Op sommige plaatsen zijn de diensten op doordeweekse dagen tijdens de vasten vergelijkbaar met de diensten tijdens de Grote Vasten (met enkele variaties). In veel kerken en kloosters in de Russische traditie worden de vastendiensten in ieder geval op de eerste dag van de Geboortevasten gehouden. Vaak worden de behangsels in de kerk veranderd in een sombere, vasten-kleur.
Tijdens de vastentijd worden op een aantal feestdagen de oudtestamentische profeten herdacht die de menswording voorspeld hebben; bijvoorbeeld: Obadja (19 november), Nahum (1 december), Habbakuk (2 december), Zefanja (3 december), Haggaï (16 december), Daniël en de Drie Heilige Jongelingen (17 december). Deze laatsten zijn niet alleen belangrijk vanwege hun volharding in het vasten, maar ook omdat hun behoud ongedeerd in de vurige oven wordt geïnterpreteerd als symbool voor de Menswording – de Maagd Maria ontving God het Woord in haar schoot zonder verteerd te worden door het vuur van de Godheid.
Zoals bij alle vier de Byzantijnse vastentijden het geval is, valt een groot feest in de loop van de vasten; in dit geval de Intrede van de Theotokos (21 november). Na de apodosis (het afscheid) van dat feest worden op zondagen en hoger geplaatste feestdagen lofzangen op de Geboorte gezongen.
VoorfeestEdit
Het liturgische Voorfeest van de Geboorte begint op 20 december en wordt afgesloten met de Paramonie op 24 december. Gedurende deze tijd worden dagelijks lofzangen op de Geboorte gezongen. Volgens Russisch gebruik worden de behangsels in de kerk aan het begin van het Voorfeest in de feestkleur (gewoonlijk wit) veranderd.
Zondag van de VoorvaderenEdit
Twee zondagen voor de Geboorte (dus tussen 11 en 17 december van elk jaar) roept de Kerk de voorvaderen van de kerk in herinnering, zowel voor het geven van de Wet van Mozes als daarna, zoals Adam, “en verder door Seth, Henoch, Noach, Abraham, Izaäk, Jacob, Koning David, en andere” bijbelse rechtvaardigen. Seth, zoon van Adam, begon de afstamming van de Zonen van God.
De Menaion bevat een volledige reeks hymnen voor deze dag die worden gezongen in combinatie met de gewone zondagse hymnen uit de Octoechos. Deze hymnen herdenken verschillende bijbelse personen, alsook de profeet Daniël en de Drie Jonge Mannen. Er zijn ook een speciale lezing van de Epistels (Kolossenzen 3:4-11) en het Evangelie (Lucas 14:16-24) voor de Goddelijke Liturgie op deze dag.
Zondag van de Heilige VadersEdit
De zondag voor de Geboorte is zelfs breder in zijn reikwijdte van de herdenking dan de vorige zondag, in zoverre dat het alle rechtvaardige mannen en vrouwen herdenkt die God behaagden vanaf de schepping van de wereld tot aan de heilige Jozef. Het Menaion biedt een nog vollere dienst voor deze dag dan de vorige zondag. In het vespergedeelte van de nachtwake worden drie “gelijkenissen” (paroemia) uit het Oude Testament gelezen: Genesis 14:14-20, Deuteronomium 1:8-17 en Deuteronomium 10:14-21. De Epistel die in de Goddelijke Liturgie wordt gelezen is een keuze uit Hebreeën 11:9-40; het Evangelie is de Genealogie van Christus uit het Evangelie van Matteüs (1:1-25)
ParamonyEdit
De vooravond van Kerstmis wordt traditioneel Paramony (Grieks: παραμονή, Slavisch: navechérie) genoemd. De Paramonie is een dag van strenge vasten, waarop de gelovigen die daartoe fysiek in staat zijn, zich onthouden van voedsel tot de eerste ster ’s avonds wordt waargenomen of na de vesperale Goddelijke Liturgie, wanneer een maaltijd met wijn en olie mag worden genuttigd. Op deze dag worden ’s morgens de Koningsuren gevierd. Sommige van de gezangen lijken op die van Theofanie (Driekoningen) en Grote en Heilige Vrijdag, waardoor de symboliek van Christus’ Geboorte wordt verbonden met zijn kruisdood. De Koningsuren worden gevolgd door de Vesperale Goddelijke Liturgie van Sint Basilius, die de Vespers combineert met de Goddelijke Liturgie.
Tijdens de Vespers worden acht lezingen uit het Oude Testament (“gelijkenissen”) gelezen die de menswording van Christus voorafgaan of profeteren, en worden speciale antifonen gezongen. Als het feest van de Geboorte op een zondag of een maandag valt, worden de Koningsuren op de voorafgaande vrijdag gezongen, en op de Paramonie wordt ’s morgens de Vesperale Goddelijke Liturgie van de H. Johannes Chrysostom gevierd, met de bijbehorende lezingen en antifonen, en wordt het vasten enigszins verminderd – na de Liturgie wordt een maaltijd met wijn en olie geserveerd.
De nachtelijke nachtwake in de nacht van 24 december bestaat uit de Grote Complete, de Matins en het Eerste Uur. Een van de hoogtepunten van de Grote Complete is het uitbundig zingen van “God is met ons!” afgewisseld met geselecteerde verzen uit de profetie van Jesaja 8:9-18, waarin de triomf van het Koninkrijk van God wordt voorspeld, en 9:2-7, waarin de geboorte van de Messias wordt voorspeld (“Want ons is een kind geboren…en hij zal genoemd worden…de Machtige God….”).
De Goddelijke Liturgie voor de Geboorte van Christus wordt gevierd op Kerstmorgen. Echter, in die kloosters die doorgaan met het vieren van de nachtwake in zijn lange vorm – waar het letterlijk de hele nacht duurt – zal het einde van de nachtwake bij het aanbreken van de dag op Kerstochtend vaak direct leiden tot de viering van de Goddelijke Liturgie. Wanneer de Vigilie gescheiden is van de Goddelijke Liturgie, gaat het vasten ook na de Vigilie door, tot het einde van de Liturgie de volgende morgen.
Vasten tijdens het nafeestEdit
Op 25 december begint het nafeest van de Geboorte van Christus. Van die dag tot 4 januari (de dag voor de avond van Theofanie) is een vastenvrije periode. De avond van de Theofanie (5 januari) is weer een strenge vastendag (paramonie).