerde ziekten
- HIV-infectie
- diabetes mellitus
- endometriose (binnenbekleding van de baarmoeder bevindt zich in andere delen van het lichaam)
Complicaties
Onbehandelde schimmelinfecties kunnen leiden tot bijkomende gezondheidsproblemen, zoals infectie van de bloedbaan (candidemie). Herhaalde infecties die direct na behandeling weer opspelen, of een infectie die niet op behandeling reageert, kunnen een vroeg teken zijn van diabetes of (in zeldzame gevallen) HIV.
Veel vrouwen ontwikkelen gistinfecties tijdens de zwangerschap vanwege veranderingen in het niveau van hormonen en pH in de vagina. Het is moeilijk om dergelijke infecties te behandelen, omdat de mogelijkheden voor behandeling beperkt zijn tot vaginale crèmes of zetpillen in geval van zwangerschap. In die periode kan het langer duren – tussen 10 en 14 dagen – voordat een schimmelinfectie met succes kan worden behandeld. Normaal gesproken zou een schimmelinfectie binnen zeven tot 14 dagen genezen moeten zijn. In sommige gevallen kan Candida resistent zijn tegen behandeling (het reageert niet op toegepaste geneesmiddelen).
Een langdurige schimmelinfectie kan leiden tot een ernstige vermindering van de activiteit van het immuunsysteem en daardoor de kans dat de schimmelinfectie zich door het lichaam kan verplaatsen naar andere delen.
Recidiverende of ernstige schimmelinfecties kunnen ook interfereren met de menstruatieperiode. Gistinfecties kunnen de productie van vals oestrogeen veroorzaken. Dit verergert vervolgens menstruatiekrampen of veroorzaakt een verstoring van de menstruatie.
Risicofactoren
Het is niet precies bekend hoe veranderingen in de vagina spruw veroorzaken, maar het kan te wijten zijn aan een hormonale (chemische) disbalans. In de meeste gevallen is de oorzaak van de hormonale veranderingen onbekend. Enkele mogelijke risicofactoren zijn geïdentificeerd, zoals het nemen van antibiotica.
Antibiotica en steroïden
Antibiotica- en steroïdengebruik is de meest voorkomende reden voor ongecontroleerde schimmel – infectie komt voor bij ongeveer 30% van de vrouwen die een kuur orale antibiotica nemen. Antibiotica doodt sommige bacteriën, en verandert de balans van micro-organismen in het lichaam. Hierdoor kan de gist zich vermenigvuldigen.
Oorale anticonceptiemiddelen
Het bewijs voor het effect van orale anticonceptiemiddelen is omstreden.
Zwangerschap
In de zwangerschap maken veranderingen in de niveaus van vrouwelijke geslachtshormonen, zoals oestrogeen, een vrouw meer kans op het ontwikkelen van een schimmelinfectie. Tijdens de zwangerschap komt de Candida-schimmel vaker (veel) voor en is een terugkerende infectie ook waarschijnlijker. Bovendien is het moeilijker om vaginale gist te behandelen tijdens de zwangerschap en kan de patiënte het ook doorgeven aan een baby tijdens de bevalling.
Frequente geslachtsgemeenschap
Frequentie van geslachtsgemeenschap lijkt samen te hangen met de frequentie van infecties, infecties komen echter ook vaak voor zonder seks.
Diabetes
Diabeten met slecht gecontroleerde diabetes hebben een verhoogde kans op infecties, terwijl diabeten met goed gecontroleerde diabetes dat niet hebben.
Verlaagde immuniteit
Het risico op het ontwikkelen van spruw is ook verhoogd bij een immunodeficiëntie, bijvoorbeeld door een immunosuppressieve aandoening, zoals HIV of AIDS, of het krijgen van chemotherapie. Dit komt omdat in deze omstandigheden het immuunsysteem van het lichaam, dat gewoonlijk infecties bestrijdt, niet in staat is om de verspreiding van de Candida-schimmel effectief te beheersen.
Preventie
Een dieet dat het immuunsysteem ondersteunt en niet rijk is aan eenvoudige koolhydraten, draagt bij aan een gezond evenwicht van de mond- en darmflora. Hoewel gistinfecties in verband worden gebracht met diabetes, is het niveau van bloedsuikercontrole mogelijk niet van invloed op het risico.
Het dragen van katoenen ondergoed kan ook helpen om het risico op het ontwikkelen van huid- en vaginale schimmelinfecties te verminderen, samen met het niet langdurig dragen van natte kleding.
Oraale hygiëne kan helpen bij het voorkomen van orale candidiasis wanneer mensen een verzwakt immuunsysteem hebben. Voor mensen die een kankerbehandeling ondergaan, kan chloorhexidine mondwater spruw voorkomen of verminderen. Mensen die inhalatiecorticosteroïden gebruiken, kunnen het risico op het ontwikkelen van orale candidiasis verminderen door de mond te spoelen met water of mondwater na gebruik van de inhalator.
Het is belangrijk dat mannen vaak geen symptomen hebben, maar de infectie wel bij zich kunnen dragen en herhaalde infectie van hun seksuele partners kunnen veroorzaken. Daarom moeten zij even goed worden behandeld als hun vrouwelijke partners. Omdat het van persoon op persoon kan worden doorgegeven, is het altijd het beste om veilige seks te hebben door mannelijke of vrouwelijke condooms te gebruiken.
Voor vrouwen die terugkerende schimmelinfecties ervaren, is er beperkt bewijs dat orale of intravaginale probiotica helpen om toekomstige infecties te voorkomen. Dit geldt zowel in de vorm van pillen als in de vorm van yoghurt.