Game of Thrones was nooit van plan een typische zwaard-en-sandaal fantasy-serie te worden. Het gaat over mensen, niet Tolkienesque elven en goblins, en hun ambities om te heersen over een land waar bijgeloof veel gebruikelijker is dan het bovennatuurlijke.
Tenminste in het begin. De openingsscène in de show – de proloog, in de boeken van George R.R. Martin – eindigt met een aanval van de White Walkers, geesten waarvan men denkt dat ze alleen in angstaanjagende kinderverhalen bestaan. Maar daarna, wachten we een lange tijd voordat we weer iets onnatuurlijks zien. In de serie worden we pas in seizoen 4 getrakteerd op iets dat zo typisch is voor high fantasy als een magische vuurbal (behalve draken, maar kunnen die niet worden verklaard binnen het domein van de herpetologie?). In andere ficties, dat spul is par voor de cursus.
Deze langzame uitrol van magie is een van Martin’s beste zetten. Een paar maanden geleden vergeleek de door soep geobsedeerde auteur het gebruik van magische elementen door een schrijver met “zout in een stoofpot.” Gooi er te veel van in, zei hij, “en het overweldigt het ding.” Een hoge dosis magie vanaf het begin zou Game of Thrones regelrecht in de fantasy-categorie hebben geduwd, en niet iedereen wil toegeven een fantasy-nerd te zijn. Met Game of Thrones, hoefden ze dat niet echt te doen. Een tijd lang had de serie genoeg thriller-elementen – en bloed, seks en intriges van HBO-niveau – om ons bijna de vraag te doen vergeten: Wanneer gaan we die White Walkers weer zien?
Maar voor de personages zelf, magie en het geloof in ongeziene krachten is maar al te belangrijk. In het spel van tronen, maakt het uit wie je god noemt. Sommige goden lijken in staat je vijanden te doden, je vrienden weer tot leven te wekken, en je in staat te stellen je uiterlijk te veranderen voor je volgende list. Anderen, zo wordt kijkers en lezers voorgehouden, schenken geen van de wonderen die hun bestaan schijnen te bewijzen.
Ik zeg hier “lijken” omdat in Game of Thrones het bovennatuurlijke niet altijd wordt geassocieerd met een god (of goden); zelfs als iemand zegt dat het zo is, kan het zijn dat hij gewoon ordinaire magie hanteert en het toeschrijft aan een of andere godheid.
In een van zijn meer twijfelende momenten, bekent de geleerde “maester” die de encyclopedische The World of Fire & Ice schreef (eigenlijk geschreven, natuurlijk, door Martin en anderen) dat “Divination, bloodmagic, and necromancy are whispered of, though such reports can seldom be proved.”
Maar er is genoeg om te pleiten voor vroomheid, en het kan zeker geen kwaad. Dus als je Westeros in kon lopen met een nieuwe religie om je eigen te noemen – vergeet wie je ouders aanbaden, we hebben het hier over de weddenschap van Pascal – welke zou je dan kiezen? Hier, gerangschikt van minst naar meest effectief, zijn de belangrijkste religies in Game of Thrones. Moge de beste goden winnen.
De Nieuwe Goden (ook bekend als de Zeven)
Toen de tweede golf van menselijke migranten naar Westeros kwam, brachten ze hun Nieuwe Goden met zich mee. Zolang je niet te ver naar het noorden gaat, zijn de Zeven – Vader, Smith, Krijger, Moeder, Meisje, Crone, en Vreemdeling – de belangrijkste goden op het continent. Helaas, lijken ze niemands gebeden te beantwoorden.
Het enige wat zij bieden is wat een religie hier op Aarde zou kunnen: gedeelde identiteit en een basis voor sociaal-politieke organisatie. Meest recentelijk was dit de herleefde Faith Militant die Cersei uitdaagde en hem te schande maakte in de straten van King’s Landing. Om een theologiserende Redditor te citeren: “zoals verschillende religies in onze wereld je zullen vertellen, is er niets vals aan politieke macht.”
Maar voor onze opportunistische doeleinden, die macht was alles behalve gedoofd in de glorieuze, groene wildvuurexplosie die seizoen 6 afsloot. Er is niet veel reden om te denken dat het zichzelf weer zal opbouwen in een laatste seizoen van zes afleveringen, zelfs als veel van de kanshebbers voor de IJzeren Troon de Zeven nog steeds herkennen.
De Paardengod
De Dothraki god heeft een coole naam, en dat is het wel zo’n beetje. Het speelt geen grote rol in de Dothraki cultuur, anders dan de messianistische belofte van een “Hengst die de wereld bestijgt,” en dat bleek een flop te zijn. Mirri Maz Duur, een priesteres van een volk dat onder de duim van de Dothraki zit, overtuigde Daenerys ervan om haar ongeboren zoon op te offeren voor een kans op genezing van haar man, Khal Drogo. Dat, natuurlijk, bleek een apenpoot te zijn; Drogo overleeft, maar wordt achtergelaten in een catatonische toestand.
Maar wie weet hoeveel daarvan het werk van een god was en hoeveel de natuur zijn gang liet gaan in een wereld zonder antibiotica? Een andere reden om de Paardengod over te slaan is dat het niet duidelijk is hoe je hem moet aanbidden, hoewel je kunt raden dat het op een pijnlijke, gewelddadige manier zou zijn, vooral zo ver van het thuisland van de Dothraki.
De Verdronken God
Het Geloof van de Zeven verspreidde zich door Westeros, maar het slaagde er niet in door te dringen tot de IJzereilanden. Zij hadden al hun eigen god, hoewel hij ook niet veel lijkt te doen, behalve “verdronken” geestelijken weer tot leven wekken als ze deelnemen aan een doop-achtig ritueel in de zee. (Is dat niet precies wat er gebeurt als je nog niet genoeg “verdronken” bent?)
Een bonus voor de priesters van de Verdronken God is duidelijk gewoon cultureel, volgens De Wereld van Vuur & IJs: “Waar ze ook mogen rondzwerven, heren en boeren zijn verplicht hen voedsel en onderdak te geven in de naam van de Verdronken God.”
Je zou de Verdronken God de jouwe kunnen noemen omwille van de hapjes en een gratis verblijfplaats … maar je kunt beter.
De God met de vele gezichten (ook bekend als de God van de Dood)
Hier begint het goed te worden. De God met de vele gezichten geeft duidelijk een aantal voordelen aan zijn volgelingen, of in ieder geval aan degenen die volledig zijn toegewijd (gewone mensen lijken niet veel te krijgen van hun goden in Game of Thrones).
Door middel van zware training in Braavos ‘Huis van Zwart en Wit, leert Arya Stark om haar uiterlijk te veranderen, waardoor ze kan beginnen met het doorstrepen van namen van de dodenlijst die ze heeft bijgehouden sinds de decimatie van haar familie en huis.
Een waarschuwing: Deze religie is een syncretische religie, met stukjes en beetjes van allerlei andere religies. Vereerd in die samensmelting is de Vreemdeling, een van de zeven Nieuwe Goden, dus misschien zijn ze toch nog iets waard.
Maar over het geheel genomen, terwijl deze religie het tastbare voordeel van gezicht stelen biedt, doen onze twee aanstaande finalisten dat en nog wat, zonder een verblijf in het Huis van Zwart en Wit.
De Oude Goden
Voordat de Nieuwe Goden in Westeros werden geïntroduceerd, waren er de oude. Een andere jonge Stark demonstreert de concrete manifestaties van deze religie, die sterk leeft in zijn geboorteplaats Winterfell. Als een greenseer, Bran taps in een tijdloze panopticum via heilige weirwood bomen (de spookachtige met gezichten gesneden in hen). Met zijn ogen op het verleden, geeft Bran ons veel achtergrondinformatie over Robert’s Rebellion, de oorlog die de status quo vormde aan het begin van George R.R. Martin’s epos: De Baratheons zijn aan de macht, de Starks en Lannisters steunen hen, en de Targaryens zijn in ballingschap na bijna 300 jaar van heerschappij.
Bran is ook in staat om andere wezens-skinchanging bezitten om te profiteren van hun (letterlijke) vogelperspectief, of hun spieren te gebruiken om het tij van een gevecht te keren. Het is niet duidelijk of dat soort kracht ook van de heilige godenwoods komt, maar er is een historisch verband: Huidenwisselaars en groenzieners behoren tot de Kinderen van het Woud die Westeros bewoonden voordat de mensen hen naar het noorden dreven. En de gezichten van de weirwood bomen zelf werden gesneden door deze elfachtige wezens, die vervolgens de White Walkers creëerden als een wapen tegen de ongebreidelde menselijke expansie.
Je zou veel slechter kunnen doen dan de Oude Goden volgen, gezien hoeveel toegepaste magische dingen er hier zijn.
De Rode God (ook bekend als de Heer van het Licht)
Als er een zondagsschool de moeite waard is, dan is het die van deze man. Volgelingen van R’hllor, zoals hij ook wel wordt genoemd, werden voor de gebeurtenissen in Game of Thrones voornamelijk op het continent Essos gehouden. De Rode God is blijkbaar in staat om onstopbare schaduwmoordenaars te sturen, de doden te doen herrijzen en iemands uiterlijk te veranderen. In Melisandre’s rituelen, gaat dit ten koste van het verspillen van “koningsbloed.” En als je zelf koninklijk bent, zoals Stannis Baratheon was, betekent dat vaak het doden van je familieleden.
De Rode God kan ook het teleologische raamwerk voor de hele serie zijn. Oude profetie zegt dat een messiaanse figuur, Azor Ahai, op een dag zal terugkeren om een kosmische strijd met “de Grote Ander” te beëindigen. Er zijn heel wat kandidaten voor wie dat zou kunnen zijn, met als belangrijkste Daenerys en Jon Snow.
Natuurlijk, Melisandre zou er tot over haar oren in kunnen zitten, en placebo’s in plaats van spreuken uitspreken. Maar totdat we het zeker weten, is het veilig om de Rode God te volgen. De nacht is lang en vol verschrikkingen. Bij de Rode God blijven is je beste kans om de zon te zien opkomen.