Marcus Porcius Cato (95-46 v. Chr.) was een stoïcijnse filosoof en politicus die zich verzette tegen de acties van de Romeinse generaal Julius Caesar die zijn successen op het slagveld gebruikte om zichzelf dictator van Rome te maken. In deze passage hekelt “Marcus” de aanstaande tiran omdat hij politieke grootheid nastreeft door middel van afslachting en de ondergang van zijn land:
Die rustige geest, Portius,
kijkt naar schuld, rebellie, fraude en Caesar,
In het kalme licht van milde filosofie;
Ik word tot waanzin gekweld, als ik denk
aan de trotse overwinnaar: elke keer als hij genoemd wordt
rijst Pharsalia op in mijn ogen!
De beledigende tiran, steigerend over het veld
Opgepropt met Rome’s burgers, en doordrenkt met slachting,
De hoeven van zijn paard nat met Patricisch bloed!
Oh, Portius! is er niet een of andere vloek,
een of andere verborgen donder in de voorraadkamers van de hemel,
rood van ongewone toorn, om de man te vernietigen,
die zijn grootheid dankt aan de ondergang van zijn land?
Joseph Addison’s toneelstuk Cato: A Tragedy (1710) is er weer een in onze serie ter herdenking van een belangrijke verjaardag in 2010. Het is 300 jaar geleden dat het stuk voor het eerst werd geschreven en 297 jaar geleden dat het voor het eerst werd opgevoerd. Het stuk werd erg populair in de Amerikaanse kolonies in de jaren voor de Revolutie vanwege zijn sterke stellingname tegen tirannen als Julius Caesar en de vernietiging van de Republiek en de daaruit voortvloeiende opkomst van het Empire (de parallel met Groot-Brittannië was duidelijk voor 18e-eeuwse Amerikaanse lezers). Tien jaar na het schrijven van het toneelstuk begonnen John Trenchard en Thomas Gordon hun zeer populaire en invloedrijke krantenartikelen te schrijven onder de schuilnaam “Cato”, waarin zij tirannie, imperium, corruptie en de vernietiging van de vrijheid aan de kaak stelden in bewoordingen die sterk leken op die van Addison (Cato’s Letters, or Essays on Liberty, Civil and Religious, and Other Important Subjects (1720-1723)). Men zou ook kunnen vermelden dat Shakespeare de moord op Caesar gebruikte als basis voor een van zijn toneelstukken, en dat Voltaire zijn toneelstuk Brutus (dat hij in 1730 voltooide maar begon te schrijven toen hij in de jaren 1720 in Engeland verbleef) zo’n 500 jaar eerder heeft geschreven, waarin Brutus de republikeinse vrijheid verdedigt tegen de koninklijke tirannie. Voltaire’s toneelstuk was zeer populair tijdens de Franse Revolutie, totdat een andere succesvolle generaal aan de macht kwam en weer een nieuw keizerrijk creëerde.