Hoofdstuk 1
Hoe veroorzaakt Campylobacter voedselvergiftiging?
Campylobacter (camp-UH-low-back-ter) is een bacteriegeslacht dat wereldwijd tot de meest voorkomende oorzaken van bacteriële infecties bij de mens behoort. De naam betekent “kromme staaf”, afgeleid van het Griekse campylos (krom) en baktron (staaf). Er is opgemerkt dat er “een grote verscheidenheid in het geslacht is. De soorten zijn metabolisch en genetisch zo verschillend dat men zich kan afvragen of één genus wel voldoende is om alle soorten te huisvesten.”
Van de vele soorten wordt Campylobacter jejuni (juh-JUNE-eye) beschouwd als een van de belangrijkste, zowel vanuit microbiologisch oogpunt als vanuit het oogpunt van de volksgezondheid. De geschiedenis van deze bacteriesoort is als volgt samengevat:
Het besef van de implicaties van Campylobacter-infecties voor de volksgezondheid is in de loop van meer dan een eeuw gegroeid. In 1886 observeerde Escherich organismen die op Campylobacters leken in ontlastingmonsters van kinderen met diarree. In 1913 identificeerden McFaydean en Stockman Campylobacters (verwant Vibrio genoemd) in foetaal weefsel van geaborteerde schapen. In 1957 beschreef King de isolatie van verwante Vibrio uit bloedmonsters van kinderen met diarree, en in 1972 isoleerden klinische microbiologen in België voor het eerst Campylobacters uit ontlastingmonsters van patiënten met diarree. Door de ontwikkeling van selectieve groeimedia in de jaren zeventig konden meer laboratoria ontlastingmonsters op Campylobacter testen. Campylobacter werd al snel beschouwd als een veel voorkomende ziekteverwekker bij de mens.
Campylobacter jejuni is een gramnegatieve, microaerofiele, thermofiele staaf die het best groeit bij 42°C (107°F) en lage zuurstofconcentraties. Deze eigenschappen zijn aanpassingen voor groei in zijn normale habitat – de darmen van warmbloedige vogels en zoogdieren. Verscheidene nauw verwante soorten met vergelijkbare kenmerken, C. coli, C. foetus, en C. upsalienis, kunnen ook ziekte veroorzaken bij de mens, maar zijn verantwoordelijk voor minder dan 1% van de menselijke infecties per jaar. “Campylobacters vermenigvuldigen zich langzamer dan de gebruikelijke bacteriën van de darmflora en kunnen daarom niet uit ontlastingsmonsters worden geïsoleerd, tenzij selectieve technieken worden gebruikt”. Campylobacter is de bacteriële ziekteverwekker die het vaakst wordt geïsoleerd bij diarree-patiënten, en C. jejuni is de meest geïsoleerde van de soort.