Bipolaire stoornis en het plannen van een zwangerschap

Waarom is het belangrijk om mijn zwangerschap te plannen?

De meeste vrouwen met een bipolaire stoornis hebben een gezonde zwangerschap en baby, maar er zijn enkele risico’s waar u zich bewust van moet zijn.

U kunt onwel worden tijdens uw zwangerschap, maar het risico is hoger na uw bevalling. Vrouwen met een bipolaire stoornis lopen meer kans op:

• postnatale depressie
• postnatale psychose, vooral als andere vrouwen in uw familie een postnatale psychose hebben gehad

Sommige geneesmiddelen die worden gebruikt om een bipolaire stoornis te behandelen, brengen ook risico’s met zich mee voor de baby.

Het kan moeilijk zijn over deze dingen te lezen, maar gespecialiseerde artsen kunnen u steunen en er zijn dingen die u zelf ook kunt doen om goed te blijven.

Uw artsen kunnen u helpen bij het nemen van een aantal beslissingen over hoe u tijdens de zwangerschap met uw aandoening om wilt gaan. Misschien wilt u bijvoorbeeld een ander medicijn proberen. In het ideale geval gebeurt dit voordat u zwanger wordt.

Stop niet met het innemen van uw medicijnen voordat u met een arts heeft gesproken. Dit kan leiden tot ontwenningsverschijnselen, vooral bij abrupt stoppen, of het kan ervoor zorgen dat uw klachten terugkomen of verergeren.

Wantrouwt u op een zwangerschap voordat u stopt met anticonceptie, dan weet u zeker dat:

• u de beste medicatie voor u en uw baby gebruikt
• uw toestand zo stabiel mogelijk is
• u weet welke ‘vroege waarschuwingssignalen’ u krijgt als u onwel wordt, zodat u en uw naasten daarop kunnen letten.

Omdat het onmogelijk is te weten wanneer u zwanger zult worden (1 op de 4 vrouwen wordt zwanger binnen een maand na het stoppen met anticonceptie), is het belangrijk anticonceptie te blijven gebruiken totdat u met uw arts over uw behandeling hebt gesproken.

Veel zwangerschappen zijn niet gepland. Als u al zwanger bent, vertel dit dan meteen aan uw verloskundige of het behandelteam. Stop niet met de medicatie zonder met hen te praten.

Meer informatie over bipolaire stoornis tijdens en na de zwangerschap.

Wie spreek ik aan voor advies over zwanger worden met een bipolaire stoornis?

Praat met uw huisarts en psychiatrisch team en vraag om te worden doorverwezen naar een perinataal geestelijke gezondheidsteam. Dit zijn geestelijke gezondheidswerkers met een speciale belangstelling voor zwangerschap en bevalling. Dit is niet overal mogelijk.

Als er geen plaatselijke dienst is, is het misschien mogelijk om een perinatale psychiater verder weg te bezoeken of is er misschien een gespecialiseerde dienst voor stemmingsstoornissen in uw omgeving. Als deze opties niet beschikbaar zijn, moet u naar een psychiater gaan voor advies, zelfs als u op dit moment niet onder de zorg van psychiatrische diensten valt. Vraag uw arts om een doorverwijzing.

U kunt bespreken:

• hoe u ervoor kunt zorgen dat u zo goed mogelijk zwanger wordt
• uw risico op het ontwikkelen van een postpartum psychose of postnatale depressie
• risico’s en voordelen van medicatie tijdens de zwangerschap en na de geboorte
• het soort zorg dat u in uw omgeving kunt verwachten.

Medicatie voor bipolaire stoornis en het plannen van een zwangerschap

Sommige geneesmiddelen die worden gebruikt om bipolaire stoornis te behandelen, brengen risico’s met zich mee voor de baby.

Zo kunnen de anticonvulsiva natriumvalproaat en carbamazepine het risico op geboorteafwijkingen verhogen, waaronder neurale buisdefecten zoals spina bifida en problemen met de mentale ontwikkeling van de baby (leermoeilijkheden).

Lithium kan het risico op hartafwijkingen en andere aangeboren afwijkingen bij de baby verhogen, hoewel deze complicaties zeldzaam zijn.

Voor sommige vrouwen zal het nemen van deze medicijnen de enige manier zijn om hun aandoening onder controle te houden. In deze gevallen moet uw specialist met u praten over de risico’s van het nemen van medicijnen versus de risico’s voor u en uw baby om ziek te worden als u de medicijnen niet neemt. U kunt een weloverwogen beslissing nemen over wat het beste voor u is.

U kunt het advies krijgen om:

• uw huidige behandeling te blijven gebruiken tijdens de conceptie, zwangerschap en geboorte.
• over te stappen op een andere behandeling.
• de dosis van uw medicijnen te stoppen of te verlagen.

Uw zorgverlener moet de risico’s en voordelen van al uw opties duidelijk uitleggen, zodat u en uw partner (als u die heeft) een weloverwogen beslissing kunnen nemen over uw zorg.

Preventieprogramma voor zwangerschap

Als u natriumvalproaat gebruikt, zijn de risico’s voor zwangerschap hoog. Maar voor een klein aantal vrouwen is dit de enige behandeling die werkt en kan stoppen met de behandeling leiden tot een ernstige terugval.

Als u natriumvalproaat krijgt voorgeschreven, moet u ook worden opgenomen in een zwangerschapspreventieprogramma (PPP). Dit betekent niet dat u nooit zwanger kunt worden. Het programma helpt u een ongeplande zwangerschap te voorkomen door u advies te geven over de meest effectieve anticonceptie om de risico’s van het gebruik van natriumvalproaat tijdens de zwangerschap te vermijden.

Zorgplan

Uw specialist voor geestelijke gezondheid en verloskundige zullen samen een zorgplan maken voor hoe uw aandoening zal worden behandeld tijdens de zwangerschap, de geboorte en daarna. In dit plan moet worden opgenomen hoe u zult worden behandeld als u besluit borstvoeding te geven en hoe u zult worden gecontroleerd op terugval nadat u de baby hebt gekregen. Het is goed als u een kopie van het plan krijgt en er moet in staan hoe u en uw familie snel hulp kunnen krijgen als u onwel wordt. Het is een goed idee om dit plan te delen met iedereen die betrokken is bij uw zwangerschapszorg.

Psychologische therapie

Uw specialist kan cognitieve gedragstherapie of andere gesprekstherapie aanbieden om de kans te verkleinen dat uw aandoening tijdens en na de zwangerschap terugvalt. Dit kan vooral nuttig zijn als u uw medicatie verandert of stopt.

Hoe kan ik mezelf helpen?

Het plannen van een baby is heel spannend, maar het kan ook heel ontmoedigend zijn. Je hebt waarschijnlijk veel aan je hoofd, zoals geld, werk en hoe lang het zal duren om zwanger te worden. Het is normaal dat u zich een beetje angstig voelt over deze dingen, maar het is belangrijk om de stress tot een minimum te beperken.

Het kan helpen om tijd te nemen om na te denken en plannen te maken over hoe u zult omgaan met de zwangerschap en een baby.

Gesteund worden door familie en vrienden

Gesteund worden door familie en vrienden voor, tijdens en na de zwangerschap is heel belangrijk, vooral als u een psychische aandoening hebt. Praat met uw naasten over hoe u zich voelt en over eventuele zorgen die u hebt over de zwangerschap, het moederschap, uw ziekte en hoe die u kan beïnvloeden. Als zij beter begrijpen hoe u zich voelt, kunnen ze u beter steunen. Ze kunnen u bijvoorbeeld:

• helpen met klussen in huis als u zich ziek of moe voelt tijdens de zwangerschap
• boodschappen doen zodat u kunt slapen
• met u gaan wandelen of naar muziek luisteren om u te helpen ontspannen
• u geruststellen als u zich ongerust voelt
• u eventuele tekenen of symptomen van onwel worden herkennen en u helpen de professionele zorg te krijgen die u nodig hebt.

Professionele hulp

Probeer eerlijk te zijn over hoe u zich voelt tegenover de hulpverleners die voor u zorgen terwijl u zwanger probeert te worden. Zorg ervoor dat u weet welke zorg u krijgt en met wie u in geval van nood contact kunt opnemen. Het kan helpen als de mensen in uw omgeving deze informatie ook hebben.

U kunt ook meer informatie en ondersteuning vinden bij liefdadigheidsinstellingen zoals Bipolar UK en Bipolar Fellowship Scotland.

Voor uzelf zorgen

Hier vindt u enkele eenvoudige manieren om voor uzelf te zorgen terwijl u probeert een baby te krijgen.

• Houd een stemmingsdagboek bij, zodat u signalen leert herkennen dat uw stemming uit de hand loopt
• Gebruik stressbeheersingsstrategieën, bijv.Vermijd waar mogelijk stressvolle situaties of gebruik technieken uit de cognitieve gedragstherapie om met onvermijdelijke stress om te gaan
• Oefen ontspanningsoefeningen
• Neem niet te veel hooi op uw vork en maak tijd voor uzelf
• Eet goed en beweeg regelmatig
• Rook niet, drink geen alcohol en neem geen illegale drugs.
• Neem foliumzuur
• Neem uw medicijnen, ook als u zich goed voelt.
• Praat met uw arts over uw zwangerschapsplannen voordat u uw medicijnen wijzigt of stopt.

Meer informatie over het plannen van een zwangerschap en het zorgen voor uw algemene geestelijke gezondheid en welzijn terwijl u probeert.

Meer informatie en ondersteuning

Bipolar UK

Bipolar Fellowship Scotland

MIND