Een intermezzo is in zijn meest elementaire definitie “een tussenliggende of onderbrekende periode, ruimte of gebeurtenis”. Technisch gesproken is een intermezzo bedoeld om te onderbreken, om de aandacht te trekken of om iets anders te bieden waarop je je kunt concentreren. Albums worden vaak beoordeeld op hun samenhang en flow, op hoe goed elk nummer het hele album aanvult in de context van zijn specifieke tracklisting. Dus waar komt de beslissing om een intermezzo op te nemen precies om de hoek kijken? Bekende intermezzo’s zijn Björks “Frosti”, Beyoncé’s “Yoncé” dat de hit “Partition” inleidt en SZA’s “Wavy” van het door critici bejubelde CTRL. Interludes zijn verre van genre-beperkt, en stellen vaak interessante vragen over de manier waarop een luisteraar met het muziekstuk zal omgaan.
Frank Ocean’s Blonde was de grootste release van 2016, met de moederlijk geladen interlude “Be Yourself,” die de onsterfelijke ambiance van “Pink + White” verbindt met het geven-en-nemen van de trots van “Solo.” De zachte berusting van “Pink + White” wordt snel onderbroken met: “Veel studenten zijn naar de universiteit gegaan en verslaafd geraakt aan drugs, marihuana en alcohol. Luister. Stop met proberen iemand anders te zijn.” Het is een 1:27 voicemail van een schijnbaar aanmatigende moeder, die plotseling daalt van: “Dit is mam. Bel me. Bye” in: “Geef me een handdoek, ik dans vies in m’n eentje… / Ik heb wat LSD op… / Vorm een cirkel, let op m’n jagger… / Misschien verlies ik m’n jasje en sla ik een solo.” Na te horen dat je “jezelf moet zijn” door onthouding, reageert Ocean natuurlijk door solo’s te slaan met behulp van acid en marihuana. Hij stelt de vraag hoe je jezelf kunt zijn, hoe je echt in je eentje kunt bestaan zonder je alleen te voelen, zonder de hulp van middelen: “Inhale, in hell there’s heaven” croont hij, een gevoel van paradijs vindend door THC in een anders helse staat van eenzaamheid. Zonder de strenge waarschuwing van de voicemail zouden luisteraars dat gevoel van verantwoordelijkheid voor zichzelf verliezen dat Ocean zo voorzichtig, zo zachtjes overbrengt. Zijn zoete, zoete noten voelen des te zachter (en des te triester) voor de hardheid die eraan voorafgaat.
Een andere R&B artiest in de trant van Ocean is Solange Knowles, wiens meesterlijke A Seat at the Table een serie van acht afzonderlijke interludes bevat. De eerste daarvan, “Interlude: The Glory is in You,” verbindt het voorgevoelige “Weary” met de wanhoop van “Cranes in the Sky.” De interlude duurt slechts 18 seconden en stelt de plaats van vrede in onze wereld ter discussie. In tegenstelling tot Ocean’s voicemail is Knowles eerste intermezzo slechts een fractie van het geheel, zo klein dat je het bij een vluchtige luisterbeurt gemakkelijk over het hoofd zou kunnen zien. Maar dit kleine fragment introduceert een tastbaar thema tussen de poëzie van de songs die het omsluiten: “But as long you find peace in what you doing then you successful, and that’s what people don’t realize. Kijk, je moet dingen doen tot je ’s nachts kunt gaan slapen. Want de glorie is, is in jou.” Het intermezzo, dat de behoefte aan vrede beschrijft, geeft de luisteraar een idee van wat de “het” is in “Cranes in the Sky”: de aanhoudende, perfusieve agressie die minderheden ervaren, een thema dat langzaam aan lagen krijgt naarmate het album vordert. Waar Ocean’s intermezzo de ingetogen eenzaamheid van Blonde begeleidt, werkt dat van Knowles samen met haar muziek om de pijn van het racisme uit te drukken.
Nu rijst de vraag naar de rol van instrumentale intermezzo’s, die zonder waarneembare boodschap voor de luisteraar. Metalcore-titaan Underoath heeft dit soort intermezzo’s op hun twee meest geprezen albums. Op het eerste, They Were Only Chasing Safety, staat “The Blue Note”, dat het album in tweeën deelt met een jazzy, ambient instrumentaaltje, dat de woeste energie van het voorgaande “Reinventing Your Exit” volledig verstoort en met een “Three, two, one … ” in de massieve breakdown van “It’s Dangerous Business Walking Out Your Front Door” valt. Wat deze duikvlucht van een intermezzo oplevert, is niet alleen een goede overgang van de ene helft naar de volgende, maar het laat een anders zo agressief album ook even op adem komen. Metalcore staat niet noodzakelijk bekend om zijn toegankelijkheid, en Underoath was een pionier in het mainstreamen van het genre met de release van deze plaat in 2004. Op het tweede album Define the Great Line staat “Salarmnir”, opnieuw vooral ambient, maar deze keer met een psalm die in het Russisch wordt voorgelezen, vergezeld van een enthousiast applaus dat op de achtergrond weerklinkt. Opnieuw erkende Underoath de verdiensten van het toevoegen van ruimte om te ademen in een album gevuld met harde vocalen en intense breakdowns, deze keer door de formule te kruiden met epische, religieuze sentimenten. Niet bekend om hun subtiliteit, trekt Underoath hun fans in de storm van hun muziek met een verleidelijk intermezzo dat onmiddellijk de vloer onder de luisteraar laat vallen met een stilte voor “Returning Empty Handed.”
Deze lijst zou letterlijk voor eeuwig en altijd door kunnen gaan, teruggaand in de geschiedenis en misschien zelfs muziek van de Middeleeuwen (wat veel meer onderzoek zou vereisen dan waartoe ik in staat ben), maar voor nu accentueert het moderne intermezzo de poëzie van de muziek en staat een adempauze toe van intensiteit of een moment van reflectie op krachtige thema’s. Naarmate de muziek is geëvolueerd, is ook het gewicht dat zij heeft kunnen dragen geëvolueerd, en, hoewel vaak klein van omvang in de wereld van vandaag, kan een kunstig intermezzo precies de juiste hoeveelheid respijt bieden om een album en de nummers die het omringen perfect te accentueren.