Er is zoveel over de jaren zestig geschreven, dat het soms moeilijk is om mythe en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden. Dat is het geval met het verhaal van Ken Kesey en de Merry Band of Pranksters.
In 1964 maakten ze een legendarische busreis van Californië naar New York en terug. Sommigen zien het als het startpunt van het psychedelische tijdperk. Een nieuwe documentaire die dit weekend in de Twin Cities wordt geopend, maakt gebruik van de eigen film van de Pranksters om de teleurstellende werkelijkheid van de reis te onthullen.
“Magic Trip” opent met een vraag: “Wanneer begonnen de jaren zestig?” intoneert de verteller.
Als antwoord toont hij een jonge man naast een grote kersenbom, die een lucifer aansteekt.
“In 1964 stak deze man, Ken Kesey, de lont aan voor de explosie die de jaren zestig begon.”
Auteur Ken Kesey zat in de lift na de publicatie van zijn roman “One Flew Over the Cuckoo’s Nest”, maar hij en enkele vrienden waren rusteloos. Ze wilden Amerika herontdekken.
“We waren niet oud genoeg om beatniks te zijn, en we waren een beetje te oud om hippies te zijn,” zegt Kesey in de film. “Iedereen die ik kende had ‘On the Road’ gelezen. Het bracht ons in beroering, dus besloten we door het land te reizen. Omdat we met zovelen waren, besloten we een bus te kopen.”
De zelfbenoemde Merry Band of Pranksters beschilderden de bus met schreeuwerige kleuren, rustten hem uit met een omroepinstallatie en gingen op weg van Californië naar de Wereldtentoonstelling in New York.
Zij waren bijzonder enthousiast om Neal Cassady als hun chauffeur te hebben, het echte model voor het “On the Road” karakter Dean Moriarty. Ze brachten ook een voorraad geestverruimende drugs mee, waaronder LSD.
Tom Wolfe schreef over de trip in zijn boek “The Electric Kool-Aid Acid Test”, en het bereikte een mythische status als een scharniermoment in de culturele veranderingen die de Verenigde Staten op zijn grondvesten deed schudden.
“Ik was geïnteresseerd in het soort realiteit waaruit de mythe was ontstaan, ik bedoel lange tijd hadden we alleen de mythe ‘Magic Trip'”, zei co-regisseur Alex Gibney.
Oscar-winnaar Alex Gibney zegt dat de Pranksters veel van wat er in de bus gebeurde hebben gefilmd en op geluidsband hebben opgenomen.
“En wat interessant is aan de film is dat je de meer prozaïsche werkelijkheid kunt zien vanwaar die kwam,” zei hij.
Gibney kreeg het hele archief, dat was gevonden in een schuur in Oregon. Maar hij en zijn co-regisseur Alison Ellwood stonden voor een enorme uitdaging.
Ze hadden 50 uur film van onschatbare waarde en 150 uur geluidsbanden, vastgelegd door zeer goede camera’s en microfoons. Maar dat ding dat filmmakers doen met de clapperboard aan het begin van een opname om beeld en geluid te synchroniseren – nou, de Pranksters vonden dat overbodig.
“Ze deden de clap niet. Nooit,” zei Gibney.
“Once!” onderbreekt Ellwood.
“Sorry, ze deden het één keer,” corrigeert Gibney zichzelf. “En dat was toen ze een professionele geluidsman voor de dag haalden, die prompt afhaakte toen hij zag hoe ongeorganiseerd alles was.”
Ze deden veel moeite om plekken te vinden waar het geluid klopte met de beelden.
“We hebben een liplezer ingehuurd die er een halve dag mee bezig is geweest en toen hebben ze het opgegeven,” aldus Ellwood.
Ze vonden een aantal synchronisatiepunten, waaronder een wilde sequentie waarin Cassady de bus bestuurde terwijl hij op hoge snelheid reed. Luisterend naar muziek op een enorme koptelefoon rapt Cassady in het omroepsysteem aan boord, zwaaiend met zijn armen en jankend in de microfoon, slechts af en toe kijkend naar de weg. Gibney geeft toe dat het behoorlijk beangstigend is.
“Ja, en wat nog angstaanjagender is, is hoe comfortabel de Pranksters zich voelden toen hij reed. Ik bedoel dat ze zich volkomen veilig voelden,” lacht hij.
“En ironisch genoeg had hij niet eens een legitiem rijbewijs,” voegt Ellwood eraan toe.
Cassady reed op een gegeven moment drie dagen achter elkaar, en stopte alleen om te tanken.
Anderen op de reis verging het minder goed omdat een dieet van psychedelische drugs hen op de rand van de waanzin bracht. Er waren andere vreemde ontmoetingen onderweg, met beroemde mensen zoals Jack Kerouac, en LSD goeroe Timothy Leary. Geen van beide verliep erg goed. De Wereldtentoonstelling stelde de Pranksters ook teleur.
Gibney zegt dat “Magic Trip” een venster is op een moment in de geschiedenis en ondanks de ruwe plekken, schijnen de idealen die Kesey omarmde en die een generatie kwamen inspireren nog steeds door.
“Kesey’s ideeën over vrijheid, over spel, over magie zijn nog steeds erg belangrijk en interessant,” zegt hij.
In 1964 waren mensen bang na de Cubaanse Raketcrisis en de moord op president Kennedy, zegt Alison Elwood.
“Ken ging over, en de Pranksters gingen over, ‘Laat de angst achter je en verken. Je moet uit de schuilplaats komen en verkennen,” zei Elwood. “En ik denk dat dat vandaag de dag relevant is. Heel erg zelfs.”
Er zijn eerdere pogingen geweest om van de beelden een film te maken. De Pranksters monteerden een versie die 30 uur lang was. Alleen Neal Cassady bleef de hele tijd wakker.
