Je komt ze overal in hun natuurlijke omgeving tegen: op muntenbeurzen, bij veilingen, in muntenwinkels, op de vlooienmarkt… Maar over het geslacht van de muntenverzamelaar is maar heel weinig bekend. Het lijkt deel uit te maken van de biologische familie van verzamelaars, die van haar kant – zonder enige twijfel – tot de mens behoort. Dit is de eerste poging om de negen tot nu toe bekende soorten muntverzamelaars te beschrijven.
Het geslacht van de verzamelaar
De typische muntverzamelaar is mannelijk. Er is hoogstens één serieuze vrouwelijke verzamelaar voor elke 1000 mannelijke verzamelaars. Niemand heeft tot nu toe een zinnige verklaring gevonden waarom dat zo zou zijn. Laten we daarom proberen er een te vinden door terug te gaan naar het duistere en verre verleden. In zijn jacht naar de enige munt die hij voor zijn verzameling wil hebben, wordt de man de prehistorische jager op zoek naar een prooi. Hij wil zijn prooi zoeken, opjagen en doden en hem dan mee naar huis nemen. Wat er daarna gebeurt, interesseert hem niet. Hij legt de munt die hij heeft buitgemaakt in een doos waarin zich reeds vele andere munten bevinden die in de voorbije jaren zijn jachtinstinct hebben aangewakkerd. Zijn plezier in het verzamelen ligt, op enkele uitzonderingen na, (vergelijk de Zelfontdekker, de Onderzoeker en de Geschiedschrijver) niet in het bezit van iets, maar in de jacht.
Het verzamelen van munten heeft geen doel op zich – ook al zal iedere verzamelaar dit heftig ontkennen. Laten we verder terugkijken naar onze vroegste geschiedenis die onbewust latent ligt vanaf het verre Stenen Tijdperk. Terwijl de man de prooi mee naar huis nam, was het gebruik ervan een zaak van de vrouw. Zij verdeelde het in bruikbare en onbruikbare stukken. Misschien is dat de reden waarom vrouwen nog steeds de neiging hebben om op praktische zaken gericht te zijn. En dus worden ze geen muntenverzamelaars. Want, zoals gezegd, verzamelen heeft geen praktisch doel. Munten kunnen niet worden gebruikt voor de versiering van het huis of het lichaam, noch als een belegging waarvan de waarde stabiel blijft en die gemakkelijk kan worden verkocht, en slechts zelden als een prestigieus voorwerp. Waarom zou een vrouw dan in hemelsnaam munten verzamelen?
Hoe kom je erachter welk type verzamelaar je bent
Terwijl vrouwen in de meeste gevallen geen zinnige reden hebben om munten te verzamelen, zijn mannelijke verzamelaars nooit te beroerd om een excuus te vinden. Als ze verzamelen hebben ze een doel voor ogen of kunnen ze een reden geven waarom ze verzamelen. De doelen en redenen zijn verschillend van verzamelaar tot verzamelaar, maar ook typerend. Lees de volgende uitspraken eens door. Als één ervan op jou van toepassing is, kun je nagaan welk type verzamelaar jij bent. Als u denkt dat meerdere uitspraken op uw geval van toepassing zijn, bent u een gemengd type en behoort u daarmee tot de grote meerderheid van de verzamelaars.
Ik wil dat het gebied van mijn verzameling compleet is.
Lees verder onder: 1. De “Klassieke” Jager
Ik wil een goede winst maken met mijn muntenaankopen.
Lees verder onder: 2. De Speculant
Ik wil genieten van de schoonheid van munten.
Lees verder onder: 3. De Aestheet
Ik wil alleen perfecte exemplaren in mijn verzameling hebben.
Lees verder onder: 4. De Perfectionist
Ik wil zo veel mogelijk munten bezitten.
Lees verder onder: 5. De Rubbish Chute
Ik wil voor eeuwig een monument voor mezelf oprichten.
Lees verder onder: 6. De Zelfverloochenaar
Ik wil nieuwe ontdekkingen doen met behulp van munten.
Lees verder onder: 7. De Onderzoeker
Ik wil alles bezitten wat met mijn verzamelgebied te maken heeft.
Lees verder onder: 8. De Plaatselijke Patriot
Ik wil een getuigenis van de geschiedenis in mijn handen houden.
Lees verder onder: 9. De Historicus
1. De “Klassieke” Jager
Eigenlijk zijn alle muntenverzamelaars jagers, maar in zijn klassieke vorm is het mogelijk dit type van anderen te onderscheiden. De “Klassieke” Jager is te herkennen aan het feit dat hij altijd op jacht gaat met een lijst in zijn hand. Deze lijst van zijn mogelijke prooien is de belangrijkste voorwaarde voor zijn verzamelen. Hij is alleen geïnteresseerd in de munten op zijn lijst; alle andere laat hij links liggen. Wanneer hij een aankoop doet, gaat het hem niet om het voorwerp. Hij heeft er plezier in om het af te vinken. Niets is bevredigender voor de “Klassieke” Jager dan zoveel mogelijk vinkjes.
Alle gecatalogiseerde gebieden hebben een magische aantrekkingskracht op de “Klassieke” Jager. Daaruit kan hij lijsten maken, die hij “afwerkt”. Een paradox beheerst echter zijn leven als verzamelaar. Hij streeft weliswaar naar volledigheid, maar op het moment dat hij die bereikt heeft, verliest wat hij doet zijn betekenis. De dag waarop hij het laatste item op zijn lijst afvinkt, is de dag waarop hij contact opneemt met een muntenhandelaar om te onderhandelen over de verkoop van zijn verzameling. Hij is verveeld door een complete verzameling die hem niet langer de ervaring van het jagen biedt, maar alleen van het bezitten.
De “klassieke” Jager is heel gemakkelijk in de omgang. Hij is niet sociaal aangelegd en gaat het liefst in zijn eentje op jacht. Hij praat weinig over zijn activiteit, in de meeste gevallen omdat hij niets weet over de historische achtergrond van zijn munten.
Hoe herkent men de “klassieke” Jager en verzamelaar: hij heeft altijd een lijst bij zich, waarop hij alle munten noteert die hij heeft verworven.
Zijn jachtterrein is: voornamelijk muntenmarkten, zelden munthandelaren; pas in de laatste fase van zijn verzamelactiviteit kan hij op veilingen worden aangetroffen.
Hij verzamelt meestal: Duitse keizerlijke munten volgens Jaeger, munten in omloop volgens jaartal en reliëfletters, zelden munten met portretten van alle Romeinse keizers.
2. De speculant
Veel muntenverzamelaars dromen ervan een grote winst te kunnen maken bij de verkoop van hun verzameling. De speculant heeft deze droom tot de essentie van zijn verzamelen gemaakt. Voor hem is het belangrijkste van een munt dat deze kans maakt om in waarde te stijgen. De speculant gelooft in het sprookje van een schat, die begraven ligt aan het einde van de regenboog. Hij is van plan deze schat op te graven door slim te handelen. Daarom leest hij de koerslijsten van alle relevante munten-tijdschriften als een beursbericht. De gebieden waarvoor geen regelmatige prijslijsten worden opgesteld, laat hij links liggen.
De speculant kom je tegenwoordig vooral op Internet tegen. Hij wordt gedreven door de hoop zijn schatten voor heel weinig geld van een onwetende particulier te krijgen, zodat hij zelf veel winst kan maken. De speculant heeft een hekel aan handelaren omdat zij zijn winsten verminderen.
In zijn omgang met mensen neigt de speculant ertoe onopvallend te zijn, en zich slechts af en toe als muntenverzamelaar te presenteren als hij opschept over de fabelachtige winsten die hij onlangs heeft gemaakt. En tegen wie hij ook spreekt, alleen door goed te luisteren komt hij te weten dat deze winst werd gerealiseerd door de aan- en verkoop van een munt.
Op de lange duur blijft de speculant een verliezer in de munthandel. Daar hij geen kennis heeft van de werkelijke waarde van een munt, is hij beperkt tot de gebieden waar drommen andere Speculanten rondlopen, die wederzijds de prijzen opdrijven en aldus een kunstmatige hausse veroorzaken. Zodra enkele van de speculanten afhaken, dalen de prijzen tot zij een niveau bereiken waarop “echte” verzamelaars kunnen terugkeren. De speculant is altijd maar voor korte tijd een verzamelaar. Zodra hij begrepen heeft dat hij alleen maar geld kan verliezen door munten te verzamelen, haakt hij af.
Hoe herkent u de speculant: hij kan u geen informatie geven over de voorwerpen in zijn verzameling, behalve hun prijs en hoeveel er geslagen zijn.
Zijn jachtterrein is: voornamelijk het internet. Hij probeert munten rechtstreeks bij de producent te kopen om te voorkomen dat de tussenhandelaar winst maakt.
Hij verzamelt alleen: munten die winst beloven en waarvan de prijsstructuur gemakkelijk te begrijpen is. Hij is zeer dikwijls te vinden op de markt van munten die op het ogenblik geslagen worden.
3. De Aesthete
Het doel van de Aesthete is een munt in zijn handen te houden als een getuigenis van volmaakte kunst. Of hij er iets meer of minder voor moet betalen, doet er voor hem niet toe. Hij kan het zich toch veroorloven. Estheten zijn vooral te vinden in goedbetaalde beroepen, zoals die van arts en apotheker.
Het jachtterrein van de estheet is noch de muntenmarkt (te luidruchtig en hectisch), noch het Internet (ugh, alleen voor plebs!). Hij koopt op veilingen, indien mogelijk in Zwitserland. Hij houdt ervan zijn beste pak te dragen, een conservatieve das om te doen en naar een veiling te gaan met zijn mooie vrouw aan zijn arm.
Asthetici herken je niet alleen aan de manier waarop ze verzamelen. Meestal is hun hele leven een compleet kunstwerk op zich. Hun huizen, overal uniform gestileerd, passen bij de rode wijn van topkwaliteit en het vijfgangenmenu dat u bij een bezoek wordt aangeboden. Het is al met al een genoegen om met een Aestheet om te gaan. Hij mist elke grimmige vastberadenheid. Verzamelen is voor hem niets anders dan een verrijking van zijn leven, en de jacht op munten wordt nooit een doel op zich.
Wat de gebieden van zijn verzameling betreft, denkt de Aestheet alleen aan die waar vooral mooie munten te vinden zijn. Daartoe behoren de door de Grieken geslagen munten, de numismatische kunstwerken uit de tijd van de Renaissance en, sinds vrij kort in sterkere mate, de romaanse bracteaten. Maar de Aesthete is in elk geval bereid een voorwerp aan te schaffen dat ver van zijn vak verwijderd is, op het ogenblik dat hij door de schoonheid ervan wordt aangetrokken.
Hoe herkent men de Aesthete: aan zijn verzorgd voorkomen, brede algemene kennis en volkomen afwezigheid van elke vorm van verbeten vastberadenheid.
Zijn jachtterrein is: uitsluitend veilingen, bij voorkeur in Zwitserland.
Hij verzamelt vooral: Grieksche munten, Renaissance-penningen of bracteaten.
4. De Perfectionist
De Perfectionist ziet zijn verzameling niet zoo ontspannen als de Aesthete. Zoals iedereen die perfectie nastreeft, wordt de Perfectionist volledig in beslag genomen door zijn passie. Hij zoekt de perfecte munt. Alles moet kloppen: conditie, stijl, centrering. Er was eens een verzamelaar die een munt die eigenlijk volmaakt was, verkocht om slechts één reden: het puntje van de staart van de Romeinse wolvin was niet meer te zien op de vlaai.
Volledigheid is onbelangrijk voor de Perfectionist. Net als Caesar, die liever de eerste man in een dorp was dan de tweede in Rome, bezit de Perfectionist liever één enkele munt die aan zijn ideeën beantwoordt dan dat hij er vele koopt die niet helemaal aan zijn eisen voldoen.
De Perfectionist besteedt veel tijd aan het onderzoeken hoe het perfecte stuk eruit moet zien. Zijn bibliotheek bevat alle belangrijke veilingcatalogi uit het verleden. Als een bepaald type munt hem interesseert, kan de Perfectionist zeggen wanneer er een exemplaar opdook dat voldeed aan zijn ideeën over kwaliteit.
De Perfectionist kom je alleen tegen op veilingen, want alleen daar worden munten aangeboden van de kwaliteit die hij zoekt. Hij brengt uren door op de voorbezichtiging en weet voor de veiling begint, op welke munt(en) hij gaat bieden. Als hij begint te bieden, kan de veilingmeester tevreden zijn, want de Perfectionist is bereid elke prijs te betalen om “zijn” stuk te verwerven. Als er toevallig twee Perfectionisten op de veiling zijn, kan dit resulteren in belachelijke prijsstijgingen. Geen van beide is bereid om toe te geven. De redelijkheid gaat uit het raam, de handen gaan herhaaldelijk de lucht in, en tegen de tijd dat de veiling voorbij is, blijkt de winnaar vaak een verliezer te zijn, omdat veel Perfectionisten zich hun smaak eigenlijk niet kunnen veroorloven.
Hoe herken je de Perfectionist: je hoeft alleen maar naar zijn verzameling te kijken.
Zijn jachtterrein is: alleen veilingen.
Hij verzamelt vooral: wat hem interesseert, maar het moet wel perfect zijn.
5. De Rubbish Chute
Het tegendeel van de Perfectionist is de Rubbish Chute. Zijn verzameling is opgebouwd volgens één enkel criterium: goedkoop, goedkoop, goedkoop! De vuilnisgoot beperkt zijn verzameling noch tot een bepaald gebied, noch tot een bepaalde periode. Zijn doel is munten te verzamelen tot hij er, net als Dagobert Duck, een zwembad mee kan vullen. Als je naar zijn verzameling kijkt, kun je die eigenlijk alleen maar een agglomeratie noemen.
De Vuilnisgoot is overal te vinden waar veel munten te koop zijn voor weinig geld. Op muntenmarkten staat hij bij koopjesbakken, op veilingen koopt hij het liefst in partijen en munten, die voor min of meer de waarde van het metaal te krijgen zijn. Tegenwoordig komt men hem ook vaker tegen op het internet.
De Rubbish Chute is niet te verwarren met de Speculator. De eerste verschilt van de laatste in een essentieel kenmerk: de Rubbish Chute koopt niet om weer te verkopen, maar om munten te verzamelen. Zoals Fafnir in de Germaanse mythologie, die op zijn geld zat om het te bewaken, zo zit de Rubbish Chute op zijn zogenaamd waardevolle voorraad munten en hoeft hij niet mee te maken dat een muntenhandelaar hem vertelt hoe weinig zijn verzameling eigenlijk waard is. Deze schok is voorbehouden aan zijn nabestaanden wanneer zijn testament wordt geopend.
Hoe herkent men de Rubbish Chute: hij kan geen koopjesdoos passeren zonder er minstens een paar goedkope munten uit te pikken.
Zijn jachtterrein is: overal waar hij veel munten voor heel weinig geld kan krijgen.
Hij verzamelt vooral: alles.
6. De zelfontplooier
Wat voor de zelfontplooier het belangrijkst is, is niet het verzamelen, maar het monument dat hij met zijn verzameling voor zichzelf kan oprichten. Daarom is voor hem het beslissende moment in zijn leven als verzamelaar het punt waarop hij in staat is zijn muntenverzameling te presenteren als een product van zijn activiteit als verzamelaar. Dit kan gebeuren door zijn stukken na te laten aan een muntenmuseum en vervolgens door de conservator in zijn jaarverslag te worden geprezen als mecenas. Als de zelfexposant te gemeen is om dit te doen, kan hij een van de volgende opties kiezen: a) zijn verzameling onder zijn naam laten veilen, of, als de kwaliteit ervan te slecht is, b) ze onder zijn naam uitgeven, hoewel hij vaak de drukkosten moet betalen, omdat behalve hijzelf niemand in zijn verzameling geïnteresseerd is. Het is kenmerkend voor hem dat in elk geval zijn foto, die samen met de verzameling wordt gepubliceerd, groter is dan de grootste van de munten die hij heeft verworven.
De zelfontwerper denkt over het algemeen weinig na over de oppervlakte van zijn verzameling. Hij geeft er de voorkeur aan zich te laten verzorgen door een tussenpersoon, die hem de moeite van het persoonlijk selecteren van munten voor zijn verzameling uit handen neemt. Daarom komt men hem slechts zelden tegen op muntenmarkten of veilingen.
Geografisch is de Zelfverloochenaar momenteel vooral te vinden in de Verenigde Staten, waar de genereuze belastingwetten hem steunen in zijn streven eeuwig herinnerd te worden door zijn verzameling na te laten aan een onderzoeksinstituut.
Hoe herkent men de Zelfverloochenaar: hij spreekt minder over zijn munten dan over zichzelf.
Hun jachtterrein is: geen. Slechts in zeldzame gevallen gaat de Zelf-exposant zelf op jacht. Gewoonlijk vraagt hij een handelaar hem te attenderen op alle aangeboden munten die hem zouden kunnen interesseren.
Hij verzamelt vooral: wat de handelaar die hij kan vertrouwen hem aanbeveelt.
7. De Onderzoeker
De Onderzoeker, wiens verzamelactiviteit ook dikwijls tot een publicatie leidt, is niet te verwarren met de Zelf-onderzoeker. De verzameling van een Onderzoeker is van groot wetenschappelijk belang en bevat vele ongepubliceerde voorwerpen, zodat de publicatie daarvan de numismatische kennis vergroot.
Het zijn niet de voorwerpen die de Onderzoeker in de eerste plaats verzamelt, maar de kennis erover. Hij geeft vaak minder geld uit aan zijn munten dan aan de literatuur die hij nodig heeft om ze te classificeren. Munten zijn voor hem een middel om plezier te beleven aan het ontdekken van historische numismatische verbanden. De toestand van een voorwerp is voor de onderzoeker onbelangrijk. Integendeel, de voldoening die hij put uit het kunnen ontcijferen van een bijna onleesbare inscriptie is zijn grootste genoegen.
De onderzoeker zit krap bij kas. En omdat hij plezier beleeft aan het classificeren van zijn voorwerpen, wat voor elke munt maar één keer kan worden gedaan, heeft hij voortdurend behoefte aan nieuwe stukken tegen de best mogelijke prijs. Daarom treft men de Onderzoeker vaak aan op muntenmarkten, waar hij rondsnuffelt in schalen met moeilijk te classificeren munten, die door munthandelaren goedkoop worden verkocht. Met zijn superieure kennis slaagt de Onderzoeker er herhaaldelijk in een echte snip te vinden, dat wil zeggen een munt die aanzienlijk meer waard is dan de handelaar ervoor vraagt.
Ook de Onderzoeker droomt van een schat, net als de Speculant, maar terwijl de Speculant de waarde ervan kan uitdrukken in harde cash, wil de Onderzoeker een voorwerp dat antwoord geeft op een onopgeloste academische vraag.
Onderzoekers zijn fascinerende persoonlijkheden die urenlang boeiend kunnen praten over hun vakgebied. Het is een genoegen naar hen te luisteren. Als je de munten door hun ogen kunt zien, worden de lelijkste munten belangrijke historische getuigenissen die inzicht geven in ons verleden.
Hoe herken je de Onderzoeker: als je goed naar zijn verzameling kijkt, heb je eerst het gevoel dat die uit niets anders dan rommel bestaat, maar op het moment dat de Onderzoeker begint te praten, vergeet je de staat van de munten.
Zijn jachtterrein is: de koopjesdozen en de kavels op veilingen.
Hij verzamelt vooral: munten die hoge eisen stellen aan de kennis van de verzamelaar. Dit geldt bijvoorbeeld voor middeleeuwse munten, munten geslagen door de Griekse steden onder Romeinse heerschappij en munten uit het Midden-Oosten.
8. De Plaatselijke Patriot
Waar iedereen aandachtig luistert naar de Onderzoeker, probeert ieder weldenkend mens aan de Plaatselijke Patriot te ontkomen. Deze naam beschrijft iemand die elk plekje in zijn lokale wijk kent waar hij iets kan vinden dat voor hem van belang is, maar die er ondanks zijn bijzondere kennis niet in slaagt zijn kennis in een groter kader te plaatsen. Hij is niet geïnteresseerd in iets buiten zijn gebied.
De Plaatselijke Patriot kan zo nauwkeurig over zijn speciale gebied praten dat geen toehoorder het kan helpen te geeuwen. Hij verzamelt alleen munten uit dat ene gebied waarmee hij om biografische redenen een speciale relatie heeft, waarbij zijn meest voorkomende “onderwerp” munten zijn uit het district waar hij vandaan komt of waarin hij woont.
De Plaatselijke Patriot is iemand aan wie je moet wennen. Hij staat er altijd op dat hij gelijk heeft en is een beetje een betweter. Alles weten is betrekkelijk eenvoudig voor hem, omdat hij over het algemeen alleen praat over het onderwerp dat hem interesseert. Hij is niet in staat om te luisteren.
De plaatselijke patriot koopt alleen munten uit zijn speciale verzamelgebied. Dit heeft tot gevolg dat hij uiteindelijk alle gebruikelijke munten heeft en nauwelijks nog iets nieuws kan aanschaffen. Desondanks bezoekt hij muntenmarkten, want zijn grootste genoegen is om iedereen die niet snel genoeg bij hem weg kan komen een voor een de munten te noemen die hij onlangs voor zijn verzameling heeft aangeschaft.
Hoe herken je de Plaatselijke Patriot: hij praat en praat en praat en praat en praat…
Zijn jachtterrein is: overal waar hij mensen kan overhalen om naar hem te luisteren.
Hij verzamelt alleen: munten waarmee hij een biografische band heeft.
9. De Historicus
Voor de Historicus zijn munten een middel om de geschiedenis in iets tastbaars om te zetten. Wat hem interesseert in een voorwerp is niet de toestand of de schoonheid ervan, maar de geschiedenis die erin besloten ligt en die hij meent te kunnen delen door de munt te kopen.
Zijn speciale interesse gaat uit naar munten die in verband kunnen worden gebracht met een naam of een gebeurtenis die in het geheugen van het grote publiek verankerd is: Caesar of Cleopatra, het tribuutgeld, halve shekels, in het Nieuwe Testament of de 30 zilverlingen van Judas. Aangezien de aankoopprijs voor de historicus van geen belang is, zijn dergelijke voorwerpen overgeprijsd in vergelijking met hun realistische waarde die wordt bepaald door hun toestand en zeldzaamheid.
Historici zijn “eiland”-verzamelaars. Zij verzamelen geen munten uit een bepaald gebied, maar individuele namen, en sommige van deze verzamelaars bezitten slechts een paar (minder dan twaalf) munten. Zij tonen deze weinige voorwerpen met groot enthousiasme aan andere mensen. Het verzamelaarstype Historicus treft men vooral aan bij leraren (vooral Latijn, Grieks en godsdienst – in afnemende volgorde) en oud-leerlingen Latijn (die allemaal de slechte cijfers zijn vergeten die ze vroeger op school voor dit vak hadden).
Historici verzamelen niet alleen munten, ze lezen ook het liefst historische romans, gaan naar de bioscoop om elke zwaard-en-sandalenfilm te zien en vervelen het hele gezin als ze op vakantie gaan en voor elke steen van een ruïnestad stilstaan.
Hoe herken je de Historicus: hij bezit maar een paar munten, maar hij kan over elke munt praten tot niemand meer naar hem kan luisteren.
Zijn jachtterrein is: voornamelijk de muntenhandelaar, waar hij zo snel mogelijk koopt zonder over de prijs te praten.
Hij verzamelt alleen: munten die verband houden met persoonlijkheden die hij kent en belangrijk acht in de geschiedenis.
