Hoewel wij het meest bekend zijn met de verhalen van de goden van Asgard als het gaat om de Noorse mythologie, hadden de Vikingen vele verhalen over andere beesten en helden die zij gebruikten om de wereld te begrijpen en belangrijke lessen te leren.
Een van de interessantste personages uit de Noorse mythologie, en waarschijnlijk de inspiratiebron voor Tolkiens Smaug in The Hobbit, is de draak Fafnir.
Maar wat was het verhaal van Fafnir volgens de Noorse mythologie, en welke lessen konden de Vikingen hieruit trekken?
Fafnir
Hoewel Fafnir (uitgesproken als faff-near) bekend staat als draak of grote slang, begon hij eigenlijk als dwerg.
Volgens het Noorse verhaal was hij de zoon van de dwergenkoning Hreidmar, en had hij twee broers, Otr en Regin.
Alle vier de dwergen waren ook tovenaars en in staat om in andere wezens te veranderen. Met dit vermogen nam Fafnir de vorm van een draak aan.
Oorsprongverhaal
Volgens de overgeleverde Noorse sagen was Hreidmar een zeer rijke dwergenkoning die woonde in een huis gemaakt van glinsterend goud en flitsende edelstenen.
Het werd voor hem gemaakt door zijn zoon Regin, die een meestersmid en vakman was, en voor hem bewaakt door zijn andere zoon Fafnir, die als sterker en agressiever werd beschouwd dan zijn andere broers, en daarom het meest geschikt was voor de taak.
Fafnir’s andere broer Otr was een meestervisser, en nam vaak de gedaante van een otter aan om zijn vis te vangen.
Op een dag waren de Noorse goden Odin, Loki en Hoenir op reis en kwamen Otr tegen in de gedaante van een mooie otter. Loki doodde de otter met een steen en vilde hem voor zijn prachtige pels.
Later die dag kwamen ze aan bij het huis van de dwergenkoning, en Loki kon het niet laten om zijn prijs te laten zien. Hreimdar, Regin en Fafnir wisten onmiddellijk wat er gebeurd was, en grepen Loki, en eisten dat hij een vergoeding zou betalen voor het leven dat hij had genomen.
Noorse dwergen zijnde, waardeerden zij goud, en eisten dat Loki hun Otr’s gewicht in goud zou geven.
Loki herinnerde zich een grote schat gezien te hebben in hetzelfde meer waar zij Otr tegenkwamen. Om zijn losgeld te krijgen, keerde hij terug naar het meer en gluurde in de diepten ervan.
Daar zag hij een machtige schat die werd bewaakt door een reusachtige snoek, die een andere gedaanteverwisselende dwerg was met de naam Andvari.
Om zijn leven van Loki te redden, stemde Andvari toe om zijn hele schat af te staan, maar smeekte om een enkele, prachtige gouden ring te mogen houden, Andvaranaut genaamd, een van de vele belangrijke ringen in de Nose mythologie.
De ring beschouwend als het mooiste voorwerp in de schat, weigerde Loki. Als gevolg daarvan vervloekte Andvari de ring om ongeluk en vernietiging te brengen aan degene die hem bezat.
Loki nam de schat mee naar Hreimdar en gebruikte hem om zijn schuld te betalen. Hij overhandigde de ring ook aan de dwergenkoning en waarschuwde hem voor de vloek, maar de ring was al begonnen zijn magie op Hreidmar uit te oefenen, die besloot dat hij de ring voor zichzelf zou houden.
De vloek kreeg Heidmar en zijn familie al snel in zijn greep, en Regin en Fafnir vermoordden hun vader om de ring voor zichzelf te kunnen bezitten. Fafnir besloot op zijn beurt dat hij de schat niet met zijn broer wilde delen, dus veranderde hij zichzelf in een machtige draak en verdreef Regin uit het huis van hun vader. Vervolgens besloot hij zijn drakenvorm te behouden om dag en nacht over zijn schat te waken.
Fafnir de Draak
Draken werden door de Noormannen beschouwd als wezens en symbolen van grote kracht. Jormungandr, ook bekend als de Midgaardslang, en Niddhogg, de draak die aan de wortels van Yggdrasil knaagt, zijn de andere twee beroemde draken in de Noorse mythologie.
Zo natuurlijk als het was voor Otr, een visser, om de gedaante van een otter aan te nemen, zo natuurlijk was het voor Fafnir, een man van immense kracht en agressie, om de gedaante van een draak aan te nemen.
De kracht van Fafnir de draak wordt bevestigd door zijn associatie met de Helm van Awe, die in de Noorse verhalen een fysieke helm schijnt te zijn geweest, gedragen door Fafnir de man. De Helm van Awe was echter ook een Noors runeteken dat door Vikingkrijgers werd gebruikt om zichzelf kracht te geven.
Draken waren niet alleen een symbool van kracht, maar stonden in de Noorse cultuur ook voor hebzucht, en het was duidelijk Fafnirs hebzucht en eenzijdige wens om de schat van zijn vader voor zichzelf te bezitten die ten grondslag lagen aan zijn transformatie.
Als draak blies hij gif in het land rond het huis van zijn vader, waardoor mensen niet in de buurt van zijn schat konden komen.
Hij zaaide ook terreur in de harten van iedereen die in de buurt kwam. Dit geeft duidelijk de giftige effecten weer die hebzucht kan hebben op zowel het individu, als de gemeenschap.
Dood van Fafnir
Fafnir werd uiteindelijk gedood door Siegfried (ook bekend als Sigurd), de grote held van de Volsunga Saga. Siegfried wordt beschreven als een pleegzoon of pupil van Regin, die in een ander koninkrijk ging wonen en als smid ging werken nadat hij door Fafnir uit het huis van zijn vader was verdreven.
Regin, een groot smid, smeedt het gebroken zwaard van Siegfrieds vader opnieuw, zodat hij de dood van zijn vader kan wreken. Het zwaard is zo sterk dat Siegfried een aambeeld tot aan de basis kan splijten.
Als betaling voor dit geschenk stemt Siegfried ermee in om Fafnir voor Regin te doden, zodat Regin zelf de vervloekte ring kan opeisen die nog steeds naar zijn hart roept.
Siegfried schijnt de beschermheer van Odin te zijn geweest. Volgens sommige verhalen ontmoette Siegfried Odin in het woud, waar de koning van de Noorse goden hem het paard Grani schonk, dat het kind was van Odins eigen ros Sleipner.
Odin blijkt Siegfried later ook raad te geven bij zijn zoektocht om Fafnir te doden.
Om de draak te doden, sluipt Siegfried Fafnirs territorium binnen en graaft een kuil bij het meer waar de draak drinkt. Siegfried is van plan zich op het gat te verstoppen en de draak vervolgens in de buik te steken.
Terwijl Siegfried zich voorbereidt, verschijnt Odin en raadt hem aan meerdere gaten te graven om Fafnirs bloed een plek te geven waar het kan wegvloeien.
Toen Fafnir arriveert en gif in de omringende lucht ademt, slaagt Siegfried erin de draak dodelijk te verwonden. Terwijl Fafnir leegbloedt, waarschuwt hij Siegfried dat Regin, de schat van hun vader, en vooral de ring, Siegfrieds eigen ondergang zullen worden.
Regin, die in de buurt op Siegfried wacht om zijn taak te voltooien, arriveert en drinkt wat van Fafnirs bloed om wat van zijn kracht te krijgen.
Hij vraagt Siegfried ook om het hart van Fafnir voor hem te koken om op te eten. Siegfried raakt het hart aan om te zien of het klaar is, en likt dan aan zijn vinger, waardoor hij de spraak van vogels schijnt te kunnen verstaan.
Daardoor kan Siegfried met Odins twee raven praten, die hem waarschuwen voor Regins eigen plannen om Siegfried te doden en alle schatten voor zichzelf te houden.
Volgens het Noorse verhaal doodt Siegfried dan Regin, eet een deel van het hart op, en neemt zoveel schat als hij kan, inclusief de ring, en vertrekt, de vloek overbrengend op zijn eigen familie.
De les van Fafnir
Het verhaal van Fafnir was een waarschuwing voor de Noormannen tegen de chaotische en destructieve krachten van hebzucht, en de gevaarlijke manier waarop die zich van vader op zoon en door gemeenschappen kan verspreiden.
Het is een herinnering dat rijkdom niet moet worden opgepot, maar moet worden gebruikt om sterke allianties te vormen en gemeenschappen op te bouwen waarin iedereen kan gedijen en elkaar kan steunen. Dit was de basis van de Noorse cultuur.